SPS-023-2368/06 - Legalność przekazywania informacji organom podatkowym przez domy maklerskie

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 2368 w sprawie poboru podatku od sprzedaży akcji objętych transzą pracowniczą Banku Handlowego.

Odpowiadając na interpelację poseł Barbary Marianowskiej z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie poboru podatku od sprzedaży akcji objętych transzą pracowniczą Banku Handlowego, przesłaną przy piśmie z dnia 20 kwietnia 2006 r., znak: SPS-023-2368/06, uprzejmie przedstawiam, co następuje:

I. Odnosząc się do poruszonej w interpelacji kwestii legalności przekazywania informacji organom podatkowym przez domy maklerskie, należy zauważyć, że problematyka przekazywania informacji podatkowych na żądanie organu podatkowego została uregulowana w art. 82 § 1 pkt 1 i art. 182-185 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). Przepisy te przewidują dwa odrębne tryby przekazywania informacji, a mianowicie:

1) art. 82 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa zobowiązuje osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą do sporządzania i przekazywania informacji, na pisemne żądanie organu podatkowego, o zdarzeniach wynikających ze stosunków cywilnoprawnych albo z prawa pracy mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego osób lub jednostek, z którymi zawarto umowę. W przypadku domów maklerskich informacje przekazywane na mocy tego przepisu będą obejmować przede wszystkim umowy cywilnoprawne, których stroną jest dom maklerski (działalność brokerska), z uwzględnieniem ograniczeń podmiotowych (dotyczących kontrahentów domu maklerskiego) oraz kwotowych określonych w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie informacji podatkowych (Dz. U. Nr 240, poz. 2061, z późn. zm.).

Stosownie do treści przepisu § 2 ust. 1 pkt 1 powołanego rozporządzenia na pisemne żądanie organu podatkowego informacje o zawartych umowach, o których mowa w art. 82 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, są sporządzane i przekazywane przez osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jeżeli suma należności albo suma zobowiązań wynikających z takich umów zawartych w roku podatkowym z tym samym podmiotem przekroczyła równowartość 10 000 euro - w takim przypadku obowiązek sporządzenia informacji dotyczy wszystkich umów zawartych z tym podmiotem, bez względu na wartość należności lub zobowiązań, wynikającą z poszczególnych umów. Obowiązek udzielania informacji na pisemne żądanie organu podatkowego nie jest związany z prowadzeniem postępowania podatkowego. Fakt, iż domy maklerskie nie są wymienione expressis verbis w art. 82 ustawy - Ordynacja podatkowa, nie ma żadnego znaczenia, ponieważ norma ta ma charakter ogólny, definiując w tym przepisie podmioty obowiązane do udzielania informacji w sposób ogólny, a nie kazuistyczny.

Jednocześnie należy podkreślić, że umowa o świadczenie usług brokerskich, o której mowa w art. 34 obowiązującej do dnia 23 października 2005 r. ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937, z późn. zm.), obecnie art. 73 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538), będąca umową ramową, sama z siebie nie rodzi obowiązku określonego działania domu maklerskiego. Obowiązek ten, tj. przyjęcie i realizacja zlecenia, istniejący potencjalnie, urzeczywistnia się dopiero w momencie złożenia zlecenia przez klienta w sposób właściwy, to znaczy zgodny z warunkami umowy o świadczenie usług brokerskich. A zatem, sam fakt zawarcia umowy o świadczenie usług brokerskich nie należy do zdarzeń mogących mieć bezpośredni wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego osób lub jednostek, z którymi zawarto umowę. Wpływ taki może jednak wywierać realizacja tej umowy, a więc obowiązek informowania na podstawie art. 82 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa może obejmować zdarzenia, które mogą mieć bezpośredni wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego osób lub jednostek, z którymi zawarto umowę, zaistniałe w wyniku realizacji umowy brokerskiej, jeżeli wartość poszczególnych zdarzeń (zleceń nabycia lub zbycia papierów wartościowych) przekroczyła limity określone w § 2 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie informacji podatkowych.

