SPS-023-13715/10 - Stanowisko MEN w sprawie zasad udzielania dla nauczycieli urlopu dla podratowania zdrowia.
Pismo z dnia 11 lutego 2010 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej SPS-023-13715/10 Stanowisko MEN w sprawie zasad udzielania dla nauczycieli urlopu dla podratowania zdrowia.
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Stanisława Rydzonia (SPS-023-13715/10) w sprawie ochrony stosunku pracy nauczycieli mianowanych, pozwolę sobie wyrazić następującą opinię.
Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole, jest uprawniony do urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia.
Zasady udzielania nauczycielom urlopu dla poratowania zdrowia określają przepisy ustawy - Karta Nauczyciela, zaś tryb orzekania przez lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego o potrzebie udzielenia nauczycielowi takiego urlopu został uregulowany w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 27 października 2005 r. w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia (Dz. U. Nr 233, poz. 1991). Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego ma upoważnienie wyłącznie do orzekania o potrzebie udzielenia urlopu oraz o jego wymiarze. Nie posiada natomiast stosownych kompetencji do wskazania daty rozpoczęcia urlopu. Wyłączne uprawnienie w tym zakresie posiada dyrektor szkoły (placówki), który powinien udzielić zaleconego urlopu dla poratowania zdrowia bez zbędnej zwłoki, jednakże uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego funkcjonowania szkoły (placówki). Powyższe oznacza, iż wiążący dla nauczyciela jest jedynie dzień wskazany przez dyrektora szkoły jako data rozpoczęcia urlopu.
Ustawodawca, określając maksymalną granicę długości trwania urlopu dla poratowania zdrowia, nie przewidział w treści art. 73 ustawy - Karta Nauczyciela odrębnego trybu w zakresie jego przedłużania czy skracania. Jedyną sytuacją, w której dyrektor może odwołać nauczyciela z urlopu, jest nawiązanie przez niego innego stosunku pracy lub podjęcie innej działalności zarobkowej. Odmowa powrotu do pracy w przypadku nauczyciela mianowanego skutkuje rozpoczęciem postępowania dyscyplinarnego, a w przypadku pozostałych nauczycieli - rozwiązaniem stosunku pracy z powodu naruszenia obowiązków pracowniczych. Jak wynika z powyższego, w obowiązującym stanie prawnym nie ma podstaw prawnych do przerwania lub wcześniejszego zakończenia urlopu dla poratowania zdrowia przed terminem wynikającym z orzeczenia lekarskiego o potrzebie udzielenia urlopu.
Podczas trwania urlopu dla poratowania zdrowia, poza wyjątkiem stanowiącym naruszenie obowiązku określonego w art. 73 ust. 7 ustawy - Karta Nauczyciela, nie może być rozwiązany stosunek pracy z nauczycielem. Powyższe znajduje uzasadnienie również w orzecznictwie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2005 r. (II PK 71/04) uznał bowiem, iż brak jest jakichkolwiek podstaw, by urlop dla poratowania zdrowia traktować inaczej, gorzej niż zwykły urlop wypoczynkowy.
W ocenie Ministerstwa Edukacji Narodowej regulacji prawnych dotyczących urlopu dla poratowania zdrowia nie można interpretować w oderwaniu od celu, dla jakiego urlop ten został ustanowiony. Istotą urlopu dla poratowania zdrowia jest bowiem umożliwienie regeneracji zdrowia nauczycielowi utraconego w rezultacie świadczenia pracy szczególnego rodzaju i po wtóre, po odbyciu zaleconego leczenia umożliwienie powrotu do pracy w pełnym wymiarze, na takim samym stanowisku, na takich samych warunkach, o ile nie ma żadnych ku temu przeciwwskazań lekarskich. Urlop dla poratowania zdrowia jest zatem swoistą inwestycją państwa w nauczyciela, a nie tylko obligatoryjnym świadczeniem wynikającym z faktu pozostawiania w stosunku pracy.
Niezależnie od powyższego zasady rozwiązywania stosunków pracy z nauczycielami zatrudnionymi w szkołach feryjnych na podstawie mianowania reguluje w pełni ustawa - Karta Nauczyciela. Oznacza to, iż do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym może dojść wyłącznie w sytuacjach wymienionych w przedmiotowej ustawie. Zgodnie z art. 23 ust. 1 i 2 ww. ustawy stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu:
na wniosek nauczyciela - z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela trzymiesięcznego wypowiedzenia;
w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole nie odbywają się zajęcia - z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy;
W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres niezdolności do pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia.
w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy - z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy;
w razie ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia - z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65 lat życia, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu;
Jeżeli z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia.
w razie uzyskania negatywnej oceny pracy - z końcem miesiąca, w którym upływa trzymiesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy;
w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole - z końcem miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii;
w świetle art. 23 ust. 4 Karty Nauczyciela rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania może nastąpić również:
na mocy porozumienia stron,
w razie nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne - z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzyma o tym informację.
Ponadto rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania może nastąpić w trybie i na zasadach określonych w art. 20 ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela, tj.:
w przypadku całkowitej likwidacji szkoły dyrektor rozwiązuje stosunki pracy z wszystkimi nauczycielami;
w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć dyrektor szkoły rozwiązuje z nim stosunek pracy lub na wniosek nauczyciela przenosi go w stan nieczynny (art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy - Karta Nauczyciela).
Rozwiązanie stosunku pracy z ww. przyczyn następuje z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Zanim dyrektor szkoły podejmie stosowne decyzje zmierzające w efekcie do rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy w trybie art. 20 ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela, należy rozważyć, czy w konkretnej sytuacji nie ma możliwości skorzystania z innych instrumentów prawnych, do których zaliczyć należy:
uzupełnianie etatu w innej szkole (szkołach) - organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć (art. 22 ust. 1 ww. ustawy);
ograniczenie wymiaru zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż 1/2 etatu - nauczyciel może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia (art. 22 ust. 2 ustawy - Karta Nauczyciela); jeżeli nauczyciel nie wyrazi zgody na ograniczenie wymiaru zatrudnienia i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia w konsekwencji dyrektor szkoły rozwiąże z nim stosunek pracy w trybie art. 20 przedmiotowej ustawy;
przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny - nauczyciel może złożyć wniosek o przeniesienie w stan nieczynny, z upływem pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy wygasa; wygaśnięcie stosunku pracy powoduje dla nauczyciela takie skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w zakresie świadczeń przedemerytalnych (art. 20 ust. 5c ustawy - Karta Nauczyciela).
Jeżeli jednak w związku z późn. zm. organizacyjnymi powodującymi zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmianami planu nauczania dojdzie do konieczności rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem (nauczycielami), dyrektor szkoły powinien ustalić kryteria, które pozwolą mu wybrać nauczyciela (nauczycieli), z którym rozwiąże stosunek pracy. Należy zaznaczyć, iż kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia z pracy, ustalone przez dyrektora szkoły, podlegają kontroli sądowej.
Jak wynika z powyższego, do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym może dojść tylko i wyłącznie w sytuacjach wskazanych w ustawie - Karta Nauczyciela. Z racji tego, iż mianowanie charakteryzuje się trwałością stosunku pracy powołany katalog sytuacji ma charakter zamknięty i nie może być dowolnie rozszerzany przez pracodawcę.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, uprzejmie proszę Pana Marszałka o ich przyjęcie.