SPS-023-26135/14 - Zniesienie obciążenia gmin z tytułu opłat za oświetlenie dróg niegminnych poza terenem zabudowanym

^{Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 26135 w sprawie zniesienia obciążenia gmin z tytułu opłat za oświetlenie dróg niegminnych poza terenem zabudowanym}

Odnośnie do kwestii finansowania oświetlenia drogowego przez władze gminne informuję, iż artykuł 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059, z późn. zm.) w obowiązującym dziś brzmieniu powstał w wyniku wprowadzenia zmian do przedmiotowej ustawy przez ustawę z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.). Artykuł 61 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego rozszerzył obowiązek finansowania oświetlenia dróg publicznych przez gminy z dróg będących własnością gminy do wszystkich dróg znajdujących się na terenie gminy z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. W poprzednim stanie prawnym finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg także należało do zadań własnych gmin, ale jedynie w odniesieniu do tych dróg, które znajdowały się na terenie gminy i których gmina była zarządcą. Oświetlenie dróg niebędących w zarządzie gminy finansowane było z budżetu państwa. Rozszerzenie obowiązku finansowania przez gminy oświetlenia ulicznego o wszystkie drogi znajdujące się na terytorium gminy, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu ustawy o autostradach płatnych, wynikało z przeprowadzanej w tym czasie reformy systemu finansów samorządu terytorialnego, której celem miała być zmiana warunków funkcjonowania samorządów terytorialnych, decentralizacja funkcji państwa oraz przeniesienia części dochodów państwa do samorządów.

Nałożenie na gminy dodatkowego obowiązku, jakim jest finansowanie oświetlenia ulicznego wszystkich dróg znajdujących się na terenie gminy, z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych, wiązało się z przekazaniem gminom dodatkowych dochodów m.in. na ten cel. Przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zwiększyły udział jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych z 5% do 6,71%, natomiast od osób fizycznych z 27,6% do 39,34%. Podkreślenia wymaga fakt, iż w przedmiotowej sprawie zajął stanowisko Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 31 maja 2005 r., w którym uznał, iż zmiany prawne dotyczące rozszerzenia obowiązku finansowania oświetlenia dróg publicznych przez gminy są zgodne z postanowieniami Konstytucji RP.

Należy podkreślić, iż w przypadku przypisania oświetlenia dróg publicznych zarządcy danej kategorii drogi wielce problematyczne w praktyce byłoby, zwłaszcza w miastach, oddzielenie urządzeń stanowiących oświetlenie drogi od urządzeń, które nie są związane z użytkowaniem drogi, a służą mieszkańcom gminy.

Odnośnie do pytania dotyczącego stanu prac na znowelizowaniem ustawy - Prawo energetyczne w powyższym zakresie informuję, iż ostatnia próba unormowania zagadnień z zakresu finansowania oświetlenia dróg przez gminę podjęta została przez Ministerstwo Gospodarki w ramach prac nad tzw. dużym trójpakiem energetycznym. Ówczesne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w ramach uzgodnień międzyresortowych zgłosiło uwagi do przedmiotowego projektu, a nasza propozycja wychodziła naprzeciw oczekiwaniom samorządów i miała na celu ograniczenie finansowania przez gminy oświetlenia do placów, ulic przebiegających w ciągach dróg krajowych w granicach miast innych niż autostrady i drogi ekspresowe oraz gminnych, powiatowych i wojewódzkich dróg znajdujących się na terenie gminy. Jednak zawarta tam propozycja uregulowania tego zagadnienia w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.) spotkała się z negatywnym przyjęciem, a prace nad pakietem energetycznym decyzją stałego komitetu Rady Ministrów - w związku z przyjęciem przez Radę Ministrów w dniu 9 kwietnia 2013 r. projektu stanowiska rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 946) - uznane za zakończone i skierowane ad acta.

Jednocześnie informuję, iż minister infrastruktury i rozwoju przeanalizuje możliwości zmiany przepisów dotyczących oświetlenia dróg krajowych.