SPS-023-15420/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie osób niepełnosprawnych ruchowo chcących rozwijać się poprzez studia i pracę.
Pismo z dnia 29 kwietnia 2010 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-15420/10 Stanowisko MPiPS w sprawie osób niepełnosprawnych ruchowo chcących rozwijać się poprzez studia i pracę.
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na przekazaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 31 marca 2010 r., znak: SPS-023-15420/10, interpelację z dnia 23 marca 2010 r. złożoną przez panią Danutę Pietraszewską, posłankę na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie osób niepełnosprawnych ruchowo chcących rozwijać się poprzez studia i pracę, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 z późn. zm.) zawierają mechanizmy zachęcające pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Przepisy te jednak nie zawierają mechanizmów ukierunkowanych na osoby niepełnosprawne ruchowo. Niektóre z nich jedynie w większym stopniu wspomagają pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
W świetle przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej (...):
Pracodawcy przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego zaliczonego do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności w kwocie stanowiącej odpowiednio 160 %, 140 % i 60 % najniższego wynagrodzenia.
Pracodawca, który zatrudnia pracownika niepełnosprawnego, może otrzymać ze środków funduszu zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy.
Pracodawca, który zatrudni przez okres co najmniej 36 miesięcy osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotne lub poszukujące pracy i niepozostające w zatrudnieniu lub pozostające w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów, jeżeli niepełnosprawność tych osób powstała w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy, może otrzymać ze środków funduszu zwrot kosztów:
adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności,
adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy,
zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności.
Zwrot ww. kosztów dotyczy wyłącznie dodatkowych kosztów pracodawcy wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych (nie może przekroczyć kwoty dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia).
Pracodawca - który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osobę niepełnosprawną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu - również może otrzymać zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy (do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia).
Jednocześnie uprzejmie informuję, że ustawodawca nie zobowiązał pracodawców do osiągania ustawowego wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych, ale do dokonywania wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jeżeli jest on niższy niż wskazany w ustawie. Tak więc Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie ma wpływu na wybory dokonywane przez pracodawcę. Pracodawca, dokonując wyboru, decyduje się na zatrudnienie określonej liczby osób niepełnosprawnych, pozwalającej osiągnąć wymagany wskaźnik ich zatrudnienia (6 % w stosunku do ogółu zatrudnionych), albo dokonuje wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Sankcja finansowa wydaje się dotkliwa, bowiem za każdą osobę brakującą do 6 % wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w stosunku do ogółu zatrudnionych pracodawca wpłaca kwotę 1318,52 zł (przeciętne wynagrodzenia za IV kw. 2009 r. 3243,60 x 40,65 %).
Ponadto pragnę nadmienić, że z przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) wynika zasada swobody zawierania umów o pracę. Przepis art. 11 k.p. stanowi, że nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.
Niezależnie od powyższego pragnę podkreślić, że kwestie promowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych są stale obecne w działaniach samego resortu pracy, jak też Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Ramy prawne i programowe, które tworzone były przy aktywnym udziale Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej dla pierwszego okresu programowania projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (Sektorowy Program Operacyjny "Rozwój zasobów ludzkich" 2004-2008), umożliwiły realizację wielu przedsięwzięć obejmujących prowadzenie kampanii społecznych i szkolenia pracodawców w celu zachęcenia ich do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Dla przykładu podaję niektóre projekty, które były realizowane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jak i organizacje pozarządowe, w szczególności zrzeszające pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne.
Projekt "Praca dla każdego niepełnosprawnego - kampania medialna", którego celem była zmiana postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych wśród pracodawców i pracowników z otwartego rynku pracy. Natomiast w ramach projektu "Wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych" celem było tworzenie większych możliwości zatrudniania osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym poprzez subsydiowanie wynagrodzeń rekompensujących pracodawcom z otwartego rynku pracy zwiększone koszty zatrudnienia tych osób oraz zamiana i utrwalenie zmienionych postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych. Przeprowadzone zostały działania upowszechniające i utrwalające wśród pracodawców z otwartego rynku pracy dostępne formy wsparcia zatrudnienia osób niepełnoprawnych, a także wpływające na zmianę wizerunku i utrwalające postrzeganie osoby niepełnosprawnej jako pełnowartościowego pracownika.