SPS-023-11416/09 - Procedury i terminy obowiązujące urzędy skarbowe w związku ze zwrotami nadwyżek podatku naliczonego nad należnym.

Przez pojęcie "zwrot podatku" rozumie się zgodnie z art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.) zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, a także inne formy zwrotu podatku przewidziane w przepisach prawa podatkowego.

Artykuł 76b ustawy Ordynacja podatkowa odsyła do odpowiedniego stosowania do zwrotu podatku przepisów art. 76, art. 76a, art. 77b i art. 80 tej ustawy.

Należy podkreślić, że odpowiednie stosowanie powołanych powyżej przepisów ustawy Ordynacja podatkowa do zwrotu podatku od towarów i usług może polegać na ich zastosowaniu wprost, zastosowaniu z odpowiednimi modyfikacjami lub stosowaniu niektórych z tych przepisów.

Natomiast przepis art. 77b § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa określa sposób dokonania zwrotu podatku. Na mocy tego przepisu zwrot podatku następuje na wskazany rachunek bankowy podatnika obowiązanego do posiadania rachunku bankowego.

Zasady regulujące zwrot bezpośredni nadwyżki podatku naliczonego nad należnym określone zostały w art. 87 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.). W myśl art. 87 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Ustawodawca w art. 87 wyżej powołanej ustawy zróżnicował realizację tego prawa w zakresie terminu, w jakim urząd skarbowy jest zobligowany do dokonania tego zwrotu.

Należy jednocześnie wskazać, iż w myśl art. 87 ust. 2 zdanie 2 powołanej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do 30 listopada 2008 r.), jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego.

Ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1320) dokonano zmiany art. 87 ust. 2 poprzez wskazanie, iż zwrot różnicy podatku, z zastrzeżeniem ust. 6, następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazane w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach. Jednocześnie wskazano, że jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanego w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa lub postępowania kontrolnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.).

Z powyższych unormowań jasno wynika, w jakich sytuacjach organ podatkowy może przedłużyć termin zwrotu. Podstawowe znaczenie ma zatem istnienie wątpliwości co do tego, czy taki zwrot podatnikowi rzeczywiście przysługuje. Przepisy podatkowe nie określają czasu, w którym powinno nastąpić zakończenie postępowania wyjaśniającego. Rzeczywisty czas trwania postępowania jest każdorazowo uzależniony od konkretnego stanu faktycznego. Należy zatem przyjąć, że jest to termin, w którym organ podatkowy dokona wszelkich niezbędnych ustaleń w celu potwierdzenia zasadności zwrotu. W sytuacji bowiem, gdy zasadność wykazanego zwrotu wzbudza wątpliwości, naczelnik urzędu skarbowego ma obowiązek podjęcia dodatkowych czynności zmierzających do sprawdzenia wiarygodności przedstawionej dokumentacji, uzupełnienia jej i zebrania innych koniecznych informacji w sprawie. Przedłużenie terminu zwrotu podatku następuje w drodze postanowienia wydanego na podstawie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa.

Istotnym elementem wpływającym na stopień ochrony praw podatników jest możliwość zaskarżenia postanowień o przedłużeniu terminu zwrotu różnicy podatku oraz możliwość wnoszenia skarg na ostateczne postanowienia w tych sprawach. Postanowienie zawiera uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie. W każdym przypadku wydanie postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu różnicy podatku może być zatem poddane kontroli instancyjnej, jeśli tylko podatnik uzna, że rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji jest dla niego niekorzystne, lub sądowej - gdy kwestionuje rozstrzygnięcia organu odwoławczego. Wydane w sprawie rozstrzygnięcia orzeczenia sądowe są wiążące dla stron postępowania.

Zabezpieczeniem interesów podatnika, w przypadku gdy przeprowadzone postępowanie wyjaśniające wykaże zasadność zwrotu nadwyżki podatku, jest prawo do odsetek za okres przedłużenia terminu tego zwrotu. W ten sposób zostaje wyważony interes Skarbu Państwa w postaci mechanizmu umożliwiającego dodatkowe sprawdzenie, czy zwrot nie jest bezzasadny, oraz interesu podatnika, w postaci przysługującej mu rekompensaty w postaci odsetek według opłaty prolongacyjnej, jeśli zwrot był zasadny.

