RWR.610.5.18.JM - Decyzja nr RWR - 8/2020

I. Na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1076), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,

- w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

po uprawdopodobnieniu stosowania przez EVEREST FINANSE Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, określonych w:

1. art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, poprzez niepodanie informacji, o których mowa w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) w umowach zawieranych z konsumentami, z wykorzystaniem następujących wzorców umów:

a) "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... d o umowy pożyczki pieniężnej",

"Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... d o ugody restrukturyzacyjnej":

- informacji o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności, co stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy o kredycie konsumenckim,

- informacji o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, co stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy o kredycie konsumenckim,

- informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu, co stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 14 ww. ustawy o kredycie konsumenckim,

b) "Formularz informacyjny dotyczacy kredy tu konsumenckiego"

- informacji o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności, co stanowi naruszenie art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy o kredycie konsumenckim,

- informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu, co stanowi naruszenie art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 14 ww. ustawy o kredycie konsumenckim;

2. art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, poprzez zamieszczenie we wzorcach umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej" postanowienia, zgodnie z którym obniżanie całkowitego kosztu pożyczki o wartość oprocentowania pożyczki i kosztów dla skróconego okresu obowiązywania umowy następuje tylko w przypadku przedterminowej spłaty całej kwoty pożyczki, co stanowi naruszenie art. 49 ust. 2 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, oraz po złożeniu przez EVEREST FINANSE Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu w toku postępowania zobowiązania do podjęcia działań, zmierzających do zakończenia stosowania ww. praktyk i usunięcia ich skutków, poprzez:

A. wprowadzenie, w terminie 4 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, następujących modyfikacji we wzorcach umów:

A.1. p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... d o umowy pożyczki pieniężnej",

"Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej", "Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego":

a) dodanie postanowień o treści:

"Kwota wpłaty dokonana przez Pożyczkobiorcę będzie zaliczona kolejno na Całkowitą kwotę pożyczki, Opłatę za dostarczenie środków, Oprocentowanie, pozostałe pozaodsetkowe koszty kredytu. W przypadku, gdy kwota wpłaty dokonana przez Pożyczkobiorcę nie będzie wystarczająca na pokrycie całej wymagalnej należności z danej raty, będzie zaliczona w pierwszej kolejności na Całkowitą kwotę pożyczki, a w dalszej kolejności na Opłatę za dostarczenie środków, Oprocentowanie, pozostałe koszty pozaodsetkowe w sposób proporcjonalny do dokonanej wpłaty.";

b) dodanie, dostosowanych odpowiednio do danego rodzaju wzorca umowy, postanowień o treści:

"POSTANOWIENIE SZCZEGÓLNE DOTYCZĄCE UMOWY POŻYCZKI PIENIĘŻNEJ W ZAKRESIE ZABEZPIECZENIA SPŁATY POŻYCZKI

Pożyczkobiorca pozostający w stosunku pracy uprawniony jest do ustanowienia zabezpieczenia spłaty Łącznego zobowiązania do spłaty (określonego w pkt 1 J niniejszej Umowy). W tym celu Pożyczkobiorca podpisuje Dyspozycję potrącenia z wynagrodzenia, z której jednoznacznie wynika, że Pożyczkobiorca będący pracownikiem, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, zgodnie z art. 91 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, wyraża zgodę na potrącenie należności wobec Pożyczkodawcy.";

A.2. p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej":

a) zmiana postanowień ww. wzorców umów dotyczących naliczania odsetek za opóźnienie poprzez dodanie zapisów o treści:

" (...) Wysokość odsetek za opóźnienie w wysokości maksymalnej ulegnie zmianie w przypadku zmiany stopy referencyjnej NBP lub zmiany przepisu art. 481 § 2¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), zmieniona wysokość odsetek będzie obowiązywała od dnia wejścia w życie zmienionej stopy odsetek za opóźnienie. (...)";

b) zmiana postanowień ww. wzorców dotyczących wcześniejszej spłaty pożyczki poprzez nadanie im brzmienia:

