SPS-023-25698/14 - Kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwana dalej "ustawą", nie definiuje określenia "kwota wolna od podatku". Fakt, że od części swoich dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych podatnicy nie mają obowiązku zapłaty podatku dochodowego, wynika z konstrukcji skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy, która zawiera kwotę zmniejszającą podatek.

Należy zauważyć, że w pierwotnym kształcie przepisów ustawy obowiązującej od dnia 1 stycznia 1992 r. ustawodawca przewidział w art. 27 podstawę prawną waloryzacji skali podatkowej (w tym kwoty zmniejszającej podatek), jednakże z dniem 1 stycznia 2004 r. w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956) została ona uchylona i obecne brzmienie ww. regulacji nie zawiera mechanizmu waloryzacji skali podatkowej.

Brak w przepisach podstawy prawnej do "automatycznej" waloryzacji skali podatkowej powoduje, że każdorazowa zmiana przedziałów skali podatkowej oraz kwoty zmniejszającej podatek uzależniona jest wyłącznie od suwerennej decyzji ustawodawcy. Po raz ostatni decyzję co do waloryzacji skali podatkowej parlament podjął w dniu 16 listopada 2006 r., uchwalając ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1588). Ustawa ta, począwszy od 2009 r., wprowadziła dwustopniową skalę podatkową ze stawkami 18% i 32%, kwotą zmniejszającą podatek określoną w pierwszym przedziale skali podatkowej w wysokości 556,02 zł oraz z jednym progiem dochodowym w wysokości 85 528 zł, której skutki dla dochodów sektora finansów publicznych ocenione zostały na 8,6 mld zł. Dochodzenie do dwustopniowej skali podatkowej było rozłożone w czasie - do dochodów uzyskanych w 2007 r. oraz w 2008 r. miała zastosowanie trzystopniowa skala podatkowa (19%, 30% i 40%) ze zmienionymi (na każdy rok podatkowy) progami podatkowymi i kwotą zmniejszającą podatek.

Odnosząc się do kwestii zwiększenia "kwoty wolnej od podatku", uprzejmie informuję, że obecnie w resorcie finansów nie są prowadzone prace w zakresie zmiany obowiązującej skali podatkowej. Rozważając możliwość zmiany wysokości kwoty zmniejszającej podatek należy mieć na uwadze, że jej podwyższenie niewątpliwie spowodowałoby ubytek dochodów sektora finansów publicznych, w tym dochodów jednostek samorządu terytorialnego, które partycypują w dochodach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Przykładowo podwyższenie kwoty zmniejszającej podatek do kwoty 600 zł, tj. o 43,98 zł, spowodowałoby zmniejszenie dochodów sektora finansów publicznych o 1,0 mld zł, w tym dochodów budżetu państwa o 0,5 mld zł i dochodów jednostek samorządu terytorialnego o 0,5 mld zł.

Trudno natomiast - bez przeprowadzenia pogłębionej analizy - stwierdzić, że zwiększenie kwoty zmniejszającej podatek automatycznie przełoży się na zwiększenie wpływów z podatków pośrednich w związku ze zwiększonymi wydatkami na konsumpcję. Ministerstwo Finansów nie dysponuje także danymi dotyczącymi wpływu "kwoty wolnej od podatku" na pobudzenie gospodarcze na podstawie doświadczeń innych krajów europejskich. Jednakże pragnę zauważyć, że harmonizacja polityki podatkowej w ramach Unii Europejskiej nie obejmuje podatku dochodowego, a zatem poszczególne państwa w sposób suwerenny kształtują właściwą dla siebie politykę podatkową. Stąd porównywanie "kwot wolnych od podatku" obowiązujących w różnych krajach nie daje pełnego obrazu faktycznych obciążeń podatkowych. W Polsce pomimo stosunkowo niskiej "kwoty wolnej od podatku" w porównaniu do innych krajów średnia efektywna stawka podatku dochodowego od osób fizycznych (po odliczeniach, w tym po odliczeniu składki zdrowotnej) w 2012 r. wynosiła 8,15%, w tym 6,91% w pierwszym przedziale dochodu (do kwoty 85 528 zł) i 16,17% w drugim przedziale dochodu (powyżej 85 528 zł).