SPS-023-19687/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie obliczania kapitału początkowego

Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) podstawą do obliczenia emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., objętych nowym systemem emerytalnym, jest indywidualny kapitał zaewidencjonowany na koncie ubezpieczonego. Na ten kapitał składają się wszystkie składki wpłacone na ubezpieczenie emerytalne od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia złożenia wniosku o emeryturę (odpowiednio zwaloryzowane) oraz zwaloryzowany kapitał początkowy, który oblicza się za staż ubezpieczeniowy przypadający do dnia 31 grudnia 1998 r.

Kapitał początkowy oblicza się po to, aby okresy składkowe i nieskładkowe przebyte przed 1 stycznia 1999 r. zamienić na kwotę umownego kapitału stanowiącego punkt wyjścia dla kapitału "zbieranego" ze składek na ubezpieczenie emerytalne wpłacanych w okresie przypadającym po 1998 r. do dnia przejścia na emeryturę.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami art. 174 ust. 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, organy rentowe ustalają kapitał początkowy dla osób, które legitymują się stażem ubezpieczeniowym w wymiarze co najmniej 6 miesięcy i 1 dnia. Przy obliczaniu kapitału początkowego taki staż ubezpieczeniowy jest zaokrąglany w górę do pełnego roku. Osoby, które mają krótszy staż ubezpieczeniowy, nawet jeśli składa się on wyłącznie z okresów składkowych, nie mogą mieć ustalonego kapitału początkowego. Z przepisów określających wzór obliczenia kapitału początkowego wynika, że obliczenie części socjalnej, a tym samym całego kapitału początkowego możliwe jest tylko wtedy, gdy staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy wynosi co najmniej 6 miesięcy i 1 dzień. Jeśli jest krótszy, nie oblicza się kapitału początkowego, ponieważ nie ma możliwości ustalenia współczynnika, o którym mowa w art. 174 ust. 8.

Przyznaję, że zasadność tego rozwiązania może budzić pewne wątpliwości, zważywszy, że nowa formuła wymiaru emerytury wynikająca z ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że wysokość tego świadczenia powinna być pochodną kwoty składek wpłaconych w czasie aktywności zawodowej na przestrzeni całego życia. Problem ten nie jest jednak jednoznaczny i wymaga głębszej analizy, ponieważ przy ustalaniu kapitału początkowego uwzględniane są nie tylko okresy ubezpieczenia, ale również okresy nieskładkowe. Również przy ustalaniu, czy osoba zainteresowana ma wymagany 6-miesięczny staż ubezpieczeniowy warunkujący obliczenie kapitału początkowego, uwzględnia się nie tylko okresy składkowe, ale i nieskładkowe. Ewentualna zmiana przepisów w tym zakresie wymagałaby zatem szczególnej rozwagi, aby uniknąć naruszenia spójności nowego systemu emerytalnego.