"Pożyczkobiorca może, w każdym czasie, niezależnie od wcześniejszego poinformowania Pożyczkodawcy, spłacić część lub całość łącznego zobowiązania do spłaty na rzecz Pożyczkodawcy przed terminem ustalonym w Umowie pożyczki pieniężnej. W przypadku częściowej lub całkowitej spłaty pożyczki pieniężnej przed terminem wskazanym w Umowie Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do pomniejszania Całkowitego kosztu pożyczki wobec "BOCIAN pożyczki" o tę część, która dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania Umowy. "BOCIAN pożyczki" rozliczy się z tego tytułu z Pożyczkobiorcą w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty przez Pożyczkobiorcę.";

B. przedstawienie konsumentom, w terminie 4 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, propozycji aneksów do obowiązujących umów (zawartych na podstawie ww. wzorców umów, z wyłączeniem tych konsumentów, których umowy znajdują się w okresie wypowiedzenia), w których zostaną zamieszczone zmiany, wskazane w pkt I.A.1.a) i b) oraz I.A.2.a), i doręczenie tych aneksów w jeden z następujących sposobów:

- osobiście, za pośrednictwem Doradców Klienta,

- poprzez trwały nośnik w postaci internetowego serwisu zewnętrznego wraz z pismem przewodnim,

- - wysłanie listem poleconym do tych konsumentów, którzy nie mają dostępu do trwałego nośnika w postaci internetowego serwisu zewnętrznego,

C. opublikowanie, w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się decyzji, oraz utrzymywania przez okres 2 miesięcy od daty zamieszczenia, jednokrotnego oświadczenia o następującej treści:

"W związku z decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaną w dniu .... nr...... EVEREST FINANSE Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu informuje, że stosowała praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów polegające na:

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu w zakresie dyspozycji potrącenia z wynagrodzenia za pracę co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji w przypadku terminowej spłaty o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Decyzja Prezesa UOKiK nr....... z dnia.... dostępna jest pod adresem www.uokik.gov.pl."

w następujący sposób:

- czarną czcionką (kod szesnastkowy RGB #000000) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB #ffffff),

- tekst powyższego oświadczenia wyjustowany,

- czcionka pogrubioną (bold) fragment: "EVEREST FINANSE Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu informuje, że stosowała praktyki naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegające na:

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu w zakresie dyspozycji potrącenia z wynagrodzenia za pracę co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji w przypadku terminowej spłaty o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów."

- w górnej części strony głównej domeny www.bocianpozyczki.pl i na każdej innej stronie internetowej przedsiębiorcy zastępującej tę stronę w przyszłości, bez możliwości zamknięcia informacji przez użytkownika; oświadczenie będzie widoczne przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie (oświadczenie nie może przybrać formy np. rotacyjnego banera czy slajdera),

- czcionka będzie odpowiadać wielkości czcionki zwyczajowo używanej na ww. stronie internetowej,

- tekst oświadczenia będzie umieszczony w ramce, o rozmiarze takim, aby była ona w całości wypełniona oświadczeniem, o którym mowa w niniejszym punkcie, z uwzględnieniem marginesu 2,5 cm z każdej strony,

- fragment: "Decyzji Prezesa UOKiK nr......" będzie stanowić hiperłącze prowadzące do strony internetowej https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf,

nakłada się obowiązek wykonania tego zobowiązania przez EVEREST FINANSE Spółkę Akcyjną z siedzibą w Poznaniu w powyżej zakreślonych terminach.

II. Na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1076), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,

- w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

nakłada się na EVEREST FINANSE Spółkę Akcyjną z siedzibą w Poznaniu obowiązek złożenia sprawozdania z wykonania przyjętego zobowiązania, nałożonego w punkcie I sentencji decyzji, poprzez przedłożenie w terminie 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji:

1) skorygowanych wzorców umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej" oraz "Formularza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego" wraz z podaniem daty ich wprowadzenia do obrotu prawnego,

III. Na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 256 z późn. zm.) w związku z art. 83 ustawy z dnia

16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1076) umarza się jako bezprzedmiotowe postępowanie w sprawie stosowania przez EVEREST FINANSE Spółkę Akcyjną z siedzibą w Poznaniu, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, określonych w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, poprzez niepodanie informacji, o których mowa w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) w umowach zawieranych z konsumentami, z wykorzystaniem następujących wzorców umów tj.:

a) "Umowa pożyczki pieniężnej nr"

