SPS-023-1450/08 - Przyznawanie wiz i tworzenie zachęt do zatrudniania obywateli zza wschodniej granicy.

Odpowiadając na interpelację Pana Posła Piotra Krzywickiego z dnia 20 lutego br. dotyczącą zliberalizowania polityki przyznawania wiz i stworzenia zachęt do zatrudniania obywateli zza wschodniej granicy, a także pomocy dla przedsiębiorców w uzupełnianiu braków kadrowych (znak: SPS-023-1450/08), pragnę przedstawić następujące stanowisko.

Problem deficytu pracowników o oczekiwanych kwalifikacjach, coraz częściej sygnalizowany przez pracodawców różnych branż, spowodował konieczność dokonania przeglądu polskich rozwiązań w zakresie dopuszczania cudzoziemców do polskiego rynku pracy pod kątem stworzenia odpowiedniego systemu zarządzania migracjami zarobkowymi. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podjęło działania zmierzające do opracowania założeń polityki migracyjnej państwa, w ramach których stworzone zostaną mechanizmy sprzyjające podejmowaniu pracy w Polsce przez cudzoziemców o wysokich, specjalistycznych kwalifikacjach przydatnych dla naszej gospodarki. Analizowane są także możliwości wprowadzenia ułatwień w dostępie do rynku pracy dla cudzoziemców pochodzących z państw trzecich. Rozważane są różne warianty rozwiązań, uwzględniając zarówno rzeczywiste potrzeby krajowego rynku pracy, jak i poziom rejestrowanego bezrobocia. Ze względu na skalę problematyki związanej z migracjami, wykraczającą poza kompetencje jednego resortu, w lutym 2007 r. powołano międzyresortowy Zespół ds. Migracji, który zajmuje się wypracowaniem założeń polityki państwa w tym obszarze.

Mając świadomość, iż realizacja zamierzeń jest procesem długofalowym, a uzyskanie odczuwalnych efektów wymagać będzie czasu, minister pracy i polityki społecznej równolegle podejmuje działania o charakterze doraźnym, pozwalające na stosunkowo szybkie złagodzenie skutków braku krajowej siły roboczej.

W ubiegłym roku zniesiono obowiązek uzyskiwania zezwoleń na pracę dla obywateli wszystkich państw członkowskich UE oraz obywateli państw EOG. Obniżona została wpłata wnoszona przez pracodawców za rozpatrzenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę z wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę (wówczas 936 zł) do 50-200 zł w zależności od formy i okresu wykonywania pracy.

Poszerzono katalog podmiotowy cudzoziemców zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę o studentów, przybywających lub przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia lub kontynuacji stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich, także w przypadku gdy podjęli studia na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które zamierzają kontynuować lub uzupełnić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W połowie 2007 roku wprowadzono ułatwienia w dostępie do polskiego rynku pracy dla obywateli państw graniczących z Polską, tj. Białorusi, Rosji i Ukrainy, w przypadku podejmowania pracy krótkoterminowej (trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy) we wszystkich sektorach gospodarki. Od 1 lutego bieżącego roku okres wykonywania pracy krótkoterminowej przez cudzoziemców - obywateli państw graniczących z Polską - bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, może wynosić łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, licząc od daty pierwszego wjazdu.

Należy jednak pamiętać, iż z uwagi na niskie płace proponowane cudzoziemcom i jednocześnie wysokie koszty pracy nasz kraj w dalszym ciągu nie jest zbyt atrakcyjny dla migrantów zarobkowych. W związku z tym, aby choć częściowo sprostać kłopotom z pozyskaniem pracowników, należy wykorzystywać lepiej istniejące zasoby pracy. Do zasobów tych należą osoby bezrobotne i poszukujące pracy, które po przekwalifikowaniu mogłyby w miarę szybko powrócić na rynek pracy.

Urzędy pracy realizują wobec osób bezrobotnych i poszukujących pracy usługi szkoleniowe. Na wybór treści tych szkoleń ma wpływ m.in. sytuacja na rynku pracy. Jeśli istnieje duże zapotrzebowanie na wykonawców określonego zawodu, to dla kandydatów do tego zawodu organizuje się szkolenia. Jeśli pracodawca uprawdopodobni, że zatrudni bezrobotnego po ukończeniu danego szkolenia, to urząd pracy sfinansuje koszty tego szkolenia bezrobotnemu. Pełny repertuar możliwości związanych z realizacją usług szkoleniowych zawiera ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001 z późn. zm.). Warto zaznaczyć, że pracodawcy za pośrednictwem instytucji dialogu społecznego, jaką są rady zatrudnienia, mogą sygnalizować potrzeby i zgłaszać postulaty w zakresie kształcenia i uzyskiwania kwalifikacji.

Inną formą przygotowania pracownika do pracy jest zorganizowanie dla osoby bezrobotnej stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Ten staż lub przygotowanie zawodowe zorganizowane są u pracodawcy, a zatem to pracodawca ma szansę ukształtowania przyszłego pracownika stosownie do własnych potrzeb. Finansowanie kosztów stażu czy przygotowania zawodowego odbywa się ze środków publicznych, a zatem przyjmowanie osoby bezrobotnej na staż czy przygotowanie zawodowe nie powoduje wzrostu kosztów pracy.

Przygotowywana obecnie nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia zakłada większy dostęp osób uprawnionych do usług i instrumentów podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych potrzebnych na rynku pracy. Między innymi przewiduje się wprowadzenie możliwości uczestnictwa osób bezrobotnych i poszukujących pracy w przygotowaniu zawodowym. Będzie ono miało formę praktycznej nauki zawodu lub przyuczenia do pracy. Uczestnictwo w tych programach będzie finalizowane uzyskaniem dokumentu poświadczającego uzyskane kwalifikacje zawodowe.

Odnosząc się do zliberalizowania polityki przyznawania wiz, zgodnie z wyjaśnieniami właściwego w tym zakresie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, uprzejmie informuję, iż wiza pobytowa w celu wykonywania pracy określa okres pobytu cudzoziemca, który jest jednocześnie terminem, w ramach którego powinien on podjąć oraz zakończyć pracę. Tego rodzaju wiza, jeżeli jest wizą wielokrotnego wjazdu, może uprawniać posiadacza do kilku pobytów, których łączny okres nie może jednak wykraczać poza okres pobytu oznaczony w wizie. Zgodnie z art. 32 ustawy o cudzoziemcach wiza w celu wykonywania pracy jest wizą pobytową krajową, co oznacza, iż uprawnia ona do pobytu wyłącznie na terytorium RP. Opłata za wydanie tego rodzaju wizy w przypadku obywateli Białorusi i Ukrainy wynosi 35 euro, natomiast dla obywateli Rosji 60 euro. Zmiany w przepisach regulujących wykonywanie pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę umożliwiły wykonywanie pracy w kilku okresach, w tym np. w 2 okresach 3-miesięcznych, na podstawie uzyskanej wizy wielokrotnej, która uprawnia do pobytu przez 6 miesięcy, liczonych w okresie 12 miesięcy. Przeciętny czas oczekiwania na wydanie wizy do pracy w urzędach konsularnych RP na terenie Ukrainy, w zależności od stopnia ich obciążenia czynnościami wizowymi, wynosi 5-10 dni.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że z dniem 28 marca 2008 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. Nr 180, poz. 1280), która zwalnia posiadacza karty z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na zasadach określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przyznaje posiadaczowi karty prawo ubiegania się o zwolnienie z opłaty za wydanie wizy pobytowej długoterminowej, uprawniającej do wielokrotnego wjazdu.

Minister

Jolanta Fedak