SPS-023-1231/08 - Zatrudnianie osób niepełnosprawnych.

Odpowiadając na przekazaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 25 lutego 2008 r. znak: SPS-023-1231/08 interpelację pani poseł Anny Bańkowskiej z dnia 4 lutego 2008 r. w sprawie nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, uprzejmie wyjaśniam:

W okresie 30 listopada 2005 r. - 30 listopada 2006 r. w ramach programu PHARE 2003 Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej realizowało projekt Nr PL2003/004-379/01.06 "Społeczno-zawodowa aktywizacja osób niepełnosprawnych", którego celem strategicznym było udoskonalenie funkcjonowania służb orzekających o niepełnosprawności oraz podniesienie jakości świadczonych przez nie usług w zakresie tworzenia indywidualnych programów rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, służących przeciwdziałaniu ich wykluczeniu społecznemu, poprzez m.in. stworzenie 16 wojewódzkich baz diagnostycznych wspomagających prace zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności zostały wyposażone - w związku z realizacją projektu - w specjalistyczny sprzęt medyczny umożliwiający badania diagnostyczne w zakresie:

Głównym celem wyposażenia wojewódzkich zespołów w specjalistyczny sprzęt medyczny jest umożliwienie pogłębienia diagnozy medycznej pozwalającej lekarzom i psychologom - członkom składów orzekających na rzetelne potwierdzenie rozpoznania z możliwością obiektywnego określenia ograniczeń funkcjonalnych stanowiących podstawę zaliczenia do stopnia niepełnosprawności lub niepełnosprawności.

Implementacja projektu PHARE "Społeczno-zawodowa aktywizacja osób niepełnosprawnych" wymagała wprowadzenia zmian do obowiązujących przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także wydania aktów wykonawczych. Przedmiotowe zmiany zostały wprowadzone przepisami ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 115, poz. 791). Przepis art. 6b¹ ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dał podstawę przeprowadzania w wojewódzkich zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności badań specjalistycznych, w tym psychologicznych, osób ubiegających się o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, na podstawie skierowań wystawionych odpowiednio przez lekarzy lub psychologów członków zespołów orzekających o niepełnosprawności. Na mocy delegacji zawartej w tym przepisie minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia został zobowiązany do określenia, w drodze rozporządzenia, zakresu wykonywanych badań oraz trybu i warunków kierowania na te badania, warunków organizacyjnych wykonywania badań oraz warunków technicznych pomieszczeń, w których będą wykonywane badania. Realizacja delegacji nastąpiła poprzez wydanie rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 250, poz. 1875).

Zgodnie z przepisami § 3 przedmiotowego rozporządzenia skierowanie na badanie powinno być wystawione, gdy dokumentacja medyczna jest niewystarczająca do pełnej oceny stanu zdrowia, a więc brak jest podstaw do kierowania na badania specjalistyczne każdej osoby zainteresowanej wydaniem orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności.

Pragnę zwrócić uwagę na fakt, iż do wniosku o wydanie orzeczenia osoba zainteresowana dołącza dokumentację medyczną, w tym zaświadczenie lekarskie, wydane nie wcześniej niż na 30 dni przed dniem złożenia wniosku, oraz inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. Jeżeli przedłożona wraz z wnioskiem dokumentacja jest niewystarczająca do wydania orzeczenia, zawiadamia się na piśmie osobę zainteresowaną lub przedstawiciela ustawowego dziecka o konieczności jej uzupełnienia oraz wyznacza termin złożenia brakującej dokumentacji. W sytuacji gdy osoba zainteresowana uzupełnia dokumentację medyczną i stawia się w wyznaczonym terminie na posiedzenie składu orzekającego (albo gdy nie zachodzi potrzeba jej uzupełnienia), a lekarz przewodniczący składu, sporządzając ocenę stanu zdrowia, zawierającą opis przebiegu choroby zasadniczej oraz wyniki dotychczasowego leczenia i rehabilitacji, opis badania przedmiotowego, rozpoznanie choroby zasadniczej i chorób współistniejących oraz rokowania odnośnie do przebiegu choroby, ma wątpliwości co do ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, dopiero wówczas następuje skierowanie osoby zainteresowanej na badania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Badania specjalistyczne nie tylko nie służą uzupełnieniu dokumentacji medycznej zgromadzonej przez wnioskodawcę, ale również nie mają charakteru obowiązkowego dla każdego z wnioskodawców. Ich celem jest wyłącznie rozstrzygnięcie wątpliwości powstałych po analizie dostarczonej dokumentacji i przeprowadzonego badania przedmiotowego przez przewodniczącego składu orzekającego. O tym, iż badania te nie będą powszechnym elementem procesu orzeczniczego, świadczy również określona w rozporządzeniu procedura kierowania. Zgodnie z przepisami rozporządzenia skierowania wystawiają:

Skierowanie na badanie wystawione przez lekarza lub psychologa członka wojewódzkiego zespołu lub powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności wymaga akceptacji przewodniczącego odpowiedniego zespołu, z wyjątkiem sytuacji gdy przeprowadzenie badania jest konieczne dla wydania orzeczenia, a wykonanie go w wojewódzkim zespole w dniu wystawienia skierowania umożliwia wydanie w tym samym dniu orzeczenia przez ten zespół. Powiatowy zespół przekazuje skierowanie na badanie do wojewódzkiego zespołu w terminie 3 dni od jego sporządzenia, o czym informuje osobę zainteresowaną lub jej przedstawiciela ustawowego. Wojewódzki zespół zawiadamia na piśmie osobę zainteresowaną lub jej przedstawiciela ustawowego o terminie badania, nie później niż na 10 dni przed jego przeprowadzeniem. Termin badania powinien zostać wyznaczony w ciągu miesiąca od dnia otrzymania skierowania na to badanie. Szczegółowe określenie trybu badania oraz terminów jego wykonania służy jednocześnie ograniczeniu przewlekłości postępowania w tym zakresie.

Rozporządzenie w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności weszło w życie z dniem 15 stycznia br. i do chwili obecnej do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej nie dotarły żadne negatywne sygnały dotyczące funkcjonowania nowego instrumentu. Pragnę przy tym zauważyć, że bardzo krótki okres obowiązywania przedmiotowego rozporządzenia uniemożliwia przeprowadzenie racjonalnej i obiektywnej oceny funkcjonowania badań specjalistycznych, a tym samym nie pozwala sformułować rzetelnej oceny ich oddziaływania na proces orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności oraz sytuację osób orzekanych.

Mając na uwadze powyższe, pragnę poinformować, iż potencjalna zmiana przepisów w tym zakresie może zatem nastąpić dopiero po dokonaniu oceny ich funkcjonowania i potwierdzeniu negatywnych skutków dla osób niepełnosprawnych.

Jednocześnie chcę podkreślić, iż rezygnacja z przeprowadzania badań specjalistycznych w wojewódzkich zespołach do spraw orzekania o niepełnosprawności może doprowadzić do konieczności zwrotu środków wspólnotowych wydatkowanych na zakup wspomnianego specjalistycznego sprzętu medycznego w ramach realizacji programu PHARE "Społeczno-zawodowa aktywizacja osób niepełnosprawnych".

Minister

Jolanta Fedak