SPS-023-17254/13 - Odliczenie podatku VAT od samochodów osobowych nabytych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Za stosowaniem ograniczonego prawa do odliczenia podatku naliczonego w odniesieniu do samochodów osobowych i pojazdów samochodowych konstrukcyjnie im podobnych przemawia fakt, że te samochody i pojazdy z uwagi na swoją konstrukcję są wykorzystywane przez podatników do wykonywania czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, jak również do celów niezwiązanych z tą działalnością (np. na cele prywatne). Zgodnie z systemowymi założeniami podatku od wartości dodanej, a w szczególności z zasadą neutralności, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego zawartego w nabywanych towarach i usługach, które związane są z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. W związku z tym w Polsce, podobnie jak w kilkunastu państwach członkowskich Unii Europejskiej, w odniesieniu do takich pojazdów nie stosuje się pełnego odliczenia podatku VAT przy ich nabyciu. Takie rozwiązanie uwalnia jednocześnie podatników od uciążliwego rozliczania prywatnego wykorzystania pojazdu.

Wprowadzenie odliczenia podatku VAT w pełnej wysokości w odniesieniu do samochodów osobowych i pojazdów samochodowych im podobnych oznaczać będzie jednoczesną wymagalność opodatkowania podatkiem VAT wykorzystania ich na cele niezwiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą (np. na cele prywatne podatnika). Określenie stopnia wykorzystania tych samochodów i pojazdów na cele działalności gospodarczej i na cele prywatne podatnika wymagałoby dla potrzeb rozliczenia podatku VAT prowadzenia przez podatnika szczegółowej ewidencji. Po stronie organów podatkowych natomiast weryfikacja rzeczywistego stopnia wykorzystania tych samochodów i pojazdów wymagałaby wnikliwych i czasochłonnych czynności kontrolnych.

Generowałoby to zatem znaczne koszty zarówno po stronie organów, jak i podatników. W wielu przypadkach mogłoby też dochodzić w tej kwestii do sporów pomiędzy organem podatkowym a podatnikiem oraz ewentualnych postępowań przed sądami administracyjnymi w przypadku zaskarżenia przez podatnika rozstrzygnięcia przyjętego przez ten organ.

Mimo wprowadzenia takiego systemu kontroli nie byłby on efektywny, a niewątpliwie byłby kosztowny i skomplikowany. Należy mieć na uwadze, że w Polsce działa nieco ponad 1,6 mln firm (podatników VAT) i zdecydowaną większość (95%) stanowią podmioty sektora małych i średnich firm. Często są to firmy jednoosobowe bądź zatrudniające kilku pracowników, a niejednokrotnie są to małe firmy rodzinne. W ich przypadku zatem rozgraniczenie użytkowania pojazdów do celów prywatnych i związanych z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą jest bardzo trudne, a często wręcz niemożliwe. Wskazać też należy, że duże firmy często udostępniają swoje pojazdy zatrudnionym pracownikom również do ich prywatnego użytku, traktując to jako dodatkowe, pozafinansowe świadczenie. W wielu przypadkach mogłoby dochodzić do nieopodatkowania wykorzystania służbowych samochodów i pojazdów na cele prywatne podatnika, co pociągałoby za sobą ujemne skutki budżetowe.

W świetle powyższego pogląd przedstawiony w interpelacji pani poseł, że wprowadzenie odliczenia całej kwoty podatku przy nabyciu samochodu przez firmę może przynieść korzyści dla budżetu, gdyż może generować dochód wyższy niż w przypadku ograniczenia poziomu odpisu do 50%, nie znajduje uzasadnienia.

Odnosząc się natomiast do pytań zawartych w interpelacji, uprzejmie informuję.

Resort finansów jest w pełni świadomy sytuacji, w jakiej znajduje się branża motoryzacyjna w Polsce. Należy jednak mieć na uwadze, że branża ta jest w dużym stopniu zglobalizowana. Z uwagi na trudną sytuację finansową wiele światowych koncernów (także te mające zakłady produkcyjne w Polsce) zweryfikowało już swoje wcześniejsze plany produkcyjne, a pogarszająca się koniunktura wymusza dalsze zmniejszanie produkcji i zawieszanie planowanych inwestycji. Takie uwarunkowania zewnętrzne nie pozostają bez wpływu na branżę motoryzacyjną w Polsce. Należy bowiem wskazać, że polska branża motoryzacyjna jest niemal w całości nastawiona na eksport. Na rynkach zagranicznych, głównie europejskich, lokowane jest aż 98% samochodów produkowanych w Polsce. Kondycja tej branży jest zatem bardzo silnie uzależniona od koniunktury panującej na tych rynkach. Mniejszy popyt i kurczące się rynki krajów Unii Europejskiej wymuszają ograniczenia produkcyjne polskich fabryk. Obecnie średnie wykorzystanie mocy produkcyjnych w europejskich fabrykach wynosi ok. 60%. Żeby dostosować się do coraz mniejszego popytu, producenci decydują się na kilkudniowe lub nawet kilkutygodniowe przestoje w produkcji, a nawet na redukcję załogi (dotyczy to także polskich zakładów Fiata w Tychach i Opla w Gliwicach). W świetle powyższego trudno uzasadnić, w jaki sposób prawo do odliczenia całej kwoty podatku VAT przy nabyciu samochodów może wpłynąć na wzrost ich produkcji w Polsce.

Propozycja resortu finansów zakładająca 50-procentowy wskaźnik odzwierciedla średnie wykorzystywanie w działalności gospodarczej samochodów i pojazdów objętych ograniczonym prawem do odliczenia podatku VAT przy ich nabyciu. Przy określaniu tego wskaźnika wzięto pod uwagę fakt, że - jak wspomniano wcześniej - zdecydowaną większość przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce stanowią podmioty sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Zaproponowany wskaźnik jest również porównywalny z wcześniejszymi i obecnie obowiązującymi odstępstwami stosowanymi w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej (np. we Włoszech, w Belgii czy w Hiszpanii).

W odniesieniu do pytania, czy ministerstwo rozważa dalsze procedowanie nad zmianami dotyczącymi odliczenia podatku VAT przy zakupie samochodu przez przedsiębiorstwo, uprzejmie informuję, że w oparciu o wniosek złożony do Komisji Europejskiej planuje się wprowadzenie jednolitych zasad odliczania podatku VAT w odniesieniu do nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, paliw oraz innych wydatków eksploatacyjnych do tych pojazdów.

Jednocześnie wskazać należy, że podatnicy nie mieliby obowiązku rozliczania podatku VAT w przypadku wykorzystania do celów prywatnych pojazdów samochodowych objętych ograniczonym prawem do odliczenia tego podatku.

Przyjęcie dla potrzeb derogacji, że samochody osobowe i pojazdy im podobne są w 50% wykorzystywane do użytku prywatnego, wymaga konsekwentnego dokonania takiego samego szacunku w odniesieniu do pozostałych wydatków związanych z eksploatacją (w tym paliw) samochodów objętych derogacją.