SPS-023-312/11 - System dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

Szanowna Pani Marszałek! W związku z otrzymaną przy piśmie z dnia 8 grudnia br., znak: SPS-023-312/11, interpelacją poseł Moniki Wielichowskiej w sprawie kompleksowej reformy systemu dochodów jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności przyznania władztwa podatkowego powiatom i województwom, uprzejmie informuję.

1. W przypadku zakupów towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną jednostki samorządu terytorialnego mogą realizować systemowe zwroty podatku od towarów i usług (VAT) na ogólnych zasadach obowiązujących wszystkich podatników.

Obecnie nie przewiduje się wprowadzenia mechanizmu zmierzającego do zwrotu podatku VAT zapłaconego przez jednostki samorządu terytorialnego.

Konstrukcja całego systemu podatku VAT w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlega ścisłej harmonizacji. Z tych względów polskie przepisy dotyczące podatku VAT muszą być zgodne z przepisami unijnymi, w szczególności z przepisami dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. W związku z powyższym wprowadzenie wnioskowanego przez Związek Powiatów Polskich mechanizmu zmierzającego do zwrotu VAT zapłaconego przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogłoby następować w ramach systemu rozliczeń VAT, bowiem nie przewiduje ich ww. dyrektywa. Ponadto pragnę zauważyć, że wprowadzenie takiego systemu wiązałoby się z kosztami obsługi administracyjnej.

Podkreślić należy, iż rozpatrywanie propozycji zwiększenia dochodów poprzez stworzenie samorządom możliwości korzystania ze specjalnego funduszu utworzonego z wpłat podatku VAT opłacanego przez jednostki samorządu terytorialnego wymaga szerszej analizy ogólnosystemowej. Przykładowo, niektóre z zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego korzystają z bezzwrotnego wsparcia środkami z budżetu państwa, w postaci dotacji celowych. Ustanowienie funduszu, o którym wspomina pani poseł, mogłoby prowadzić do sytuacji trudnej do zaakceptowania, a więc dwukrotnego zasilenia jednostek samorządu terytorialnego.

Dodatkowo pragnę nadmienić, iż jak słusznie zauważyła pani poseł, mechanizmy finansowania związane z opłacanym podatkiem VAT istnieją tylko w niektórych krajach Unii Europejskiej. Nie jest to więc rozwiązanie powszechne dla samorządowych systemów finansowych. Co więcej, bardzo często mechanizmy takie nie oznaczają skierowania dodatkowych środków do samorządów. Finansowanie mechanizmów odbywa się bowiem poprzez odpowiednie zmniejszenie środków na subwencje dla samorządów.

2. Dochody własne powiatów oparte są na źródłach związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym, które określają przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, z późn. zm.). Źródłami tymi są udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych. Powiaty dysponują również innymi źródłami dochodów własnych obejmującymi również daniny publiczne. Dodatkowo, poza dotacjami celowymi, powiaty otrzymują również subwencje ogólne z budżetu państwa. Stosownie do art. 7 ust. 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego o przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji ogólnej decydują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Rozszerzenie przyznanych powiatom źródeł dochodów (np. poprzez przyznanie udziału we wpływach z określonych podatków państwowych) może nastąpić jedynie w przypadku przekazania do realizacji tym jednostkom nowych zadań lub kompetencji.

Pragnę nadmienić, że w wyniku reformy samorządowej w roku 1998 przekazano jednostkom samorządu terytorialnego zadania publiczne wraz adekwatnym do realizowanych przez nie zadań udziałem w dochodach publicznych (m.in. udział w podatkach dochodowych, dotacje i subwencje z budżetu państwa). Samorządy nie przejęły jednak kosztów obsługi długu publicznego, który wynikał z finansowania tych zadań w przeszłości. Cały ciężar obsługi tego długu spoczywa na budżecie państwa.