SPS-023-17162 - Stawka podatku VAT na materiały budowlane.

System podatku VAT w Unii Europejskiej podlega harmonizacji, co oznacza, iż państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są do przestrzegania zgodności krajowych przepisów w zakresie tego podatku z regulacjami wynikającymi z prawa Unii Europejskiej, tj. w szczególności z przepisami dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.). Zgodnie z przepisami ww. dyrektywy dostawa towarów i świadczenie usług są, co do zasady, opodatkowane według stawki podstawowej, natomiast państwa członkowskie mogą stosować obniżoną stawkę podatku VAT w odniesieniu do towarów i usług wymienionych w załączniku III do ww. dyrektywy. W załączniku tym ustawodawca unijny nie wymienia jednak materiałów budowlanych, co oznacza, że towary te powinny być opodatkowane podstawową stawką podatku. Znalazło to odzwierciedlenie w zapisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.).

Należy tu jednak wskazać, że stawkę obniżoną (obecnie jest to 8%) podatku od towarów i usług stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (art. 41 ust. 12 ww. ustawy). W powyższym zakresie nie są obecnie planowane zmiany.

W kwestii natomiast zwrotu części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym, realizowanych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177, poz. 1468, z późn. zm.), planowane jest uchylenie ww. ustawy z dniem 1 stycznia 2014 r.

Należy zwrócić uwagę, że celem wprowadzenia systemu zwrotu części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym była redukcja negatywnych konsekwencji dla rynku budowlanego spowodowanych wzrostem stawki VAT na materiały budowlane po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. System od początku był pomyślany jako formuła czasowa, łagodząca negatywne skutki zwiększenia podatku VAT dla osób budujących lub remontujących mieszkania. Jak pokazują dane statystyczne, przeciętna wysokość zwrotu w latach 2006-2012 wynosiła ok. 2,2 tys. zł. Oznacza to, że system był wykorzystywany głównie w przypadku niewielkich prac remontowych. Tym bardziej, że jest on stosowany równolegle z obowiązującą w Polsce bezterminowo obniżoną stawką podatku VAT na sprzedaż mieszkań i usług budowlano-remontowych w szeroko zdefiniowanym budownictwie społecznym, a świadczone usługi budowlane obejmują często dostawy materiałów będących częścią składową świadczonej usługi.

W dokumencie pt. "Główne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 r.", przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 30 listopada 2010 r., a następnie przez Sejm RP w dniu 4 marca 2011 r., określono zasady kształtowania polityki mieszkaniowej państwa w okresie 10 lat. Jednym z jej głównych narzędzi jest racjonalizacja struktury wydatków budżetowych na mieszkalnictwo i tym samym bardziej precyzyjne adresowanie poszczególnych instrumentów wsparcia. Pomoc państwa powinna być przeznaczona na realizację priorytetów polityki mieszkaniowej i zaspokajanie potrzeb finansowych określonych grup beneficjentów. Jedną z takich wskazanych przez rząd grup są młodzi ludzie podejmujący decyzje o założeniu rodziny i urodzeniu dzieci, którzy są potencjalnymi uczestnikami aktualnie opracowywanego programu "Mieszkanie dla młodych".

W celu sfinansowania nowego instrumentu wsparcia zapowiedziano szereg działań racjonalizujących strukturę wydatków państwa, w tym wygaszenie z dniem 1 stycznia 2014 r. systemu zwrotu osobom fizycznym części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Powstałe oszczędności będą stanowiły źródło finansowania programu "Mieszkanie dla młodych". Oba te działania muszą zostać ze sobą skorelowane zarówno ze względu na konieczność zapewnienia stabilności budżetu państwa, jak i z uwagi na ochronę przyszłych uczestników nowego programu w sytuacji trwającego spowolnienia gospodarczego.

Dodać należy, że w obecnej sytuacji ekonomicznej pośrednim celem działań rządu, a więc i nowego programu, jest proinwestycyjny wpływ podejmowanych inicjatyw na gospodarkę. Oszczędności z tytułu wygaszenia systemu zwrotu osobom fizycznym części wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym przeznaczone na rozwój programu "Mieszkanie dla młodych", który oddziaływać będzie w dużym stopniu na branżę budowlaną ze względu na objęcie dofinansowaniem lokali pochodzących z rynku pierwotnego, umożliwią przede wszystkim aktywizację działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw specjalizujących się w budowie i eksploatacji mieszkań. Pozytywne skutki wynikające ze zwiększonych inwestycji na rynku mieszkaniowym, rekompensujące negatywne skutki wygaszenia systemu zwrotu VAT, odczują również inne przedsiębiorstwa działające w szeroko pojętej branży budowlanej, m. in.:

Ponadto wydaje się, że obecny system ma ograniczony wpływ na stymulowanie rynku budowlanego. Aby korzystać ze zwrotu, należy wcześniej wydatkować własne środki i gromadzić faktury uprawniające do otrzymania zwrotu z urzędu skarbowego. Oznacza to, że sama kwota zwrotu nie pełni bezpośrednio funkcji motywacyjnej do podjęcia inwestycji i tym samym nie generuje efektów mnożnikowych w gospodarce. Można założyć, że nawet w przypadku braku systemu zwrotu większość potencjalnych beneficjentów systemu i tak poniosłaby wydatki na sfinansowanie planowanych prac remontowych lub budowlanych.

Należy podkreślić, że prace w ww. zakresie w ramach projektu ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych prowadzi Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

Przebieg prac nad ww. projektem można śledzić poprzez stronę internetową Rządowego Centrum Legislacji (www.rcl.gov.pl - Rządowy proces legislacyjny - Projekty ustaw). W chwili obecnej projekt ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych oczekuje na rozpatrzenie przez Komisję Prawniczą.