- informacji o organie nadzoru właściwym w sprawach ochrony konsumentów o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 21 ustawy o kredycie konsumenckim,

b) "Umowa pożyczki pieniężnej", "Aneks 1 nr... d o umowy pożyczki pieniężnej", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej"

- informacji o sposobie i terminie wypłaty kredytu. o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 5 tej ustawy.

c) "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej": - informacji o kwocie odsetek należnych w stosunku dziennym przy odstąpieniu od umowy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy o kredycie konsumenckim.

1. W dniu 7 czerwca 2017 r., postanowieniem Nr RWR-41/2017, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes UOKiK, Prezes Urzędu) w oparciu o własny monitoring i obserwację działań podejmowanych przez podmioty działające na rynku finansowym, m.in. w zakresie treści wzorców umów, wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie wstępnego ustalenia, czy w związku z działalnością prowadzoną przez EVEREST FINANSE S.A. z siedzibą w Poznaniu (dalej: Spółka, EVEREST, Pożyczkodawca), nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Przeprowadzona analiza materiału dowodowego, zebranego w trakcie ww. postępowania wyjaśniającego, pozwoliła Prezesowi UOKiK stwierdzić, że Spółka może stosować praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Mając powyższe na uwadze - postanowieniem

Nr RWR-42/2018 z dnia 4 października 2018 r. - Prezes UOKiK wszczął z urzędu postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania przez Spółkę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, określonych w:

A. art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: u.o.k.i.k.), polegających na niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami, z wykorzystaniem wzorców umów, informacji, o których mowa w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2018 r. poz. 993 z późn. zm.):

a) wzorce umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Aneks 1 nr... d o ugody restrukturyzacyjnej"

- informacji o sposobie i terminie wypłaty kredytu, co może stanowić naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 5 tej ustawy,

b) wzorce umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... d o ugody restrukturyzacyjnej"

- informacji o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności, co może stanowić naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 8 tej ustawy,

- informacji o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, co może stanowić naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 11 tej ustawy,

- informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu, co może stanowić naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 14 tej ustawy,

- informacji o kwocie odsetek należnych w stosunku dziennym przy odstąpieniu od umowy, co może stanowić naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 15 tej ustawy,

- informacji o organie nadzoru właściwym w sprawach ochrony konsumentów, co może stanowić naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 21 tej ustawy,

- informacji o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności, co może stanowić naruszenie art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 8 tej ustawy,

- informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu, co może stanowić naruszenie art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 14 tej ustawy,

B. art. 24 ust. 1 i 2 u.o.k.i.k., poprzez zamieszczenie we wzorcach umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr", "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej" postanowienia, zgodnie z którym obniżanie całkowitego kosztu pożyczki o wartość oprocentowania pożyczki i kosztów dla skróconego okresu obowiązywania umowy następuje tylko w przypadku przedterminowej spłaty całej kwoty pożyczki, co może stanowić naruszenie art. 49 ust. 2 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

Natomiast - postanowieniem Nr RWR 43/2018 z dnia 4 października 2018 r. - Prezes Urzędu zaliczył w poczet materiału dowodowego przedmiotowego postępowania, materiał dowodowy zebrany w trakcie postępowania wyjaśniającego (sygn. RWR-403-9/17/JM), tj.:

- pismo EVEREST FINANSE S.A. z siedzibą w Poznaniu z dnia 5 lipca 2017 r. wraz z załącznikami,

- pismo EVEREST FINANSE S.A. z siedzibą w Poznaniu z dnia 9 listopada 2017 r. wraz z załącznikami,

- pisma Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 7 czerwca 2017 r. i z dnia 25 października 2017 r.

Jednocześnie Prezes UOKiK wezwał Spółkę do ustosunkowania się do przedstawionych zarzutów.

