SPS-023-18991/10 - Ochrona przed zwolnieniem rodziców, którzy wracają do pracy na część etatu.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pani poseł Anny Sobeckiej dotyczącą ochrony stosunku pracy pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego, korzystających z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy, przekazaną przy piśmie z dnia 20 października br., znak: SPS-023-18991/10, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Przepisy Kodeksu pracy w jednakowy sposób regulują zakres szczególnej ochrony stosunku pracy zarówno pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego (art. 186¹), jak i pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego, korzystającego z prawa wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy (art. 186⁸).

Ochrona trwałości stosunku pracy pracowników korzystających z urlopu wychowawczego polega na zakazie wypowiedzenia oraz rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ochronnym jest dopuszczalne w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Ochrona trwałości stosunku pracy pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego, korzystających z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy polega na zakazie wypowiedzenia oraz rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do wykonywania pracy w nieobniżonym wymiarze czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ochronnym jest dopuszczalne w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie urnowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Pragnę dodać, że rządowy projekt nowelizacji Kodeksu pracy nie przewidywał ograniczenia w zakresie czasu obowiązywania szczególnej ochrony stosunku pracy pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego, korzystających z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Takie ograniczenie zostało wprowadzone z inicjatywy poselskiej w trakcie prac parlamentarnych.

Ponadto uprzejmie wyjaśniam, że w odniesieniu do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, rozwiązujących stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników stosuje się przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, które w przypadku zwolnienia grupowego uchylają szczególną ochronę stosunku pracy pracowników korzystających zarówno z urlopu wychowawczego, jak i z prawa wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy (art. 5), natomiast w przypadku zwolnienia indywidualnego - istotnie modyfikują zakres tej ochrony (art. 10 ust. 1).

W razie zwolnienia grupowego jest dopuszczalne wypowiedzenie umowy o pracę omawianym wyżej grupom pracowników. Przepis art. 5 ust. 1 ustawy o grupowych zwolnieniach stanowi bowiem, że przy wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy w ramach zwolnienia grupowego nie stosuje się przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, co oznacza m.in. uchylenie stosowania w takim przypadku przepisów Kodeksu pracy dotyczących ochrony stosunku pracy pracowników korzystających z urlopu wychowawczego oraz pracowników korzystających z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

W przypadku zwolnienia indywidualnego jest dopuszczalne wypowiedzenie umowy o pracę obu wymienionym grupom pracowników pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową. Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o grupowych zwolnieniach stanowi bowiem, że pracodawca może rozwiązać stosunki pracy w drodze wypowiedzenia z pracownikami, których stosunek pracy podlega z mocy odrębnych przepisów szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem i wobec których jest dopuszczalne wypowiedzenie stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia, pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu.

Jak wynika z powyższych wyjaśnień, zakres szczególnej ochrony stosunku pracy pracowników korzystających z urlopu wychowawczego i pracowników uprawnionych do takiego urlopu, korzystających z prawa wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy jest taki sam, zarówno w świetle przepisów Kodeksu pracy jak i ustawy o grupowych zwolnieniach. Różnica w sytuacji prawnej tych grup pracowników polega jedynie na ograniczeniu czasowym szczególnej ochrony stosunku pracy pracowników korzystających z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy łącznie do 12 miesięcy.

Pragnę podkreślić, że przyznanie pracownikom korzystającym zarówno z urlopu wychowawczego, jak i prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze jednakowej ochrony stosunku pracy wynika ze zbliżonego charakteru tych uprawnień, służących godzeniu życia zawodowego z pełnieniem funkcji rodzicielskich. Uprzejmie wyjaśniam, że przepisy prawa pracy dotyczące ochrony interesów takich pracowników oceniam jako wystarczające i nie znajduję uzasadnienia do podejmowania działań legislacyjnych mających na celu zmianę obecnego stanu prawnego.