Należy również nadmienić, iż dla lepszej ochrony praw podatnika ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadzono możliwość dokonania zwrotu różnicy podatku w terminie określonym w art. 87 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o podatku od towarów i usług, pomimo przedłużenia terminu zwrotu na podstawie art. 87 ust. 2 zdanie drugie. Stosownie do przepisów art. 87 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług, warunkiem dokonania przez naczelnika urzędu skarbowego takiego zwrotu jest złożenie przez podatnika wraz z wnioskiem zabezpieczenia majątkowego w kwocie wnioskowanego zwrotu podatku. Jeżeli wniosek wraz z zabezpieczeniem został złożony na 13 dni przed upływem terminu, o którym mowa w ust. 2, lub później, zwrotu dokonuje się w terminie 14 dni od dnia złożenia tego zabezpieczenia.

Jednocześnie, w myśl przepisów art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 7 listopada 2008 r., przepisy m.in. art. 87 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług, w brzmieniu nadanym tą ustawą, stosuje się również do okresów rozliczeniowych poprzedzających wejście w życie tej ustawy.

Reasumując, pragnę pana posła poinformować, iż podatnik otrzymuje zwrot różnicy w każdym przypadku, gdy postępowanie wyjaśniające potwierdzi przysługujące mu prawo. Do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego nie można stwierdzić, czy podatnik w ogóle ma prawo do otrzymania kwoty zwrotu w deklarowanej wysokości. Dokonywanie zwrotu różnicy podatku bez odpowiedniego sprawdzenia mogłoby okazać się działaniem nieuzasadnionym i w takim wypadku odbyłoby się ze szkodą dla Skarbu Państwa.

Warunki zwrotu podatku w prawie polskim zapewniają stabilność i bezpieczeństwo systemu podatkowego, z drugiej strony gwarantują podatnikowi uzyskanie wnioskowanego zwrotu podatku (w uzasadnionych przypadkach wraz z odsetkami). Ponadto interesy podatnika podlegają ochronie przewidzianej prawem w każdej indywidualnej sprawie, m.in. podatnik ma prawo zaskarżenia postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu podatku i możliwość udziału w postępowaniu w charakterze strony.

Stwierdzić należy, iż organy podatkowe, ze względu na zabezpieczenie interesów podatnika w postaci obowiązku wypłaty odsetek w razie potwierdzenia się zasadności zwrotu, stosują konstrukcję przedłużenia terminu dokonania zwrotu różnicy podatku tylko w sytuacji istnienia wyraźnych przesłanek wskazujących, że zwrot podatku w ogóle się podatnikowi nie należy lub nie należy się w zadeklarowanej wysokości, przy jednoczesnym braku możliwości zakończenia postępowania wyjaśniającego zasadność tego zwrotu, przed upływem ustawowych terminów dokonania zwrotu.

Odnosząc się natomiast do kwestii ewentualnego przedawnienia, uprzejmie informuję iż art. 80 ustawy Ordynacja podatkowa określa termin wygaśnięcia prawa do zwrotu podatku. Stosownie do treści ww. przepisu prawo do zwrotu podatku wygasa po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jego zwrotu. Po upływie tego terminu wygasa także prawo do złożenia wniosku o zaliczenie zwrotu podatku na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych oraz możliwość zaliczenia zwrotu na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych. Bieg terminu do zwrotu podatku przerywa złożenie wniosku o zaliczenie zwrotu podatku na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. Powyższe oznacza, że prawo do zwrotu podatku od towarów i usług wygaśnie po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jego zwrotu określony w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług, o ile podatnik w tym okresie nie złoży wniosku o jego zaliczenie na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

Mając powyższe na uwadze, informuję pana posła, że obecne uregulowania ustawy Ordynacja podatkowa w wystarczającej mierze uzupełniają uregulowania ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie procedury dokonywania zwrotu podatku od towarów i usług i nie wymagają zmian w tym zakresie.

Jednocześnie pragnę zauważyć, iż przedstawiony w interpelacji z dnia 9 września 2009 r. przykład przedsiębiorcy jest indywidualną sprawą konkretnego podatnika i nie może stanowić podstawy do całościowej oceny działania organów podatkowych.

Niemniej jednak pragnę zapewnić, iż kwestie związane z prawidłowością realizacji przez organy podatkowe ich ustawowych zadań, w tym również w zakresie zwrotów w podatku od towarów i usług, są przedmiotem zainteresowania ministra finansów.