SPS-023-17542/13 - Opodatkowanie PIT tzw. znaleźnego.

Obowiązki znalazcy rzeczy oraz zasady nabywania rzeczy znalezionych regulują przepisy art. 183-189 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

Zgodnie z tymi przepisami osoba, która znalazła rzecz zgubioną, powinna niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy lub właściwy organ państwowy, jeżeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy lub nie zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Jeżeli rzeczy znalezione są pieniędzmi, papierami wartościowymi, kosztownościami oraz rzeczami mającymi wartość naukową lub artystyczną, znalazca powinien oddać je niezwłocznie na przechowanie właściwemu organowi państwowemu, natomiast inne rzeczy - tylko na żądanie tego organu.

Organy właściwe do przechowywania rzeczy znalezionych i do poszukiwania osób uprawnionych do ich odbioru, zasady przechowywania tych rzeczy oraz sposób poszukiwania osób uprawnionych do odbioru reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych (Dz. U. Nr 22, poz. 141, z późn. zm.).

Po uczynieniu przez znalazcę zadość swoim obowiązkom może on żądać znaleźnego w wysokości 1/10 wartości rzeczy, jeżeli zgłosi swe roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru.

Tylko w ściśle określonych sytuacjach znalazca rzeczy może nabyć własność rzeczy znalezionej. Nabycie własności rzeczy znalezionej następuje po upływie roku od dnia wezwania osoby uprawnionej do odbioru rzeczy lub po upływie dwóch lat od znalezienia rzeczy, w razie niemożności wezwania osoby uprawnionej do jej odbioru. W obydwu sytuacjach nabycie następuje pod warunkiem, że znalazca uczynił zadość swoim obowiązkom. Jeżeli rzeczy są przechowywane przez organ państwowy, znalazca może je odebrać za zwrotem kosztów.

Według obowiązujących przepisów znalazca nie nabywa własności znalezionych pieniędzy, papierów wartościowych, kosztowności oraz rzeczy mających wartość naukową lub artystyczną. Rzeczy te po upływie przewidzianych przepisami okresów stają się własnością Skarbu Państwa.

Własnością Skarbu Państwa stają się również rzeczy mające znaczniejszą wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną, które zostały znalezione w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe (tzw. skarb). W takim przypadku znalazcy należy się odpowiednie wynagrodzenie.

Z powołanych wyżej przepisów Kodeksu cywilnego wynikają wprost obowiązki znalazcy rzeczy, w tym przede wszystkim obowiązek niezwłocznego zawiadomienia osoby uprawnionej do odbioru rzeczy lub właściwego organu państwowego. Ewentualne nabycie rzeczy znalezionej przez znalazcę może nastąpić dopiero po spełnieniu tych obowiązków oraz po upływie ustawowo określonych terminów.

Odnosząc powyższe do przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. Nr 361, z późn. zm.), uprzejmie wyjaśniam, że podstawową zasadą podatku dochodowego jest powszechność opodatkowania, która została wyrażona w art. 9 ust. 1 ustawy. Przepis ten stanowi, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W konsekwencji, jeżeli dany dochód nie mieści się w zakresie żadnego ze zwolnień przedmiotowych wymienionych w powołanej ustawie, to na osobie, która go uzyskała, ciąży powinność zapłacenia podatku na zasadach i w terminie określonych przez ustawodawcę.

Formułując zasadę powszechności opodatkowania, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych rozróżnia jednocześnie w art. 10 ust. 1 źródła przychodów oraz określa zasady opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł przychodów.

Zarówno kwota znaleźnego, jak i kwota wynagrodzenia za znalezienie "skarbu" stanowią dla znalazcy przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychody z tego tytułu podatnik wykazuje w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym otrzymał znaleźne bądź wynagrodzenie, i od łącznej sumy dochodów uzyskanych w danym roku podatkowym oblicza podatek stosownie do obowiązującej skali podatkowej.

Przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie będzie natomiast wartość rzeczy znalezionej, która po upływie określonych przepisami prawa okresów staje się własnością znalazcy. Stosownie bowiem do art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Projekt założeń projektu ustawy o rzeczach znalezionych porządkuje regulacje prawne dotyczące rzeczy znalezionych oraz dostosowuje te regulacje do aktualnych warunków społeczno-gospodarczych.

Według projektu założeń, podobnie jak obecnie, znalazcy powinno przysługiwać roszczenie o znaleźne, przy czym jego powstanie byłoby uzależnione od dopełnienia przez znalazcę nałożonych na niego przez ustawę obowiązków, a w przypadku nieodebrania rzeczy przez uprawnionego do jej odbioru w określonych terminach rzecz stawałaby się własnością znalazcy. Przy czym w stosunku do obowiązujących unormowań projekt założeń poszerza katalog rzeczy znalezionych, które w określonych okolicznościach będą mogły przejść na własność znalazcy, a nie - jak dotychczas - na rzecz Skarbu Państwa.

Natomiast, jeśli rzecz znaleziona będzie zabytkiem albo materiałem archiwalnym, w każdym przypadku jej nieodebrania przez osobę uprawnioną stanie się własnością Skarbu Państwa. W tej sytuacji projekt przewiduje nagrodę dla znalazcy.

Pragnę wyjaśnić, że po wejściu w życie powyższych unormowań, podobnie jak obecnie, wartość rzeczy znalezionej, która po upływie określonych terminów stanie się własnością znalazcy, nie będzie stanowiła przychodu znalazcy podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowaniu podlegać będzie natomiast jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - tak jak obecnie - kwota znaleźnego, kwota wynagrodzenia za znalezienie "skarbu" oraz kwota nagrody, o której mowa w projekcie założeń do projektu ustawy o rzeczach znalezionych.