2. Odnosząc się do postawionych zarzutów, Spółka w pismach z dnia 23 października 2018 r. oraz 7 lutego 2019 r. przedstawiła swoje stanowisko, dotyczące negowanych praktyk oraz wyraziła wolę ich skorygowania, przedkładając jednocześnie propozycje zmian. EVEREST zobowiązał się do wykonania przyjętego zobowiązania w terminie 9

1. miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji (tajemnica przedsiębiorstwa). Dodatkowo wyjaśniła, iż cyt.: "(...) brak wyraźnego wskazania, że obniżenie następuje także w przypadku częściowej spłaty pożyczki stanowi błąd redakcyjny, polegający na nieujęciu w drugim zdaniu słowa "częściowej". Jednocześnie EVEREST podał, iż faktycznie, w przypadku częściowej, wcześniejszej spłaty pożyczki, konsumentowi były obniżane koszty pożyczki.

3. Dnia 21 stycznia 2020 r. w siedzibie Delegatury UOKiK we Wrocławiu, w trakcie spotkania z przedstawicielami Spółki, omówiono stan faktyczny sprawy oraz wskazano na zagadnienia, które wymagają uszczegółowienia. Przedstawiciele Spółki podtrzymali swój wniosek o wydanie decyzji w trybie art. 28 u.o.k.i.k. W formie pisemnej Everest przedstawił, w pismach z dnia 5 lutego 2020 r. oraz z dnia 10 marca 2020 r., następującą propozycję zobowiązania:

"W związku z decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaną w dniu .... nr...... EVEREST FINANSE Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu informuje, że stosowała praktyki naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegające na:

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu w zakresie dyspozycji potrącenia z wynagrodzenia za pracę co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji w przypadku terminowej spłaty o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Decyzja Prezesa UOKiK nr....... z dnia.... dostępna jest pod adresem www.uokik.gov.pl." w następujący sposób:

- czarną czcionką (kod szesnastkowy RGB #000000) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB #ffffff),

- tekst powyższego oświadczenia wyjustowany,

- czcionka pogrubioną (bold) fragment: "EVEREST FINANSE Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu informuje, że stosowała praktyki naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegające na:

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji o sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu w zakresie dyspozycji potrącenia z wynagrodzenia za pracę co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,

* * niepodaniu w umowach zawieranych z konsumentami informacji w przypadku terminowej spłaty o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności co jest niezgodne z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów."

- w górnej części strony głównej domeny www.bocianpozyczki.pl i na każdej innej stronie internetowej przedsiębiorcy zastępującej tę stronę w przyszłości, bez możliwości zamknięcia informacji przez użytkownika; oświadczenie będzie widoczne przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie (oświadczenie nie może przybrać formy np. rotacyjnego banera czy slajdera),

- czcionka będzie odpowiadać wielkości czcionki zwyczajowo używanej na ww. stronie internetowej,

- tekst oświadczenia będzie umieszczony w ramce, o rozmiarze takim, aby była ona w całości wypełniona oświadczeniem, o którym mowa w niniejszym punkcie, z uwzględnieniem marginesu 2,5 cm z każdej strony,

- fragment: "Decyzji Prezesa UOKiK nr......" będzie stanowić hiperłącze prowadzące do strony internetowej https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf,

- oświadczenie zostanie zamieszczone w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się decyzji i będzie widoczne przez okres 2 miesięcy od dnia jego zamieszczenia na stronie.

e) przedłożenie sprawozdania z wykonania zobowiązania w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji.

4. Prezes UOKiK zawiadomił Spółkę o zakończeniu zbierania materiału dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z aktami sprawy (pismo z dnia 19 czerwca 2020 r.). Przedsiębiorca skorzystał z ww. uprawnień. W dniu 2 lipca 2020 r. pełnomocnik EVEREST zapoznał się z aktami sprawy. Pismem z dnia 7 lipca 2020 r. Spółka potwierdziła swoje stanowisko dotycząc wydania decyzji w trybie art. 28 u.o.k.i.k., wskazując jednocześnie nowe terminy jej wykonania i złożenia sprawozdania tj. odpowiednio 4 miesiące i 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji. Powyższe uzasadniła koniecznością dostosowania trybu działania Spółki do zmian prawnych, nałożonych tzw. Tarczą 2.0 i Tarczą 4.0., a co za tym idzie - wprowadzenia zmian w systemie informatycznym oraz ich sprawdzenia w tzw. środowisku testowym i na wycinku struktury Spółki. Ponadto, w związku z tym, że wielu klientów Spółki, ze względu na epidemię CVID19, ogranicza kontakty z osobami trzecimi, preferowanymi formami dostarczenia propozycji aneksów będzie trwały nośnik i list polecony.

Prezes UOKiK usta I ił następujący stan faktyczny:

1. Przedmiotem działalności Spółki, wpisanej do KRS, pod nr 541824, oraz rejestru instytucji pożyczkowych, prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego, pod numerem RIP000025, jest m.in. pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych; działalność wspomagająca usługi finansowe oraz ubezpieczenia i fundusze emerytalne, a także pozostałe formy udzielania kredytów. Spółka prowadzi działalność, jako instytucja pożyczkowa, od dnia 1 marca 2016 r.

(dowód: k. 7-11, 15)

2. Spółka udziela konsumentom pożyczek pieniężnych, spłacanych w ratach tygodniowych. [tajemnica przedsiębiorstwa] EVEREST zawiera umowy z konsumentami poza lokalami swojego przedsiębiorstwa, co do zasady - w miejscu zamieszkania konsumenta.

(dowód: k. 15-16)

3. W związku z działalnością pożyczkową EVEREST prowadzi stronę internetową www.bocianpozyczki.pl.

(dowód: k. 15)

4. W obrocie z konsumentami EVEREST stosuje m.in. następujące wzorce umów:

a) "Umowa pożyczki pieniężnej nr" (dalej: Umowa pożyczki),

b) "Aneks 1 nr... do umowy pożyczki pieniężnej" (dalej: Aneks do umowy),

c) "Ugoda restrukturyzacyjna nr " (dalej: Ugoda),

d) "Aneks 1 nr... do ugody restrukturyzacyjnej" (dalej: Aneks do ugody),

e) "Dyspozycja potrącenia z wynagrodzenia za pracę" (dalej: Dyspozycja),

oraz "Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego" (dalej: Formularz). (dowód: k. 15, 26-55)

5. Z przeprowadzonej analizy treści ww. wzorców umów wynikało, że nie zawierały one informacji, o których mowa w art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w szczególności danych wskazanych w następujących punktach tego przepisu prawnego:

a) Umowa pożyczki - pkt 8,11,14,15,21,

b) Aneks do umowy - pkt 8,11,14,15, c) Ugoda - pkt 8,11,14,15,

d) Aneks do ugody - pkt 8,11,14,15.

Natomiast w Formularzu brak było informacji, o których mowa w art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 8 i 14 ustawy o kredycie konsumenckim.

6. Spółka w postanowieniu pkt 23 Umowy pożyczki, Aneksu do umowy, Aneksu do ugody oraz w postanowieniu pkt 20 Ugody, zawarła postanowienie o treści:

"Pożyczkobiorca może, w każdym czasie, niezależnie od wcześniejszego poinformowania Pożyczkodawcy, spłacić część lub całość łącznego zobowiązania do spłaty na rzecz Pożyczkodawcy przed terminem ustalonym w Umowie pożyczki pieniężnej. W przypadku całkowitej spłaty pożyczki pieniężnej przed terminem wskazanym w Umowie Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do pomniejszania Całkowitego kosztu pożyczki wobec "BOCIAN pożyczki" o tę część, która dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania Umowy".

7. Spółka stosuje Dyspozycję w celu zabezpieczenia spłaty udzielonej pożyczki, a jej podpisanie nie jest obligatoryjne dla konsumenta. Dyspozycja kierowana jest do pracodawcy konsumenta w przypadku opóźnień w spłacie pożyczki. (tajemnica przedsiębiorstwa) Informacja o stosowaniu tego środka zabezpieczającego spłatę pożyczki nie została zamieszczona w żadnym ww. wzorców umów.

(dowód: k. 18, 24, 26-44, 48, 53-55)

8. W toku postępowania Spółka złożyła deklarację dokonania zmian w treści stosowanych wzorców umów, zobowiązując się do uzupełnienia wymaganych prawem informacji, wskazanych w art. 30 ust. 1 pkt 8, 11 i 14 oraz art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 8i 14 ustawy o kredycie konsumenckim, poprzez dodanie do treści tych wzorców nowych postanowień lub doprecyzowanie już istniejących. Jednocześnie EVEREST przedstawił propozycje zmian, jakie zamierza wprowadzić, we wzorcach umów:

a) wzorce umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężnej nr", "Aneks 1 nr... d o umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... d o ugody restrukturyzacyjnej",

"Formularz informacyjny dotyczący kredy tu konsumenckiego":

- dodanie postanowień o treści:

"Kwota wpłaty dokonana przez Pożyczkobiorcę będzie zaliczona kolejno na Całkowitą kwotę pożyczki, Opłatę za dostarczenie środków, Oprocentowanie, pozostałe pozaodsetkowe koszty pożyczki. W przypadku, gdy kwota wpłaty dokonana przez Pożyczkobiorcę nie będzie wystarczająca na pokrycie całej wymagalnej należności z danej raty, będzie zaliczona w pierwszej kolejności na Całkowitą kwotę pożyczki, a w dalszej kolejności na Opłatę za dostarczenie środków, Oprocentowanie, pozostałe koszty pozaodsetkowe w sposób proporcjonalny do dokonanej wpłaty.";

- dodanie, dostosowanych odpowiednio do danego rodzaju wzorca umowy, postanowień o treści:

"POSTANOWIENIE SZCZEGÓLNE DOTYCZĄCE UMOWY POŻYCZKI PIENIĘŻNEJ W ZAKRESIE ZABEZPIECZENIA SPŁATY POŻYCZKI

Pożyczkobiorca pozostający w stosunku pracy uprawniony jest do ustanowienia zabezpieczenia spłaty Łącznego zobowiązania do spłaty (określonego w pkt 1 J niniejszej Umowy). W tym celu Pożyczkobiorca podpisuje Dyspozycję potrącenia z wynagrodzenia, z której jednoznacznie wynika, że Pożyczkobiorca będący pracownikiem, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, zgodnie z art. 91 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, wyraża zgodę na potrącenie należności wobec Pożyczkodawcy.";

b) wzorce umów p.n. "Umowa pożyczki pieniężne j nr", "Aneks 1 nr... d o umowy pożyczki pieniężnej", "Ugoda restrukturyzacyjna nr ", "Aneks 1 nr... d o ugody restrukturyzacyjnej":

- zmiana postanowień ww. wzorców umów dotyczących naliczania odsetek za opóźnienie poprzez dodanie zapisu o treści:

" (...) Wysokość odsetek za opóźnienie w wysokości maksymalnej ulegnie zmianie w przypadku zmiany stopy referencyjnej NBP lub zmiany przepisu art. 481 § 2¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), zmieniona wysokość odsetek będzie obowiązywała od dnia wejścia w życie zmienionej stopy odsetek za opóźnienie. (...)";

- doprecyzowanie postanowień ww. wzorców dotyczących wcześniejszej spłaty pożyczki i nadanie im brzmienia:

"Pożyczkobiorca może, w każdym czasie, niezależnie od wcześniejszego poinformowania Pożyczkodawcy, spłacić część lub całość łącznego zobowiązania do spłaty na rzecz Pożyczkodawcy przed terminem ustalonym w Umowie pożyczki pieniężnej. W przypadku częściowej lub całkowitej spłaty pożyczki pieniężnej przed terminem wskazanym w Umowie Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do pomniejszania Całkowitego kosztu pożyczki wobec "BOCIAN pożyczki" o tę część, która dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania Umowy. "BOCIAN pożyczki" rozliczy się z tego tytułu z Pożyczkobiorcą w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty przez Pożyczkobiorcę."

Jednocześnie EVEREST wskazał, że powyższa deklaracja obejmuje wszystkie aktualnie stosowane wzorce, gdzie ze względu na ich specyfikę może pojawić się treść postanowień w zaproponowanym przez nią brzmieniu, ale dostosowana do specyfiki danego wzorca. Spółka zobowiązała się także do przesłania konsumentom, których umowy są umowami aktywnymi, propozycji ich aneksowania oraz do publikacji prawomocnej decyzji Prezesa UOKiK.

