SPS-023-28946/14 - Opcje jako instrumenty finansowe w świetle ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

W prawodawstwie krajowym katalog instrumentów finansowych został określony w art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94 i 586), zwanej dalej ustawą. Dany instrument podlega klasyfikacji jako instrument finansowy na podstawie art. 2 ust. 1 i art. 3 pkt 1, pkt 28a i 30 ustawy. W opinii Ministerstwa Finansów przedmiotowa interpelacja nie zawiera jednak wystarczających informacji, aby można było z całą pewnością przesądzić, że instrument, którego dotyczą pytania, jest instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy. Z tego też względu nie jest możliwe udzielenie odpowiedzi na wszystkie pytania zawarte w interpelacji, w szczególności dotyczące kwestii technicznych związanych z obrotem tymi instrumentami (np. dotyczących publikacji kursów, czy też konstruowania autorskich instrumentów bazowych związanych z analizą techniczną). Ministerstwo Finansów zwraca również uwagę, iż problematyka poruszona w interpelacji dotyczy kwestii specjalistycznych stosowanych dla opracowania modeli matematycznych używanych dla wyceny instrumentów pochodnych czy też modelowania procesów złożonych. Nie jest zatem możliwe udzielenie szczegółowych informacji bez dokładnych danych dających podstawę do kwalifikacji instrumentu, o którym mowa w interpelacji, jako instrumentu finansowego w rozumieniu ustawy o obrocie.

Niezależnie od powyższego zauważenia wymaga, iż ustawa w katalogu instrumentów finansowych (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c, d, e, f oraz i) wymienia opcje, jednocześnie jednak nie zawiera definicji ustawowej tego pojęcia. Co więcej, pojęcie opcji nie zostało w ogóle zdefiniowane w przepisach prawa. O tym, czy dany stosunek prawny kreować będzie instrument finansowy będący opcją w rozumieniu ustawy, decyduje wyłącznie treść tego stosunku, który powinien zawierać w sobie prawo do nabycia lub sprzedaży określonego dobra po z góry ustalonej cenie. W związku z tym opcje bez względu na czas ich trwania mogą mieścić się w katalogu instrumentów finansowych zamieszczonym w art. 2 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, jeżeli instrument bazowy lub sposób wykonania instrumentu pochodnego posiada cechy wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c, d, e, f oraz i ustawy.

W kontekście wymaganego depozytu zabezpieczającego, abstrahując od terminologii stosowanej w interpelacji posługującej się terminem "opcja binarna", zauważenia wymaga, że ustanowienie obligatoryjnego depozytu przy zawieraniu transakcji opcyjnych reguluje § 71 rozporządzenia ministra finansów z dnia z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1078, z późn. zm.). Przepis ten nakłada na klienta obowiązek posiadania pełnego zabezpieczenia. Natomiast w przypadku kontraktów rozliczanych centralnie przez kontrahenta centralnego (CCP) wymóg pobierania depozytu wprowadza art. 41 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz. Urz. UE z dnia 27 lipca 2012 r. L 201/1). Należy również pamiętać, iż sposób zawierania transakcji na instrumentach pochodnych oraz zobowiązania stron w przypadku transakcji zawieranych poza rynkiem regulowanym określać mogą umowy bilateralne wraz ze stosownymi załącznikami, np. opracowane przez ISDA (J.t. International Swaps and Derivatives Association) np. ISDA Master Agreement, czy umowy ramowe wydawane przez Związek Banków Polskich.

Odnosząc się do pytania dotyczącego przedsiębiorstw w związku z zawieranymi przez nie kontraktami terminowymi zauważam, iż w raporcie Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 11 marca 2009 r. "Podstawowe wnioski z analizy zaangażowania przedsiębiorstw w walutowe instrumenty pochodne" ujawniającym skalę zaangażowania przedsiębiorstw niefinansowych w transakcje związane z instrumentami pochodnymi podano, iż negatywna wycena z tytułu zaangażowania przedsiębiorstw w opcje walutowe osiągnęła na dzień 13 lutego 2009 r. ok. 9 mld zł (ujemna wycena pozostałych walutowych instrumentów pochodnych: transakcje forward - ok. 7 mld zł, swapy (w tym CIRS-y) - ok. 2 mld zł). Udział tzw. opcji binarnych w wycenie nie był przedmiotem badania.

W kontekście możliwych form zawierania umów na świadczenie usług inwestycyjnych podniesienia wymaga, że zawieranie umów o świadczenie konkretnych usług stanowiących przedmiot działalności maklerskiej powinno nastąpić w formie wskazanej w art. 72 ust. 2, art. 73 ust. 1 zd. 2, art. 74b ust. 2, art. 75 ust. 2 ustawy. Dodatkowo należy wskazać, że firma inwestycyjna w kontaktach z klientem lub potencjalnym klientem, poza przestrzeganiem przepisów ustawy o obrocie, ma obowiązek stosować również przepisy rozporządzenia ministra finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1078, z późn. zm.) z zastrzeżeniem, że przepisy te dotyczą firmy inwestycyjnej, o której mowa w art. 3 pkt 33 ustawy. Ponadto podkreślenia wymaga, że zawieraniem umów na odległość oznacza zawieranie transakcji bez jednoczesnej obecności obu stron. Umowę taką można zawrzeć przy wykorzystaniu np. drukowanego lub elektronicznego formularza, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy e-mailowej, katalogu, telefonicznie i na wiele innych sposobów, np. poprzez platformę transakcyjną online.

W związku z pytaniem dotyczącym obowiązku przekazania przez zagranicznego dostawcę instrumentów finansowych nieprowadzącego działalności w Polsce formularza PIT-8 korzystającym z jego usług klientom z Polski, uprzejmie wyjaśniam, że stosownie do art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą PIT, obowiązek składania imiennych informacji (PIT-8C) o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2 ustawy PIT, spoczywa na osobach fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osobach prawnych i ich jednostkach organizacyjnych oraz jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej. Obowiązek ten dotyczy tylko tych z wymienionych podmiotów, które mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Informacje te podmiot, na którym ciąży taki obowiązek, przesyła w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a ustawy PIT (o ograniczonym obowiązku podatkowym), urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Jeżeli zatem podmiot, za pośrednictwem którego został uzyskany dochód, o którym mowa w art. 30b ustawy PIT, nie ma miejsca zamieszkania albo siedziby oraz nie działa poprzez zakład na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie ma obowiązku wystawiania informacji PIT-8C.