SP2-121/063-18/273/05/MK - Wydawanie decyzji w przypadku rozłożenia na raty lub umorzenia podatku od nieruchomości.

W związku ze zgłoszonymi w piśmie z dnia 1 lutego 2005 r. nr (...) wątpliwościami dotyczącymi wydawania decyzji określających wysokość zobowiązania w odniesieniu do podatku od nieruchomości należnego od osób fizycznych Ministerstwo Finansów wyjaśnia, co następuje:

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) w art. 21 § 1 rozróżnia dwa rodzaje zobowiązań podatkowych, tj. zobowiązanie powstające z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania, i zobowiązanie powstające wskutek doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość zobowiązania. Stosownie do rodzaju zobowiązania organ podatkowy wydaje decyzję "określającą" albo decyzję "ustalającą". Decyzja "ustalająca" ma charakter konstytutywny, tj. powodujący powstanie zobowiązania w momencie doręczenia zobowiązanemu decyzji. Decyzja "określająca" wysokość zobowiązania ma natomiast charakter deklaratoryjny. Nie tworzy ona nowych obowiązków, a jedynie stwierdza fakt uprzedniego powstania zobowiązania na skutek zaistniałych okoliczności, z którymi prawo łączy powstanie takiego zobowiązania. Decyzja deklaratoryjna określa więc jedynie wysokość zobowiązania już istniejącego, które powstało w wyniku niewykonania przez zobowiązanego ustawowego obowiązku obliczania lub uiszczania zaległości pieniężnej. O tym, czy decyzja jest "ustalająca" czy "określająca", decyduje tylko i wyłącznie uregulowany przez ustawodawcę dla danej należności sposób powstania zobowiązania.

Zgodnie z art. 6 ust. 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84 ze zm.) podatek od nieruchomości jest nakładany na podatników, będących osobami fizycznymi, w drodze decyzji administracyjnej. W związku z tym bezspornym jest, że decyzja ta ma charakter konstytutywny, tj. powodujący powstanie zobowiązania z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Wydanie zatem decyzji "określającej" wysokość zaległości w przypadku zobowiązania powstającego na mocy decyzji "ustalającej" oznaczałoby uznanie tego zobowiązania za powstające z mocy prawa. Ponadto należy zauważyć, iż ustawą z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1387) zostało zmienione brzmienie art. 21 § 3 Ordynacji podatkowej. W obecnym stanie prawnym organ podatkowy jest uprawniony do wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, nie zaś zaległości podatkowej.

Organ podatkowy rozpatrując zatem wniosek w sprawie rozłożenia na raty lub umorzenia podatku od nieruchomości należnego od osób fizycznych, nie może przed wydaniem rozstrzygnięcia w tej sprawie wydać decyzji określającej wysokość zaległości. Powyższe nie stanowi przeszkody do wydania decyzji o umorzeniu lub rozłożeniu na raty zobowiązania, nawet jeżeli zobowiązanie zostało w części już uregulowane i kwota podlegająca rozłożeniu na raty lub umorzeniu będzie niższa od kwoty wykazanej w decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania. W sentencji rozstrzygnięcia w sprawie rozłożenia na raty lub umorzenia podatku winna natomiast zostać podana aktualna kwota podlegająca rozłożeniu na raty lub umorzeniu, natomiast w uzasadnieniu tej decyzji należy wskazać powód powstałych różnic między kwotą podaną w decyzji ustalającej zobowiązanie a kwotą podlegającą rozłożeniu na raty lub umorzeniu. W razie sporu powstałego pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym - co do wysokości kwoty podlegającej umorzeniu czy rozłożeniu na raty - kwestia ta może być rozstrzygana w drodze odwołania od decyzji w sprawie umorzenia lub rozłożenia na raty należnego podatku.