SP8-256/841-342/755/04/N - Zasady postępowania przy korzystaniu z pomocy obcego państwa w dochodzeniu należności pieniężnych.

Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje, że z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej powstała możliwość korzystania z pomocy państw - członków Unii Europejskiej oraz obowiązek udzielania pomocy tym państwom przy dochodzeniu należności pieniężnych, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 ze zm.).

Zasady postępowania w tym zakresie regulują przepisy rozdziału 7 w dziale II ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 2004 r. w sprawie postępowania przy korzystaniu z pomocy obcego państwa w dochodzeniu określonych należności pieniężnych (Dz. U. Nr 10, poz. 80) (stanowiące implementację Dyrektywy Rady 76/308/EWG z dnia 15 marca 1976 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy dochodzeniu należności związanych z niektórymi opłatami, należnościami celnymi, podatkami i innymi środkami oraz Dyrektywy Komisji 2002/94/WE z dnia 9 grudnia 2002 r. ustalającej praktyczne zasady niezbędne do zastosowania niektórych przepisów Dyrektywy Rady 76/308/EWG).

Przepisy te stwarzają warunki do zwiększenia efektywności działań windykacyjnych w odniesieniu do zaległości powstałych na terytorium Polski, ale jednocześnie nakładają nowe obowiązki na naczelników urzędów skarbowych, będących organem egzekucyjnym uprawnionym do realizacji wniosków państw obcych.

Należy podkreślić, że pomoc w dochodzeniu należności pieniężnych - pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej - może się odnosić do należności, które zostały wymienione w art. 2 § 1 pkt 8 lit. a-h ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tj. należności pieniężnych wynikających z tytułu:

- zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej,

- opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru,

- należności przywozowych,

- należności wywozowych,

- podatku od towarów i usług,

- akcyzy od: produktów tytoniowych, alkoholi i napojów alkoholowych oraz od olejów mineralnych,

- podatku od dochodu i majątku,

- podatku od składek ubezpieczeniowych,

oraz odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należności związanych z należnościami, o których mowa wyżej, z wyłączeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym, określonych w prawie państwa udzielającego pomocy.

Pomoc wzajemna przy dochodzeniu wymienionych należności może polegać na:

- udzielaniu informacji niezbędnych do dochodzenia tych należności,

- powiadamianiu zainteresowanej osoby o dotyczących jej pismach, związanych z należnością pieniężną i/lub z jej dochodzeniem,

- egzekucji lub zabezpieczeniu należności pieniężnych z majątku zobowiązanego, znajdującego się na terytorium innego państwa członkowskiego UE.

Należy mieć na względzie, że zgodnie z przepisami art. 66e § 2 i 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z wnioskiem o udzielenie pomocy można wystąpić, jeżeli kwota należności pieniężnej, lub łączna kwota kilku należności, stanowi co najmniej równowartość 1.500 euro, przy zastosowaniu średniego kursu złotego w stosunku do euro, ogłoszonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego w dniu podpisania wniosku o udzielenie pomocy. Warunek ten odnosi się do wszystkich wniosków o pomoc - zarówno o udzielenie informacji, o powiadomienie, jak też o pomoc w egzekucji lub o zabezpieczenie należności.

Ministerstwo Finansów podkreśla, że w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej funkcje organu wnioskującego i organu wykonującego pełnią odpowiednio upoważnione organy; w Polsce funkcje te, zgodnie z dyspozycją art. 66b § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, sprawuje Minister Finansów.

Zatem polscy wierzyciele oraz organy egzekucyjne, w celu skorzystania z pomocy państwa obcego w zakresie określonym w ustawie, korzystają z pośrednictwa Ministra Finansów. Ten tryb postępowania obowiązuje w odniesieniu do wszystkich czynności egzekucyjnych, które mogą być podjęte na terytorium państwa członkowskiego UE w celu zastosowania środka egzekucyjnego (zarówno do zajęcia wierzytelności pieniężnych zobowiązanego, jak i do zajęcia innych składników majątkowych zobowiązanego podlegających egzekucji).

