SPS-023-21402/13 - Zarządzenie sporządzenia remanentu przed zakończeniem roku obrachunkowego.

Stosownie do przepisu art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2. W konsekwencji przepis ten uprawnia naczelnika urzędu skarbowego do zarządzenia sporządzenia remanentu towarów, surowców i materiałów pomocniczych na koniec danego okresu rozliczeniowego.

Podkreślić należy, że przepis tej treści obowiązuje od dnia wejścia w życie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. od 1 stycznia 1992 r. Przy czym przez cały okres obowiązywania ustawy do Ministerstwa Finansów nie docierały sygnały o potrzebie jego zmiany. Obecnie nie przewiduje się podjęcia inicjatywy w tym zakresie.

Na gruncie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) tego rodzaju zarządzenie spełnia cel przewidziany dla czynności sprawdzających, o którym mowa w art. 272 pkt 3, tj. ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Na zarządzenie przez naczelnika urzędu skarbowego sporządzenia remanentu Ordynacja podatkowa nie przewiduje żadnego środka zaskarżenia. Natomiast niewłaściwa praktyka danego organu podatkowego związana z zarządzeniem remanentu może być objęta skargą, o której mowa w art. 227 ustawy z dnia 16 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267), kierowaną do właściwego dla konkretnego urzędu organu wyższego stopnia. Zgodnie z tym przepisem przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

W art. 150 Ordynacji podatkowej przyjęto rozwiązanie, które ma na celu zapobieganie przewlekłości, a nawet w niektórych przypadkach niemożności prowadzenia postępowania ze względu na brak możliwości doręczenia pism. Polega ono na tym, że w razie niemożności doręczenia pisma bezpośrednio do rąk adresata lub jego domownika operator pocztowy przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej, zawiadamiając adresata dwukrotnie o pozostawieniu pisma w placówce. Powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma w placówce pocztowej umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia 14-dniowego okresu przechowywania pisma, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.

Przy wyznaczaniu podatnikowi terminu określonego datą organ podatkowy powinien brać pod uwagę możliwość wydłużenia się czasu doręczenia pisma w związku z okolicznościami przewidzianymi w art. 150 Ordynacji podatkowej.

Ordynacja podatkowa nie zawiera przepisów, które nakładałyby na adresata pisma obowiązek dokonania czynności w terminie, który już upłynął, zanim jeszcze doszło do doręczenia pisma. W szczególności nie ma przepisów, które przewidywałyby, że wyznaczony przez organ podatkowy termin, który upłynął przed dniem doręczenia pisma, ulega automatycznemu przedłużeniu.

W przypadku gdy korespondencja dotycząca sporządzenia spisu z natury nie została podjęta przez podatnika w terminie, najczęściej zarządzane jest sporządzenie remanentu na koniec następnego miesiąca lub w innym nowo wyznaczonym terminie. Urzędy skarbowe odstępują także od dalszych czynności. Co do zasady korespondencja dotycząca spisu z natury wysyłana jest ze znacznym wyprzedzeniem, tj. około trzech tygodni przed wyznaczonym terminem remanentu, co pozwala w znacznym stopniu wyeliminować przypadki nieodebrania jej przed terminem wyznaczonym do dokonania spisu z natury.

Zarządzanie remanentów odbywa się na ostatni dzień okresu rozliczeniowego, tj. miesiąca lub kwartału, w zależności od wybranej przez podatnika formy wpłat zaliczek na podatek dochodowy. Najczęściej remanenty zarządzane są w terminach na dzień 31 marca, 30 kwietnia, 31 maja, 30 czerwca, 31 lipca, 31 sierpnia, 30 września.

Podatnicy, do których kierowane są postanowienia dotyczące sporządzenia remanentu, wybierani są m.in. w oparciu o niżej wymienione kryteria:

Jednocześnie zaznaczyć należy, iż przy typowaniu podmiotów, w stosunku do których zarządzane jest sporządzenie remanentu, mogą być stosowane równocześnie różne kryteria.

Liczba podmiotów gospodarczych (mikro-, małych i średnich przedsiębiorców), do których w ostatnich trzech latach wysłano postanowienia o sporządzeniu remanentu, wynosi odpowiednio:

- 2011 r. - 6964,

- 2012 r. - 6381.

Biorąc pod uwagę ogólną liczbę podatników uzyskujących przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej i prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów (np. w roku 2012 podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadziło 1 725 111 podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej), liczba podmiotów, w stosunku do których zarządzane jest sporządzenie remanentu w trakcie roku podatkowego, nie wydaje się duża.

Ponadto pragnę wyjaśnić, że Ministerstwo Finansów nie szacowało kosztów, jakie ponoszą przedsiębiorcy w związku z zarządzonym przeprowadzeniem remanentu, ani wpływów budżetowych w związku ze sporządzonym w trakcie roku remanentem.