SPS-023-24744/14 - Stanowisko MPiPS w sprawie refundowania pracodawcy kosztów wyposażenia stanowiska pracy

1. Jednym z instrumentów rynku pracy kierowanym do osób bezrobotnych, określonym w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.), jest przyznanie jednorazowo z Funduszu Pracy środków na podjęcie działalności gospodarczej. Bezrobotny, z którym zostanie zawarta umowa o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, jest zobowiązany do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej przez okres co najmniej 12 miesięcy.

Aktualny stan prawny nie stoi na przeszkodzie, aby powiatowe urzędy pracy wymagały od ubiegających się o środki na podjęcie działalności gospodarczej biznesplanu, z którego faktycznie powinno wynikać, czy i w jakim okresie działalność będzie przynosiła zysk, ale wyłącznie jako element oceny przedsięwzięcia i wniosku. Uregulowanie w przepisach zobowiązania dotyczącego osiągania zadeklarowanych dochodów i zysków wiązałoby się z potrzebą określenia sankcji za brak uzyskania zaplanowanych efektów ekonomicznych prowadzenia działalności gospodarczej, co jest nie tylko nieuzasadnione, ale także prawnie niedopuszczalne. Nie należy zapominać, że najistotniejszym elementem działalności gospodarczej jest czynnik ludzki i zmienność warunków zewnętrznych gospodarki.

Firmy w początkowej fazie funkcjonowania nie mają dużej możliwości rozwoju z uwagi na ograniczenie finansowe, przez co oferują dość wąski zakres usług. Ponadto mogą one napotykać na trudności w pozyskiwaniu zamówień czy z powodu wystąpienia zbyt silnej konkurencji. W związku z tym osiągane dochody i zyski mogą się znacznie różnić od wielkości zbliżonych do zadeklarowanych.

2. Zgodnie z art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy starosta z Funduszu Pracy może zrefundować podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą koszty wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla bezrobotnego skierowanego z powiatowego urzędu pracy w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż sześciokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Jest to rozwiązanie wspierające nie tylko przedsiębiorców, ale także potencjalnych pracowników, którzy poprzez możliwość pracy uaktualniają bądź podwyższają swoje umiejętności zawodowe, co ułatwia powrót na rynek pracy. Taka forma zatrudnienia kierowana jest do osób bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji, które w normalnych warunkach najprawdopodobniej nie miałyby szansy na znalezienie pracy.

Starosta na wyposażone lub doposażone stanowisko pracy kieruje osobę bezrobotną zarejestrowaną w urzędzie pracy spełniającą wymogi tworzonego stanowiska pracy. W przypadku wystąpienia przerwy w zatrudnieniu skierowanego bezrobotnego (np. odejście pracownika z zakładu) w celu dotrzymania warunków umowy o refundację podmiot powinien zatrudnić na wyposażonym stanowisku pracy kolejnego bezrobotnego skierowanego przez urząd pracy. Po zakończeniu umowy o refundację utworzone stanowisko nadal istnieje i skierowany bezrobotny może wykonywać pracę.

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podziela opinię Najwyższej Izby Kontroli, że najbardziej skuteczne okazało się refundowanie pracodawcy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego. Odnosząc się do oceny skuteczności tej formy aktywizacji, należy wskazać ponadto, że refundacja przyznanych kosztów przez starostów, finansowanych z Funduszu Pracy, dotyczy wyłącznie nowych stanowisk pracy tworzonych w związku z przyznaną pomocą. W tym miejscu należy również wyjaśnić, że podmiot, który zwolnił pracownika w okresie sześciu miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, nie spełnia warunku do jej otrzymania. Decyzję o przyznaniu refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy podejmuje starosta, który może rozpatrzyć wszystkie aspekty związane z tworzeniem nowych stanowisk pracy i ich trwałością w zmieniającej się sytuacji lokalnego rynku pracy.

Przepisy art. 46 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy uregulowały zasady przyznawania ww. pomocy, zgodnie z którymi w przypadku refundacji skierowany bezrobotny powinien być zatrudniony na refundowanym stanowisku pracy przez okres co najmniej 24 miesięcy. Ustawa ustanowiła więc minimalny wymagalny okres trwałości efektywności zatrudnieniowej udzielanej pomocy.

Z danych zawartych w sprawozdaniu GUS MPiPS-02 wynika, że w roku 2012 w ramach refundacji utworzono 22 458 stanowisk pracy, przy czym łączna kwota środków Funduszu Pracy wydatkowanych na ten cel wyniosła 389,8 mln zł. W roku 2013 utworzono 23 345 stanowisk pracy w ramach kwoty 455,2 mln zł.