Skutki podatkowe podziału majątku likwidowanej spółki (Odpowiedź na zapytanie poselskie).

Nie znajduję gospodarczego uzasadnienia dla sytuacji, kiedy w przypadku likwidacji spółki kapitałowej, po zaspokojeniu wszystkich wierzycieli takiej spółki, pozostały majątek nie byłby w całości dzielony między udziałowców takiej spółki. Bez względu jednak na wartość dzielonego majątku w likwidowanej spółce nie wystąpi przychód, gdyż w zamian za dzielony i przekazywany majątek spółka ta nie otrzymuje zapłaty i w wyniku likwidacji przestaje istnieć jako podatnik.

Jednakże tak na gruncie przepisów Kodeksu handlowego, jak i Kodeksu spółek handlowych możliwe jest, iż udziałowcy likwidowanej spółki otrzymają, po zaspokojeniu przez spółkę pozostałych wierzycieli, zwrot udziałów w formie niepieniężnej, w postaci rzeczowych składników majątku tej spółki. W takim przypadku przychód udziałowców określa się, stosownie do art. 12 ust. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) lub odpowiednio art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), na podstawie rynkowej wartości otrzymanych składników majątkowych. Gdy tak określona wartość otrzymanych składników majątkowych przekracza wydatki na nabycie takich udziałów, to stosownie do art. 10 ust. 1 w związku z art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i odpowiednio art. 24 ust. 5 w związku z art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych różnica stanowi przychód (dochód) z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej, podlegający opodatkowaniu stawką 15 % kwoty tego przychodu (dochodu). Jeżeli jednak udziałowcy otrzymają mniej niż wynosiły ich wydatki na nabycie lub objęcie udziałów, różnica ("strata") - stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 3 w związku z art. 7 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów i odpowiednio w związku z art. 21 ust. 1 pkt 50 i art. 9 ust. 3a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie będzie obniżała dochodu z tego źródła.

Jeżeli zaś chodzi o opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, to pragnę wyjaśnić, że zakres czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem zawiera art. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Zgodnie z tym artykułem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie usług na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników. W oparciu zatem o ten przepis i na podstawie konkretnego stanu faktycznego należałoby badać wymagalność podatku od towarów i usług.

Oczywiście przypadki takie należałoby ocenić zupełnie inaczej, gdyby celem udziałowców, którzy objęli udziały w zamian za wkład niepieniężny, a następnie powodują zlikwidowanie spółki, było uchylenie się od opodatkowania podatkiem dochodowym lub podatkiem od towarów i usług poprzez "przepuszczenie" rzeczowych składników majątkowych poprzez spółkę kapitałową. Istotny jest bowiem rzeczywisty cel takiego działania.