S/AP/076/70/2001 - (bez tytułu).

W Narodowym Banku Polskim opracowany został wstępny projekt zmodyfikowanych formularzy sprawozdawczych, planowanych do wprowadzenia w systemie sprawozdawczości bankowej, sporządzanej na podstawie uchwały Zarządu NBP z dn. 23.04.1999 r. w sprawie trybu i szczegółowych zasad przekazywania przez banki do Narodowego Banku Polskiego danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji płatniczej państwa oraz oceny sytuacji finansowej banków i ryzyka sektora bankowego. Projekt obejmuje wszystkie formularze sprawozdawcze, również te, które nie uległy zmianie, zawarte w załączniku 2 do uchwały, z wyjątkiem rachunku zysków i strat banku, który udostępniony zostanie bankom w ciągu miesiąca. Projekt ten jest dostępny na stronie internetowej NBP w dziale "Statystyka" (http://ww.nbp.pl/statystyka/formularze/html). Projektowane zmiany wynikają z konieczności przeprowadzenia następujących prac:

1) dostosowania sektoryzacji gospodarki do wymogów Unii Europejskiej,

2) wprowadzenia zmian wynikających ze znowelizowanej ustawy o rachunkowości, aktów wykonawczych do ustawy oraz nowych potrzeb analizy sektora bankowego i rozwoju rynku finansowego,

3) wprowadzenia zmian wynikających z projektowanej uchwały Komisji Nadzoru Bankowego w sprawie zakresu, trybu i zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, w tym z tytułu przekroczenia limitów koncentracji wierzytelności, sposobu obliczania współczynnika wypłacalności banku, dodatkowych pozycji bilansu banku ujmowanych łącznie z funduszami własnymi w rachunku adekwatności kapitałowej oraz sposobu obliczania, dla celów wykonywania nadzoru skonsolidowanego, wymogów kapitałowych i progów koncentracji kapitałowej dla banków działających w holdingu finansowym.

Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania planujemy wprowadzenie zmian z końcem pierwszego kwartału 2002 r.

I.Udostępniony projekt zmian w formularzach sprawozdawczych stanowi pierwszy etap prac zmierzających do pełnego dostosowania obowiązujących zasad sprawozdawczości do wymogów Europejskiego Banku Centralnego. Kolejny, istotny etap będzie polegał, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, na wprowadzeniu dodatkowego zestawu formularzy, które po zagregowaniu przekazywane będą przez NBP do EBC. Nowe formularze między innymi będą obejmować, nie sporządzane dotychczas przez banki, dodatkowe informacje do wyliczenia przez NBP statystyki transakcji. Pełen zestaw formularzy będzie obowiązywał począwszy od 2003 r. tak, aby umożliwić NBP pełne wywiązywanie się z zobowiązań sprawozdawczych wobec EBC zgodnie z obowiązującymi standardami. Wstępny projekt nowych formularzy przekazany zostanie bankom natychmiast po sfinalizowaniu prac w tym zakresie w NBP. Planujemy, że nastąpi to w II kwartale 2002 r. Pragnę jednocześnie przypomnieć, że zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, począwszy od 2003 r., pełen pakiet miesięcznych informacji statystycznych przekazywany będzie do NBP w znacznie krótszym niż obecnie terminie.

Wprowadzone obecnie zmiany wynikają w dużej mierze z konieczności dostosowania zasad sektoryzacji gospodarki do standardów ESA 95 (European System of Accounts 1995), obowiązujących w Unii Europejskiej. Zmienione formularze projektowane były przy założeniu minimalizacji zmian - modyfikacje wprowadzane były jedynie tam, gdzie było to konieczne, aby umożliwić NBP "przejście" na układ ESC95 i w konsekwencji zapewnienie jednolitości i porównywalności informacji bilansowych z zestawem dodatkowych danych, które przekazywane będą do EBC. Jeżeli osiągnięcie tego celu było możliwe na przykład przez sumowanie operacji kilku podsektorów, pozostawiono układ formularza bez zmian. I tak na przykład kategoria "gospodarstw domowych" stosowana w UE uzyskiwana będzie już w NBP poprzez agregację danych dla osób prywatnych, rolników indywidualnych i przedsiębiorców indywidualnych. Podobnie "sektor niefinansowy" będzie obejmował de facto 3 nowe sektory:

* przedsiębiorstwa niefinansowe,

* gospodarstwa domowe,

* instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych.

