SP2-307/033-182/LK-247/05/AK - Dopuszczalność egzekucji administracyjnej opłaty za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

W związku z wystąpieniem z dnia 24 marca 2005 r. nr (...) w sprawie dopuszczalności egzekucji administracyjnej opłaty za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, pobieranej na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), Ministerstwo Finansów wyjaśnia, co następuje:

Stosownie do postanowień zawartych w art. 2 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 ze zm.) egzekucji podlegają należności pieniężne, enumeratywnie w nim wymienione, w tym również należności pieniężne pozostające we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej.

Na podstawie art. 4 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych jest ubezpieczeniem obowiązkowym. Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia podlega kontroli. Jeżeli osoba kontrolowana nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie, starosta, zgodnie z art. 87 ust. 2 tej ustawy, zawiadamia o tym na piśmie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego, w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia lub zakończenia kontroli. Osoba, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, jest obowiązana wnieść opłatę stanowiącą równowartość w złotych w wysokości 100 euro. Opłata ta jest wnoszona na rzecz gminy, właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) tej gminy wzywa osobę wskazaną w powyższym zawiadomieniu do uiszczenia, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, przedmiotowej opłaty albo do przedstawienia dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami ubezpieczenia, określonymi w ustawie. Stosownie do art. 90 ust. 4 tej ustawy opłata staje się wymagalna następnego dnia po upływie powyższego terminu, jeżeli zobowiązany nie udokumentował zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego lub nie wniósł powództwa do sądu powszechnego o ustalenie spełnienia lub nieistnienia obowiązku ubezpieczenia. W takim przypadku wezwanie do uiszczenia opłaty jest wiążące i stanowi podstawę prawną należności. Jeżeli jednak zobowiązany skorzysta z możliwości podważenia wezwania, tzn. wniesie pozew do sądu, to o możliwości dochodzenia należności zadecyduje wyrok sądu. Jeżeli z wyroku wynika, że opłata jest należna, wówczas podstawę prawną należności stanowi wyrok. Wyżej wymienione podstawy prawne należności podlegają wykazaniu w poz. 30 tytułu wykonawczego.

Mając na uwadze, iż opłata za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych pozostaje we właściwości rzeczowej wójta (burmistrza, prezydenta miasta), podlega ona egzekucji na podstawie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jednocześnie Ministerstwo Finansów zauważa, że wezwania do zapłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia nie można traktować jako upomnienia, o którym mowa w art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Upomnienie bowiem doręcza się zobowiązanemu, gdy jest oczywiste, że należność jest wymagalna. Jeżeli zatem wierzyciel dysponuje stosowną podstawą prawną należności, wystawienie tytułu wykonawczego musi poprzedzić skierowanie do zobowiązanego upomnienia. Zgodnie bowiem z ogólną zasadą, wskazaną w art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Od powyższej zasady zostały przewidziane wyjątki wymienione w § 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2001 r. Nr 137, poz. 1541 ze zm.). Biorąc pod uwagę, że katalog wyjątków nie obejmuje omawianych należności, wysłanie upomnienia przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego jest obowiązkowe.

Odnosząc się natomiast do organu właściwego do egzekucji przedmiotowych opłat, należy zauważyć, że organ gminy o statusie tzw. dużego miasta jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ. Z art. 88 ust. 8 i art. 90 ust. 2 ustawy wynika, że wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest organem właściwym do pobierania opłat. Również ten organ wzywa osobę, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, do uiszczenia opłaty za niedopełnienie tego obowiązku. W przypadku więc gdy wierzycielem przedmiotowej opłaty jest organ gminy o statusie tzw. dużego miasta jest on jednocześnie organem egzekucyjnym właściwym do egzekucji tych należności. W pozostałych przypadkach organem egzekucyjnym jest właściwy miejscowo naczelnik urzędu skarbowego.