SPS-023-1573/12 - Finansowanie przez gminy zadań oświatowych.

Szanowna Pani Marszałek! W związku z otrzymaną przy piśmie dnia 8 lutego 2012 r. nr SPS-023-1573/12 interpelacją posła Marka Gosa w sprawie finansowania zadań administracji rządowej w zakresie oświaty proszę Panią Marszałek o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Podstawą działań zmierzających do zaplanowania w kolejnych latach budżetowych środków ujmowanych w części oświatowej subwencji ogólnej stanowi przepis art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.) W świetle powyższego kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych.

Respektując obowiązujący stan prawny, do zaplanowania kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2012 przyjęto:

- środki przeznaczone na sfinansowanie skutków przechodzących na rok 2012 podwyżki wynagrodzeń nauczycieli o 7% wdrożonej od dnia 1 września 2011 r. oraz na planowaną podwyżkę wynagrodzeń nauczycieli o 3,8% od dnia 1 września 2012 r., jak również skutków prognozowanych w 2012 r. zmian dotyczących średniorocznej liczby oraz struktury awansu zawodowego nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, w wysokości 1 788 304 tys. zł,

- zmniejszenie zakresu zadań oświatowych wpływających na wysokość części oświatowej subwencji ogólnej, realizowanych przez samorządy województw: śląskiego i zachodniopomorskiego, tj. związane z wygaszaniem działalności Kauczycielskiego Kolegium Języków Obcych i Kolegium Nauczycielskiego w Koszalinie oraz włączeniem Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Gliwicach w strukturę Politechniki Śląskiej, w wysokości 2 038 tys. zł (z przeznaczeniem na zwiększenie wydatków części budżetowej, której dysponentem jest minister nauki i szkolnictwa wyższego).

Łączna kwota części oświatowej subwencji ogólnej planowana na 2012 r. została ukształtowana w wysokości 38 711 095 tys. zł i wzrasta w stosunku do kwoty części oświatowej subwencji ogólnej określonej w ustawie budżetowej na rok 2011 o 4,8%.

Prognozowana na rok 2012 liczba uczniów szkół i placówek oświatowych uwzględnia zwiększoną (w ujęciu średniorocznym) liczbę uczniów szkół podstawowych (oraz ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia) w związku z zakładanym na etapie kształtowania części oświatowej subwencji ogólnej wprowadzeniem od 1 września 2012 r. obligatoryjnej realizacji przez dzieci 6-letnie obowiązku szkolnego. Pomimo przesunięcia terminu tego obowiązku kwoty tej części subwencji nie zmieniono, gdyż nie wiadomo, jaka liczba dzieci 6-letnich rozpocznie realizację obowiązku szkolnego we wskazanym terminie. Należy zatem podkreślić, iż prognozowana na rok 2012 zwiększona liczba uczniów szkół i placówek oświatowych ma wpływ na planowaną w 2012 r. średnioroczną liczbę zatrudnionych nauczycieli (pełno-i niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty) oraz zmiany w strukturze awansu zawodowego nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. Powyższe w konsekwencji ma wpływ na poziom skalkulowanych środków na wzrost wynagrodzeń nauczycieli w 2012 r.

Ponadto w związku z planowanymi zmianami w systemie ubezpieczeń społecznych (w zakresie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne) w ustawie budżetowej na 2012 r. w części 83: Rezerwy celowe w rezerwie celowej poz. 74: Zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej z tytułu planowanego wzrostu składki rentowej uwzględniono środki na uzupełnienie dochodów jednostek samorządu terytorialnego, z przeznaczeniem na zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2012 o kwotę 450 000 tys. zł z tytułu planowanego wzrostu o 2% składki rentowej po stronie pracodawcy. Należy jednocześnie podkreślić, iż w związku z późn. zm. wprowadzanymi przez ustawę z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 115, poz. 792), które obniżały wymiar składki rentowej o 2% po stronie pracodawcy, cześć oświatowa subwencji ogólnej na 2008 r. nie została z tego tytułu skorygowana.

Podział ustalonej na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego kwoty części oświatowej subwencji określonej w ustawie budżetowej na dany rok między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego dokonywany jest w sposób zobiektywizowany dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego na podstawie corocznie wydawanego rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Kluczowym elementem podziału ustalonej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok budżetowy jest przyjęcie kwoty standardu finansowego na ucznia, modyfikowanego przez system wag w zależności od rodzaju realizowanego zadania oświatowego. Kwota części oświatowej subwencji ogólnej, którą otrzymuje każda jednostka samorządu terytorialnego, jest w konsekwencji zatem uzależniona od liczby uczniów w poszczególnych szkołach, placówkach, prowadzonych lub dotowanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zgodnie z art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) środki niezbędne na realizację zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie przedszkoli, szkół i placówek, zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Z przywołanego przepisu nie wynika zatem, iż w przypadku finansowania zadań własnych o charakterze obligatoryjnym budżet państwa gwarantuje środki na pokrycie wszystkich wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na realizację zadań oświatowych w części oświatowej subwencji ogólnej. Podstawową zasadą, wynikającą z art. 167 Konstytucji RP, jest zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego udziału w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań publicznych służących zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Subwencja ogólna (w tym jej część oświatowa) jest zatem jedną z form uzupełniania dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

Należy podkreślić, iż poziom faktycznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na realizację zadań oświatowych wynika z podejmowanych przez te jednostki decyzji w zakresie systemu organizacji szkolnictwa w swojej jednostce (np. liczba szkół, liczba oddziałów w poszczególnych typach szkół oraz liczba uczniów w poszczególnych oddziałach), liczby (ale także struktury) zatrudnionych w tych szkołach/placówkach nauczycieli, regulaminów wynagradzania nauczycieli obowiązujących na terenie danej jednostki.