SP1/S-861-217-2641/99 - Potrącenia zobowiązań wspólników spółki.

Pismo SP1/S-861-217-2641/99 Podsekretarza Stanu z 26.10.1999 r. do izb i urzędów skarbowych

W związku z występującymi nieprawidłowościami w stosowaniu instytucji potrącenia uregulowanej w art. 64 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Stosownie do art. 64 § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, dokonanie potrącenia, będącego formą wygasania bieżących zobowiązań podatkowych oraz zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, jest możliwe w razie łącznego spełnienia następujących przesłanek:

1. Potrąceniu mogą podlegać - bieżące zobowiązania podatkowe oraz zaległości podatkowe podatników, przy czym ich wzajemna wierzytelność, wobec państwowej jednostki budżetowej, musi mieć charakter bezsporny i wymagalny,

2. Potrącenia można dokonać - wyłącznie na rzecz podatnika będącego bezpośrednim dostawcą lub wykonawcą,

3. Tytułem uprawniającym do potrącenia - są te wierzytelności, których źródłem powstania są wyłącznie umowy wykonane w trybie przepisów o zamówieniach publicznych.

Powyższe oznacza, iż wygasanie zobowiązań podatkowych w formie potrącenia jest niedopuszczalne w odniesieniu do należności płatników lub inkasentów.

Jednocześnie pragnę zauważyć, iż przepis art. 64 § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa nie ma zastosowania do potrącenia zobowiązań wspólników spółki cywilnej z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, z wierzytelnościami spółki cywilnej wobec państwowych jednostek budżetowych z tytułu robót budowlanych, dostaw lub usług wykonanych przez tę spółkę w trybie przepisów o zamówieniach publicznych.

Podmiotem opodatkowania podatkiem dochodom od osób fizycznych są, stosownie do art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.), osoby fizyczne. Art. 8 tej ustawy ustanawia zasadę, według której dochody z udziału w spółce, nie będącej osobą prawną, opodatkowuje się osobno u każdego wspólnika w stosunku do jego udziału. Spółka cywilna, pomimo że nie ma osobowości prawnej, na gruncie przepisów prawa podatkowego jest odrębnym podmiotem praw i obowiązków podatkowych. Wynika to z definicji podatnika zawartej w art. 7 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, która stanowi, iż podatnikiem jest także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Tak więc spółka cywilna jest np. podatnikiem podatku od towarów i usług, zaś poszczególni wspólnicy spółki są podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wierzytelności, tak jak cały majątek wspólników spółki cywilnej, stanowią współwłasność łączną wspólników, jest to jednakże majątek wyodrębniony od majątków osobistych wspólników. Zgodnie z art. 863 Kodeksu cywilnego wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałami w poszczególnych składnikach tego majątku. Przepis ten stanowi także, iż w czasie trwania spółki, wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Wspólnik nie może zatem pokryć swego osobistego długu udziałem we wspólnym majątku spółki. Zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych jest osobistym długiem wspólnika, a więc nie może być potrącone z wierzytelności spółki, w czasie jej trwania.