Przepis art. 34 ust. 5 pkt 2 ustawy - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (obecnie art. 73 ust. 5 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi) kwalifikuje zlecenia nabycia lub zbycia papierów wartościowych na podstawie umowy o świadczenie usług brokerskich jako umowy, do których mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy komisu. Są to zatem umowy cywilnoprawne, do których odnosi się art. 82 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa;

2) art. 182 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej zobowiązuje natomiast domy maklerskie do przekazywania informacji związanych z transakcjami zawieranymi za pośrednictwem domu maklerskiego, na przykład w zakresie obrotu papierami wartościowymi innych osób. W tym przypadku zakres obowiązku informacyjnego wynika z art. 182 § 1 pkt 1-5 Ordynacji podatkowej. Informacje takie przekazywane są wyłącznie w toku prowadzonego przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego postępowania podatkowego na zasadach określonych w art. 183-185 Ordynacji podatkowej.

W świetle powołanych wyżej przepisów domy maklerskie mają obowiązek przekazywania informacji właściwym organom podatkowym zarówno na podstawie art. 82 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, jak i na podstawie art. 182 tej ustawy, z uwzględnieniem różnic wynikających z zakresu przedmiotowego, wynikającego z tych przepisów. Istotne jest także, w ocenie Ministra Finansów, iż odmowa udzielenia informacji podatkowej przez dom maklerski, na podstawie żądania naczelnika urzędu skarbowego zgłoszonego w związku z art. 82 § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, została zakwalifikowana w prawomocnym orzeczeniu sądu karnego jako przestępstwo skarbowe.

Dodać należy, że ograniczenia kwotowe dotyczące obowiązku udzielania informacji podatkowych, określone w powołanym wyżej rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie informacji podatkowych, nie mogą być rozumiane jako limit kwoty wolnej od opodatkowania. Brak uprawnienia organów podatkowych do wystąpienia o udzielenie informacji podatkowych w zakresie wartości transakcji nieprzekraczających tego limitu nie oznacza, że w tym zakresie nie istnieje obowiązek podatkowy. Jednocześnie, Minister Finansów pragnie podkreślić w tym miejscu, że powyższe stanowisko jest analizą obowiązujących przepisów w zakresie informacji podatkowych i nie powinno być odnoszone bezpośrednio do działań podejmowanych w konkretnej, indywidualnej sprawie.

II. Odnosząc się natomiast do podniesionych przez Panią Poseł wątpliwości dotyczących naruszenia art. 84 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, na skutek wyjaśnień Ministerstwa Finansów w sprawie opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży akcji Banku Handlowego w Warszawie S.A. pragnę poinformować, że wątpliwości te nie znajdują uzasadnienia. Stosownie do treści art. 84 Konstytucji RP każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Natomiast art. 217 Konstytucji RP stanowi, że: Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Powołany przepis określa także wymagania co do treści ustawy podatkowej, nakładając obowiązek świadczenia podatkowego.

Należy zwrócić uwagę, że interpretacje Ministerstwa Finansów dotyczyły stosowania zwolnienia zawartego w art. 52 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.). Aby dochody ze sprzedaży akcji były zwolnione na podstawie przepisu art. 52 pkt 1 powołanej ustawy, musiały spełniać określone ustawowo warunki. Niespełnienie któregokolwiek z warunków powodowało utratę prawa do zwolnienia. Interpretacje Ministerstwa Finansów odnosiły się do oceny, czy przedmiotowe dochody spełniają warunki do zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 52 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie Ministerstwa Finansów dochody uzyskane ze sprzedaży akcji nabytych przez pracowników Banku Handlowego w Warszawie S.A. przy jego prywatyzacji nie wypełniały dyspozycji zawartych w przedmiotowym zwolnieniu, zatem podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stanowisko to znalazło potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych.