SPS-023-14352/10 - Stanowisko MZ w sprawie zwolnienia z pracy w dniu oddania krwi z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Pismo z dnia 8 kwietnia 2010 r. Ministerstwo Zdrowia SPS-023-14352/10 Stanowisko MZ w sprawie zwolnienia z pracy w dniu oddania krwi z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
W odpowiedzi na interpelację pana posła Tomasza Piotra Nowaka w sprawie problemu kryzysu w polskim krwiodawstwie oraz problemów honorowych krwiodawców z uzyskaniem zwolnienia z pracy w dniu oddania krwi z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, przesłaną przy piśmie znak SPS-023-14352/10 z dnia 18 lutego 2010 r., uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Niedobory krwi i jej składników występują okresowo w ciągu całego roku, ale najdłużej utrzymują się w okresie wakacyjnym i dotyczą całej Polski. Jedną z przyczyn niedoborów krwi jest rozkład procentowy w poszczególnych grupach krwi. Ponadto w okresie wakacyjnym krwiodawcy często przebywają na urlopach, brak jest możliwości zorganizowania akcji krwi w szkołach i na uczelniach, zwiększa się liczba wypadków w związku z przemieszczaniem się ludzi, a to wszystko nie sprzyja utrzymaniu stabilnej sytuacji w krwiodawstwie.
Minister zdrowia dostrzega problem związany z wzrastającym zapotrzebowaniem na krew i jej składniki, przy niewspółmiernie wzrastającej ilości honorowych dawców krwi. W związku z powyższym w resorcie zdrowia został opracowany i wdrożony w roku 2009 program zdrowotny pn. "Zapewnienie samowystarczalności Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie krwi, jej składników i produktów krwiopochodnych na lata 2009-2014". Celem programu jest osiągnięcie przez Rzeczpospolitą Polskę samowystarczalności zaopatrzenia w bezpieczną krew, jej składniki i produkty krwiopochodne poprzez optymalne wykorzystanie potencjału jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi i honorowych dawców krwi. Jednym z zadań przedmiotowego programu jest poszerzenie wiedzy kadry medycznej szkoleniami z tego zakresu oraz opracowanie i wdrożenie wytycznych leczenia krwią i jej składnikami w placówkach ochrony zdrowia. Zgodnie z założeniami ww. programu planowane jest coroczne przygotowywanie i przeprowadzenie zsynchronizowanych akcji promujących honorowe krwiodawstwo na szczeblu centralnym oraz lokalnie na terenach działania regionalnych centrów krwiodawstwa i krwiolecznictwa. Ponadto program ma na celu rozwój systemu pobierania krwi i jej składników w oparciu o mobilne punkty poboru, które w założeniu mają przyczynić się do zwiększenia liczby dawców.
Realizacja programu w 2009 r. pozwoliła na sfinansowanie trzech mobilnych punktów poboru krwi dla regionalnych centrów krwiodawstwa i krwiolecznictwa oraz materiałów do promocji honorowego krwiodawstwa na szczeblu regionalnym dla 21 regionalnych centrów krwiodawstwa i krwiolecznictwa.
Idea honorowego krwiodawstwa w Polsce polega na nieodpłatnym i dobrowolnym oddawaniu krwi i jej składników. Przywileje honorowych dawców krwi powinny stanowić jedynie formę zachęty do regularnego oddawania krwi, natomiast nie powinny być formą płatności. Wieloletnie zaangażowanie krwiodawców i troska o życie innych ludzi poprzez oddawanie krwi może być doceniona w postaci prestiżowych odznaczeń, natomiast nie powinny pociągać za sobą gratyfikacji finansowej.
Pragnę poinformować, iż zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681 z późn. zm.) honorowemu dawcy krwi i zasłużonemu honorowemu dawcy krwi przysługują m.in. następujące przywileje:
zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy.
Wszelkie kwestie związane z wyżej cytowanymi przywilejami honorowych dawców krwi regulowane są następującymi rozporządzeniami wydanymi na podstawie art. 297 i art. 298 Kodeksu Pracy:
rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.),
rozporządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
Jednocześnie zaświadczenie wystawiane przez regionalne centrum krwiodawstwa i krwiolecznictwa zawiera informację, iż stan zdrowia w tym dniu nie pozwala na wykonywanie pracy. Mając na uwadze powyższe, honorowemu dawcy krwi przysługuje dzień wolny od pracy.
Niemniej jednak, aby wszelkie wątpliwości dotyczące interpretacji art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681 z późn. zm.) zostały rozwiane, jedną z propozycji ministra zdrowia zawartych w opracowywanych założeniach do nowelizacji ustawy o publicznej służbie krwi jest kwestia uregulowania przysługującego dawcy uprawnienia do dnia wolnego od pracy. Planowana zmiana ma zapewnić, aby ww. dzień wolny od pracy mógł być wliczany do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.