Tryb postępowania przez wierzycieli i organy egzekucyjne przy korzystaniu z pomocy obcego państwa w dochodzeniu określonych należności pieniężnych określony został w wymienionym na wstępie rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 2004 r.

W celu skorzystania z nowych rozwiązań prawnych w zakresie pomocy w uzyskaniu informacji niezbędnych dla dochodzenia należności objętych tytułami wykonawczymi (zarządzeniem zabezpieczenia), doręczeniu zainteresowanym osobom dotyczących ich pism lub w egzekucji należności ze składników majątkowych zobowiązanego, znajdujących się na terytorium państwa obcego, niezbędne jest dokonanie w urzędach skarbowych przeglądu spraw pozostających do załatwienia pod kątem spełniania warunków określonych w ustawie.

Dodatkowo Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że:

- na podstawie omawianych przepisów możliwe jest udzielanie wyłącznie tych informacji, które są niezbędne dla dochodzenia należności pieniężnych (np. dotyczących zobowiązanego [jego adresu, miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, źródeł dochodów, składników majątkowych, itp.], osób trzecich, które mogą odpowiadać za zaległości podatkowe zobowiązanego, innych osób, które dysponują majątkiem zobowiązanego, z którego możliwe byłoby prowadzenie egzekucji),

- powiadomienie w trybie określonym w przepisach ustawy (art. 66s.-66u.) może dotyczyć tylko tych pism, które wiążą się z dochodzoną należnością i/lub jej egzekucją (zabezpieczeniem); pomoc w tym zakresie może zatem dotyczyć np. upomnień, tytułów wykonawczych, zarządzeń zabezpieczenia, postanowień i innych pism wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym, jak również decyzji o zabezpieczeniu należności, decyzji o odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe zobowiązanego, czy też decyzji w sprawie odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej objętej wnioskiem o pomoc w egzekucji.

Z uwagi na stwierdzone, jeszcze przed wejściem w życie omawianych przepisów, przypadki błędnego ich interpretowania przez urzędy skarbowe, znajdujące potwierdzenie w telefonicznych pytaniach - odnośnie do zasad korzystania z pomocy państw obcych przy dochodzeniu należności pieniężnych - kierowanych do Ministerstwa Finansów, Ministerstwo Finansów uważa za zasadne, aby w początkowym okresie stosowania omawianych przepisów wnioski naczelników urzędów skarbowych o wystąpienie do państwa obcego o udzielenie pomocy, kierowane były do Ministra Finansów za pośrednictwem izb skarbowych.

Zadaniem izb skarbowych będzie wstępna weryfikacja kierowanych przez urzędy skarbowe wniosków o udzielenie pomocy przez państwo obce. Pozwoli to na uniknięcie przesyłania do Ministerstwa Finansów wniosków, które nie spełniają warunków określonych w omawianych przepisach.

Z akcesją Polski do Unii Europejskiej wiąże się również obowiązek udzielania przez Polskę pomocy państwom obcym, będącym członkami Unii. Zgodnie z dyspozycją art. 19 § 1 ustawy organami egzekucyjnymi uprawnionymi do realizacji wniosków obcych państw o udzielenie pomocy w zakresie określonym w art. 66d § 1 są naczelnicy urzędów skarbowych.

Z uwagi na nałożone na Ministra Finansów przepisami ustawy obowiązki, obwarowane określonymi ramami czasowymi, Ministerstwo Finansów zwraca uwagę na konieczność niezwłocznego podejmowania przez organy egzekucyjne czynności niezbędnych do zrealizowania przekazanego im przez Ministra Finansów wniosku państwa obcego o udzielenie pomocy i niezwłocznego informowania Ministerstwa Finansów o wynikach prowadzonych postępowań.