SPS-023-15276/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie niezrozumiałych i krzywdzących decyzji podejmowanych w stosunku do osób nieuleczalnie chorych przez lekarzy orzeczników ZUS, odmawiających im uprawnień do rent.

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 29 kwietnia 2010 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-15276/10 Stanowisko MPiPS w sprawie niezrozumiałych i krzywdzących decyzji podejmowanych w stosunku do osób nieuleczalnie chorych przez lekarzy orzeczników ZUS, odmawiających im uprawnień do rent.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją pana posła Krzysztofa Popiołka, przesłaną przy piśmie z dnia 24 marca br., znak: SPS-023-15276/10, w sprawie niezrozumiałych i krzywdzących decyzji podejmowanych w stosunku do osób nieuleczalnie chorych przez lekarzy orzeczników ZUS, odmawiających im uprawnień do rent, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy zarobkowej przysługuje ubezpieczonemu, który jest częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy i spełnia pozostałe warunki określone w art. 57 ustawy.

Z kolei z przepisów art. 100 i 101 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynika, że prawo do świadczeń powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych warunków, a ustaje, gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa. Wydanie decyzji przyznającej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie oznacza zatem, że lekarz orzecznik nie ma prawa do wezwania rencisty na badanie w celu sprawdzenia, czy nadal jest on niezdolny do pracy i w jakim stopniu. Wręcz przeciwnie, ustawa daje mu takie uprawnienie, a nawet - w pewnych sytuacjach - do tego zobowiązuje.

Prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie (art. 107). Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewiduje zatem możliwość wezwania rencisty na badanie przez lekarza orzecznika w celu stwierdzenia, czy nadal istnieje niezdolność do pracy uprawniająca do renty.

Przy ocenie stopnia i okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy lekarz orzecznik ZUS obowiązany jest uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności poprzez leczenie i rehabilitację, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy, a także celowość przekwalifikowania zawodowego.

Z uwagi na to, że niezdolność do pracy może mieć przejściowy charakter, wprowadzono przepis, że niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat (art. 13 ust. 2), chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Wówczas niezdolność do pracy jest orzekana na okres dłuższy niż 5 lat (art. 13 ust. 3). W zależności od okresu przewidywanej niezdolności do pracy jest przyznawana renta stała lub renta okresowa (art. 59).

W przypadku przyznania renty okresowej organ rentowy jest obowiązany, nie później niż na trzy miesiące przed ustaniem prawa do renty, pisemnie zawiadomić rencistę o terminie wstrzymania wypłaty renty oraz o warunkach przywrócenia prawa do tego świadczenia (§ 14 rozporządzenia ministra polityki społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy - Dz. U. Nr 273, poz. 2711). Osoba, której przyznano okresową rentę, ma bowiem prawo zgłosić wniosek o przedłużenie tego prawa, jeżeli uważa, że nadal jest niezdolna do pracy. Przypomnienie daty wstrzymania wypłaty renty ma na celu umożliwienie zgłoszenia wniosku o przedłużenie prawa do renty w terminie zapewniającym zachowanie ciągłości wypłaty świadczenia, w przypadku orzeczenia o niezdolności do pracy na kolejny okres.

Ustawa określa też sposób kontroli prawidłowości orzeczenia wydanego w sprawie niezdolności do pracy. Osoba kwestionująca orzeczenie orzeczenia lekarza może wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej w ciągu 14 dniu od dnia doręczenia tego orzeczenia. Komisja lekarska jest wyższą instancją w stosunku do lekarza orzecznika, rozstrzygającą nie tylko sprzeciw osób zainteresowanych, ale również zarzuty wadliwości zgłoszone przez prezesa ZUS. Właściwością rzeczową komisji lekarskich objęto ponadto rozpatrywanie spraw przekazanych przez prezesa ZUS występującego jako organ nadzoru w przypadku pokontrolnego ustalenia braku zgodności orzeczenia ze stanem faktycznym lub zasadami orzecznictwa. Rozstrzygnięcia komisji lekarskich następują w formie orzeczeń.

Prawomocne orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoba, której odmówiono przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, ma prawo dochodzenia roszczeń na drodze sądowej, zgodnie z pouczeniem zawartym w decyzji organu rentowego. Może także zwrócić się do prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który sprawuje nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy, o zbadanie zgodności orzeczenia lekarza orzecznika ze stanem faktycznym i zasadami orzecznictwa o niezdolności do pracy.

Nadzór prezesa zakładu nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy obejmuje:

1)

kontrolę prawidłowości i jednolitości stosowania zasad orzecznictwa o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie;

2)

udzielanie lekarzom orzecznikom i komisjom lekarskim wytycznych w zakresie stosowania zasad orzecznictwa o niezdolności do pracy;

3)

prawo przekazania sprawy do rozpatrzenia przez komisję lekarską, jeżeli w wyniku kontroli, o której mowa w pkt 1, zostanie stwierdzony brak zgodności orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ze stanem faktycznym lub zasadami orzecznictwa o niezdolności do pracy.

Pragnę podkreślić, że orzecznictwo lekarskie dla celów ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a więc orzekanie o niezdolności do pracy zarobkowej, należy do bardzo trudnych i odpowiedzialnych zadań lekarza. Odpowiedzialność ta wynika z faktu, że od orzeczeń lekarskich zależy z jednej strony los ubezpieczonego i jego rodziny, a z drugiej - prawidłowe dysponowanie środkami funduszu pochodzącymi ze składek wszystkich osób ubezpieczonych. Każde orzeczenie powinno być wydane po przeprowadzeniu dogłębnej analizy stanu faktycznego oraz w oparciu o zasady orzekania i aktualny stan wiedzy medycznej. Należy podkreślić, że lekarzem orzecznikiem ZUS - stosownie do § 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie orzekania o niezdolności do pracy - może być lekarz, który jest specjalistą w zakresie jednej lub więcej dziedzin medycyny, w szczególności zaś: chorób wewnętrznych, chirurgii, neurologii, psychiatrii, medycyny pracy, medycyny społecznej, a ponadto odbył przeszkolenie w zakresie ustalonym przez prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Określony ustawowo system orzekania o niezdolności do pracy powinien zatem zapewniać prawidłowe i sprawne orzekanie przez powołane do tego organy.

Pan poseł podaje w interpelacji przykłady popełniania błędów oraz niewłaściwego traktowania ludzi chorych przez lekarzy orzeczników. Brak danych personalnych osób skarżących się na zachowanie lekarzy orzeczników uniemożliwia podjęcie interwencji u prezesa ZUS, sprawującego zwierzchni nadzór nad wykonywaniem orzecznictwa o niezdolności do pracy.

Opublikowano: www.sejm.gov.pl