Podziału takiego dokonamy w NBP na podstawie otrzymanych danych. Schemat przedstawiający nowy układ sektorów dostosowanych do ESA95 wraz z porównaniem do obowiązującej dotychczas sektoryzacji przedstawiamy w załączniku. Poniżej prezentujemy najważniejsze kierunki zmian, aby umożliwić rozpoczęcie prac przygotowawczych w bankach. Wszelkie modyfikacje zostaną szczegółowo omówione w kolejnej wersji "instrukcji".

Podmioty - uczestnicy operacji prowadzonych przez banki klasyfikowane będą w następującym układzie sektorowym

1. Sektor finansowy

1.1. Bank centralny

1.2. Pozostałe monetarne instytucje finansowe

1.3. Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne

1.4. Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego

1.5. Pomocnicze instytucje finansowe

2. Sektor niefinansowy

2.1. Przedsiębiorstwa i spółki państwowe

2.2. Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie

2.3. Przedsiębiorcy indywidualni

2.4. Osoby prywatne

2.5. Rolnicy indywidualni

2.6. Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych

3. Sektor instytucji rządowych i samorządowych

3.1. Instytucje rządowe szczebla centralnego

3.2. Instytucje samorządowe

3.3. Fundusze ubezpieczeń społecznych

Dla nierezydenta oprócz wymienionych podsektorów w sektorze finansowym wyróżniane będą, podobnie jak w chwili obecnej, operacje z oddziałami za granicą banku sprawozdającego oraz międzynarodowymi organizacjami finansowymi.

W formularzach obejmujących operacje z nierezydentami, z wyjątkiem formularza A0300 i P0300, oraz w formularzach HP podmioty sektora niefinansowego grupowane będą w 3 kategorie:

* przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa i spółki państwowe, przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie)

* gospodarstwa domowe (osoby prywatne, rolnicy indywidualni, przedsiębiorcy indywidualni)

* instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych.

Najważniejsze zmiany wprowadzone w poszczególnych sektorach

Sektor finansowy

*Pojęcie banków zastąpiono szerszym definicyjnie pojęciem "monetarnych instytucji finansowych". Monetarne instytucje finansowe obejmują krajowe instytucje kredytowe oraz inne instytucje finansowe, których działalność polega na przyjmowaniu depozytów lub bliskich substytutów depozytów od podmiotów innych niż monetarne instytucje finansowe oraz na własny rachunek udzielaniu kredytów lub inwestowaniu w papiery wartościowe. Instytucje kredytowe określone zostały w prawie wspólnotowym jako podmioty, których przedmiotem działalności jest przyjmowanie depozytów lub innych funduszy podlegających zwrotowi od uczestników życia gospodarczego, włączając również pozyskiwanie środków ze sprzedaży obligacji bankowych oraz udzielanie kredytu na własny rachunek. Instytucje kredytowe zobowiązane są do utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Oprócz instytucji kredytowych do monetarnych instytucji finansowych zaliczane są w krajach UE przede wszystkim instytucje wspólnego inwestowania spełniające warunki określone przez EBC dla tak zwanych funduszy rynku pieniężnego. Określenie zakresu monetarnych instytucji finansowych w Polsce ułatwi bankom "Lista monetarnych instytucji finansowych", sporządzona i aktualizowana przez NBP. Pierwsza wersja takiej listy przekazana została do EBC. Objęła ona tylko banki. W wyniku przeprowadzonych konsultacji z EBC lista ta prawdopodobnie rozszerzona zostanie o SKOK-i (spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe) oraz fundusze rynku pieniężnego. Lista ta będzie dostarczana bankowym, w przyszłości publikowana będzie przez EBC w Internecie.

*Część jednostek dotychczasowego podsektora "pozostałych jednostek finansowych" (firmy leasingowe, factoringowe, biura maklerskie, kantory i inne instytucje bezpośrednio zaangażowane w pośrednictwo finansowe) oraz "fundusze inwestycyjne" wejdą w skład nowego podsektora "pozostałych instytucji pośrednictwa finansowego". Pozostałe (fundusze, fundacje finansowe, izby i centra rozliczeniowe, BFG oraz wszystkie instytucje, które same nie prowadzą pośrednictwa finansowego, a jedynie przyczyniają się do tworzenia warunków dla tego pośrednictwa) utworzą nowy podsektor "pomocniczych instytucji finansowych".

