SPS-023-10477/09 - Stanowisko MPiPS w sprawie wykazu prac i stanowisk stanowiącego załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych.

Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją pani poseł Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej w sprawie kwalifikowania prac jako prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach pomostowych, przekazaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 14 lipca 2009 r., znak SPS-023-10477/09, pragnę uprzejmie przedstawić, co następuje.

Przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) w przeciwieństwie do poprzednio obowiązujących uregulowań określają jedynie rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie stanowiska pracy, gdyż te w prawidłowy sposób można określić jedynie bezpośrednio w zakładzie pracy.

Ocena, czy dany pracownik wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze - zgodnie z nowymi unormowaniami - powinna być dokonywana na szczeblu zakładu pracy, przy uwzględnieniu przepisów art. 3 ustawy, gdzie ujęto kryteria kwalifikowania danego rodzaju prac jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Przepisy te w połączeniu z wykazami rodzajów prac zamieszczonymi w zał. nr 1 i 2 do ustawy umożliwiają pracodawcom wykonać obowiązki nałożone na nich przepisami ustawy o emeryturach pomostowych.

Zakład pracy będzie zobowiązany od 1 stycznia 2010 r., zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy, prowadzić wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, oraz ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Kontrola prawidłowości zakwalifikowania danego stanowiska pracy jako stanowiska, na którym jest wykonywana praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, będzie przebiegała w trybie art. 41 ust. 6 ustawy.

Zgodnie z tym przepisem w przypadku nieumieszczenia przez płatnika składek danego pracownika w ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub pracę o szczególnym charakterze pracownikowi będzie przysługiwała skarga do Państwowej Inspekcji Pracy. Jeżeli skarga ta zostanie uwzględniona, to wówczas właściwe ograny Państwowej Inspekcji Pracy będą uprawnione do nakazania pracodawcy umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących taką pracę. Od decyzji inspektora pracy zarówno pracownikowi, jak i płatnikowi składek przysługuje odwołanie do okręgowego inspektora pracy, którego z kolei decyzja będzie mogła być skontrolowana na drodze sądowego postępowania administracyjnego.

Zakład pracy, sporządzając wykaz stanowisk prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz ewidencję pracowników wykonujących takie rodzaje prac, a następnie przekazując informacje, o której mowa w art. 38 ustawy o emeryturach pomostowych, do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, powinien posiłkować się oceną ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, związanych z rodzajami prac, ujętych w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy.

Ocena ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy jest obowiązkiem pracodawcy, zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy oraz przepisami Rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Poziom ryzyka zawodowego wyznaczany jest zgodnie z normą PN-N-18002, z uwzględnieniem poszczególnych grup pracowniczych różniących się tolerancją narażania na działania czynników uciążliwych. W razie trudności wynikających z niedokonanej dotychczas oceny ryzyka można odpowiednio do potrzeb posiłkować się opinią specjalistów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, medycyny pracy lub prawnej ochrony pracy.

Jak z powyższego wynika, obecnie trwa proces (na szczeblu zakładów pracy) kwalifikowania stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Oceny zakładów pracy, czy dany pracownik wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, będą prowadzone do końca bieżącego roku. W pełni ustawa o emeryturach pomostowych wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2010 r.

W tej sytuacji jakakolwiek zmiana wykazów prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze przed zakończeniem wspomnianych prac i przed pełnym wejściem w życie ustawy byłaby - moim zdaniem - działaniem zdecydowanie przedwczesnym.

W konsekwencji nie przewiduję w najbliższym czasie nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych.