SPS-023-1117/08 - Obliczanie podstawy wymiaru emerytur i rent z FUS.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z nadesłaną przy piśmie z dnia 20 lutego br., znak: SPS-023-1117/08, interpelacją pana posła Stanisława Szweda w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uprzejmie informuję, że nie znajduję uzasadnienia do podjęcia działań legislacyjnych w kierunku modyfikacji zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń dla osób urodzonych przed 1949 r.

Zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) wnioskodawca urodzony przed 1949 r. ma możliwość wyboru zarobków, które mają stanowić podstawę wymiaru emerytury lub renty. Zgodnie z art. 15 ustawy za podstawę wymiaru świadczenia może wskazać przeciętną podstawę wymiaru składki w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, przypadających w 20-leciu poprzedzającym rok, w którym zgłosił wniosek o emeryturę lub rentę. Podstawę wymiaru może też stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki w okresie 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu pracy podlegającej ubezpieczeniu.

Wprowadzając - jako podstawową - zasadę ustalania podstawy wymiaru w oparciu o wynagrodzenie z kolejnych 10 lat przypadających w ostatnim 20-leciu, wzięto pod uwagę, że ostatnie 20-lecie przed przejściem na emeryturę lub rentę najbardziej obrazuje wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Ponadto wzięto pod uwagę ograniczone możliwości dokumentowania zarobków z wcześniejszego okresu. Do końca 1990 r. zakłady pracy nie były bowiem zobowiązane do przechowywania dokumentacji płacowej przez okres dłuższy niż 12 lat. Natomiast od 1 stycznia 1991 r. rozporządzeniem ministra finansów z dnia 15 stycznia 1991 r. w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości (Dz. U. Nr 10, poz. 35) wprowadzono przepis, że okres przechowywania dokumentów płacowych, na podstawie których można ustalić podstawę wymiaru emerytury lub renty, jest uzależniony od okresów przewidzianych w przepisach emerytalno-rentowych, określających zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń. Obecnie obowiązek przechowywania przez pracodawcę dokumentacji płacowej przez 50 lat od dnia zakończenia pracy przez ubezpieczonego jest zapisany w art. 125a ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Tak więc ustalenie podstawy wymiaru emerytury i renty z 10 kolejnych lat wybranych z ostatnich 20 lat stwarza wnioskodawcom najmniej problemów, jeśli chodzi o uzyskanie zaświadczeń o wysokości przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wybranym okresie. Dla większości osób ten przepis jest korzystny, bo zazwyczaj zarobki rosną wraz ze zdobywaniem doświadczenia zawodowego.

Szczególnie chroniona jest osoba, która z powodu niezdolności do pracy była zmuszona przerwać lub ograniczyć pracę zarobkową. Zgodnie z przepisami art. 21 ust. 1 ustawy osoba, która w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy, może za podstawę wymiaru emerytury wskazać:

Natomiast w przypadku osoby, która w ciągu ostatnich 20 lat poprzedzających rok, w którym zgłosiła wniosek o emeryturę, pobierała przez więcej niż 10 lat zasiłek przedemerytalny, podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru składek w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zainteresowany nabył prawo do tego zasiłku. Z kolei podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej pobierała świadczenie przedemerytalne, może stanowić zwaloryzowana podstawa wymiaru tego świadczenia albo nowa podstawa wymiaru, ustalona zgodnie z art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uwzględniają także sytuację tych osób, które wysokie zarobki osiągały w różnych okresach, także w pierwszych latach swej pracy. Takie osoby mogą skorzystać z możliwości przewidzianej w art. 15 ust. 6 ustawy i przedłożyć do wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia podstawę wymiaru składek z 20 lat kalendarzowych, dowolnie wybranych z całego okresu pracy zarobkowej.

Dzięki wprowadzeniu z dniem 1 stycznia 1999 r. tej zasady emerytura może być wymierzona od najwyższych zarobków, jakie ubezpieczony uzyskał w swoim życiu. Ustalanie podstawy wymiaru z tak długiego okresu jest jednocześnie zbieżne z rozwiązaniami przyjętymi w zreformowanym systemie emerytalnym. Wysokość emerytury ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. będzie bowiem uzależniona od kwoty składek zgromadzonych w całym okresie aktywności zawodowej, a nie tylko w jej wybranym, najkorzystniejszym okresie.

Mając na względzie bogaty wybór sposobu obliczenia podstawy wymiaru świadczeń dla osób urodzonych przed 1949 r., jak również zmiany, jakie nastąpiły w sposobie obliczania emerytury dla osób objętych nowym systemem emerytalnym, nie znajduję uzasadnienia do wprowadzania dalszych preferencyjnych zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń dla osób objętych tzw. starym systemem emerytalnym. W moim przekonaniu sugerowana przez pana posła zmiana art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w wyniku której zainteresowany mógłby wybierać z całego okresu ubezpieczenia okres kolejnych 10 lat, z których zarobki mogą stanowić podstawę wymiaru emerytury, byłaby sprzeczna z założeniami i celem reformy emerytalnej.

Z wyrazami szacunku

Sekretarz stanu

Jarosław Duda