Sektor niefinansowy

*"Przedsiębiorcy indywidualni" obejmować będą osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą zatrudniający do 9 osób włącznie. Przedsiębiorcy zatrudniający więcej niż 9 pracowników wykazywani będą w podsektorze "przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie". Przyjęcie takiego rozwiązania podyktowane było koniecznością zachowania jednolitości zasad sektoryzacji stosowanej przez NBP i GUS.

*Większość jednostek zaliczanych do dotychczasowych "pozostałych jednostek niefinansowych" utworzy podsektor "instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych". Wyłączone zostaną z tej grupy agencje, które zaliczone zostaną przez Ministerstwo Finansów do sektora instytucji rządowych i samorządowych. Prowadzone są obecnie uzgodnienia z Ministerstwem Finansów w sprawie opracowania szczegółowej listy takich agencji, umożliwiającej bankom prawidłową klasyfikację tych jednostek. Lista taka zostanie przekazana do końca tego roku. Decyzja o przyporządkowaniu ewentualnych pozostałych agencji podejmowana będzie w NBP indywidualnie dla każdego przypadku, w zależności od charakteru ich działalności.

Sektor instytucji rządowych i samorządowych

*W odrębny podsektor wyłączone zostaną "fundusze ubezpieczeń społecznych", które obejmować będą kasy chorych, dotychczas wykazywane w "budżecie państwa", Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz zarządzane przez nie fundusze, dotychczas wykazywane w ramach "funduszy celowych budżetu państwa".

*"Instytucje rządowe szczebla centralnego" obejmą podmioty zaliczane dotychczas do "budżetu państwa, z wyłączeniem kas chorych, oraz "fundusze celowe budżetu państwa", z wyłączeniem funduszy zaliczonych do "funduszy ubezpieczeń społecznych".

Do "instytucji samorządowych" zaliczane będą jednostki klasyfikowane dotychczas do "budżetów terenowych" oraz do "funduszy celowych budżetów terenowych".

II.Zmiany wynikające ze znowelizowanej ustawy o rachunkowości, aktów wykonawczych do ustawy oraz nowych potrzeb analizy sektora bankowego i rozwoju rynku finansowego polegają na:

- wprowadzeniu nowej klasyfikacji portfela kredytowego, portfela papierów wartościowych oraz pozostałych aktywów i pasywów,

- wprowadzeniu sektorowego podziału zobowiązań z tytułu zabezpieczeń pieniężnych,

- uszczegółowieniu podziału odsetek zapadłych,

- zmianie struktury rezerw celowych tworzonych na należności zagrożone i pod obserwacją w związku ze zmienioną klasyfikacją kredytów,

- wprowadzeniu pozycji zrealizowanych gwarancji i poręczeń do kategorii należności normalnych i pod obserwacją,

- uzupełnieniu niektórych formularzy o kategorię "inne należności" lub "inne operacje",

- znowelizowaniu formularza P0900-Kapitały (fundusze) i zobowiązania podporządkowane.

III.Zmiany związane ze wspomnianym projektem uchwały KNB stanowią wdrożenie zasad adekwatności kapitałowej zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej w sprawie adekwatności kapitałowej instytucji kredytowych CAD oraz jej nowelizacji zwanej CAD II. Dotyczą one prezentacji wymogów kapitałowych związanych z poszczególnymi rodzajami ryzyka.

Udostępnione formularze stanowią wstępny projekt planowanych zmian merytorycznych (nie została jeszcze dostosowana numeracja oraz kody pozycji). Zasadniczy ich kształt nie będzie już ulegał zmianie - ewentualne późniejsze korekty nie wpłyną na przyjęte generalne rozwiązania, można zatem traktować je jako podstawę do rozpoczęcia w bankach prac przygotowawczych, zmierzających do osiągnięcia pełnej gotowości do przekazywania sprawozdawczości do NBP w zmodyfikowanym układzie. W ciągu miesiąca projekt uzupełniony będzie o zweryfikowane formularze rachunku zysków i strat banku, które w chwili obecnej są w trakcie uzgadniania z Głównym Urzędem Statystycznym. Efektem tych uzgodnień będzie jeden, wspólny zestaw informacji wykorzystywany przez obydwie instytucje. Począwszy od 2003 r. banki nie będą zatem przekazywały odrębnej sprawozdawczości na potrzeby GUS.