SPS-023-23849/11 - Stanowisko MPiPS w sprawie barier architektonicznych utrudniających niepełnosprawnym dostęp do urzędów

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przesłaną przez pana Marszałka Sejmu RP przy piśmie z dnia 29 lipca 2011 r., znak: SPS-023-23849/11, interpelację poselską pana posła Kazimierza Moskala w sprawie barier architektonicznych utrudniających niepełnosprawnym dostęp do urzędów, proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

Z opublikowanej w dniu 18 marca 2011 r. przez Najwyższą Izbę Kontroli "Informacji o wynikach kontroli realizacji programów wspierających wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych" wynika, iż celem przedmiotowej kontroli była ocena działań podejmowanych w ramach realizacji programów finansowanych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, ukierunkowanych na rehabilitację zawodową osób niepełnosprawnych. Realizacji tego celu służyć miało zbadanie, czy wspomniane programy wspierały aktywizację osób niepełnosprawnych, środki publiczne wydatkowane były gospodarnie, zgodnie z ich przeznaczeniem oraz obowiązującymi przepisami i procedurami realizacji programów, a osoby niepełnosprawne poszukujące pracy miały możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych, korzystając ze szkoleń organizowanych przez powiatowe urzędy pracy.

Uprzejmie informuję, iż żaden spośród kontrolowanych przez NIK programów wspierających wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie przewiduje likwidacji barier architektonicznych w urzędach. Niemniej jednak zgodnie z treścią "Informacji o wynikach kontroli realizacji programów wspierających wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych" istnieją bariery funkcjonalne m.in. w dostępie osób niepełnosprawnych do urzędów, które są siedzibą jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego (urząd miasta, urząd gminy, powiatowe urzędy pracy).

Jednocześnie wyjaśniam, iż jedynym tytułem ustawowym umożliwiającym likwidację ze środków funduszu barier architektonicznych w obiektach użyteczności publicznej jest art. 35 ust. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721) - dofinansowanie robót budowlanych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), dotyczących obiektów służących rehabilitacji, w związku z potrzebami osób niepełnosprawnych, z wyjątkiem rozbiórki tych obiektów. Przytoczony wyżej zapis jednoznacznie wskazuje na obiekty, w których mogą zostać zlikwidowane bariery, oraz zakres robót objętych wsparciem ze środków PFRON. Oznacza to, że środki funduszu, jako instytucji działającej wyłącznie w granicach kompetencji wynikających z przepisów prawa, nie mogą zostać przekazywane na działania niemieszczące się w katalogu zadań przewidzianych przez ustawodawcę.

Ponadto informuję, że na mocy rozporządzenia ministra polityki społecznej z dnia 6 sierpnia 2004 r. w sprawie określenia zadań samorządu województwa, które mogą być dofinansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. z 2004 Nr 187, poz. 1940), to samorząd województwa jako realizator zadania może dofinansowywać roboty budowlane dotyczące ww. obiektów. Jak wynika ze sprawozdań z wykonania zadań samorządów województw na rzecz osób niepełnosprawnych przekazywanych do Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, brak jest zastrzeżeń co do realizacji ww. zadania.

Pragnę nadmienić, iż w 2008 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej opracowało raport dotyczący dostępności budynków administracji rządowej i urzędów centralnych dla osób niepełnosprawnych. Wyniki badań ujętych w raporcie wskazują na konieczność pilnego podjęcia działań związanych z wprowadzaniem ułatwień dla osób niepełnosprawnych i dalszego dostosowywania budynków zajmowanych przez administrację publiczną do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez likwidowanie barier w 3 głównych obszarach (prawnym, mentalnym i finansowym).

W związku z powyższym oraz z licznymi uwagami środowisk działających na rzecz osób niepełnosprawnych uprzejmie informuję, że w ciągu ostatnich kilku lat Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych podjęło szereg działań, w toku prac legislacyjnych nad projektami ustaw prawa budowlanego, zmierzających do realizacji tego celu. Główne propozycje dotyczyły ochrony praw osób niepełnosprawnych oraz zwiększania dostępności obiektów budowlanych m.in. poprzez dostosowanie obiektów przebudowywanych i remontowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych (likwidacja barier architektonicznych i funkcjonalnych) oraz wprowadzenia sankcji za niewypełnienie tego obowiązku. W toku prac legislacyjnych propozycje te zostały uwzględnione przez Ministerstwo Infrastruktury, niemniej jednak nowelizacja ustawy została wstrzymana. W związku z tym że obecne przepisy ustawy - Prawo budowlane nie gwarantują dostosowania remontowanych obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych, w sytuacji wznowienia ewentualnych prac nad przedmiotową ustawą oraz w kontekście przygotowywania się Polski do ratyfikacji konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, której art. 9 reguluje m.in. kwestie dostępności budynków, powyższe propozycje zostaną ponownie zgłoszone przez biuro.

Ponadto pragnę zauważyć, iż fundusze europejskie dostępne w ramach Narodowej Strategii Spójności 2007-2013 pomagają likwidować ograniczenia związane z udziałem osób niepełnosprawnych w życiu społecznym. Wspierają zarówno inwestycje przystosowujące infrastrukturę, jak również przedsięwzięcia służące poprawie jakości wykształcenia i kompetencji osób niepełnosprawnych oraz ułatwiające im start i rozwój zawodowy. Przedsięwzięcia służące osobom niepełnosprawnym mogą być realizowane w ramach 16 programów regionalnych, programów krajowych takich, jak: "Infrastruktura i środowisko", "Rozwój Polski Wschodniej" i "Kapitał ludzki", a także z programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej.

Nadmieniam, że Sejm corocznie przyjmuje informację rządu Rzeczypospolitej Polskiej o działaniach podejmowanych (w danym roku) na rzecz realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. Dokument ten zawiera m.in. informacje dotyczące realizacji prawa osób niepełnosprawnych do życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych, w tym likwidacji barier architektonicznych i działań podjętych przez instytucje i organizacje w ww. zakresie.