(dowód: k. 66-73, 75-77, 82-83)

9. Do komunikacji z konsumentami Spółka używa internetowego serwisu zewnętrznego, do którego dostęp ma konsument. Serwis ten określany jest przez EVEREST jako "trwały nośnik". Serwis ten prowadzony jest przez podmiot zewnętrzny, zarówno w stosunku do EVEREST, jak i konsumenta. Dostęp do serwisu jest nieograniczony dla korzystających, brak jest możliwości usunięcia z niego informacji przez Spółkę lub inny podmiot, w tym przez dostawcę serwisu. Użytkownik, przez wiele lat od rozwiązania umowy z dostawcą, ma dostęp do informacji na nim zgromadzonych. System zakładania serwisu dla każdego użytkownika, a także system logowania i odzyskiwania hasła jest bezpieczny. Spółka ma możliwość umieszczenia w serwisie zewnętrznym dokumentów, nie może natomiast ingerować w treść dokumentów już na nim znajdujących się. W sytuacji składania konsumentowi propozycji zawarcia aneksu, Spółka - w oparciu o oświadczenie dot. posiadania przez konsumenta trwałego nośnika - przekaże na ten nośnik pismo przewodnie oraz aneks do umowy.

1. (dowód: 106-107)

10. W pkt 30 analizowanej Umowy pożyczki znajduje się informacja, że organem właściwym w sprawach ochrony konsumentów jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie.

Natomiast we wzorcach umów zawieranych z konsumentem p.n. Umowa pożyczki, Aneks do umowy i Aneks do ugody znajdują się następujące informacje:

a) Umowa pożyczki

"Potwierdzam również, że otrzymałem/am w dniu z zawarcia niniejszej Umowy określoną w pkt 1A. niniejszej Umowy do swobodnej dyspozycji Całkowitą kwotę pożyczki w następującej formie:

* Gotówki w wartości....... zł,

(słownie:......) * Karty przedpłaconej nr.... Zasilonej kwotą..... zł

Przedmiotowa Kartę otrzymałem/am o godzinie........"

b) Aneks do umowy i Aneks do ugody

"Potwierdzam również, że otrzymałem/am w dniu z zawarcia niniejszego Aneksu określona w pkt 1A. niniejszego Aneksu do swobodnej dyspozycji Całkowitą kwotę pożyczki w następującej formie:

* Gotówki w wartości....... zł,

(słownie:......) * Karty przedpłaconej nr.... Zasilonej kwotą..... zł

Przedmiotowa Kartę otrzymałem/am o godzinie........"

(dowód: k. 26-31, 35-37, 72)

11. EVEREST wskazał, iż w umowach zawartych na postawie ww. wzorców umów, konsument jest informowany o prawie do częściowej lub całkowitej wcześniejszej spłaty pożyczki. Wprawdzie w postanowieniu zawartym we wzorcach umów podano, iż w przypadku całkowitej spłaty pożyczki przed terminem konsumentowi przysługuje prawo do pomniejszenia całkowitego kosztu pożyczki o tę część, która dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, to jednak zdanie to ma także zastosowanie w przypadku częściowej wcześniejszej spłaty pożyczki. W takim przypadku konsumentowi wypłacana jest gotówką kwota, o którą koszty zostały obniżone. EVEREST obsługuje konsumentów w domach, gdzie jego przedstawiciel (Doradca Klienta) wypłaca konsumentowi odpowiednią kwotę, a konsument kwituje jej odbiór składając swój podpis na tablecie Doradcy. Taki sposób rozliczeń Spółka prowadzi od dnia 1 czerwca 2017 r. Na potwierdzenie powyższej praktyki Spółka przesłała 10 zanonimizowanych zrzutów z ekranów tabletów, na których przedstawiono kwoty zwrotu, w przypadku wcześniejszej, częściowej spłaty pożyczki, oraz podpisy konsumentów (częściowo zakreślone). Niemniej jednak, ze względu na to, że tak sformułowane zdanie drugie postanowienia, może sugerować, iż zwrot kosztów pożyczki następuje tylko w przypadku całkowitej wcześniejszej jej spłaty, EVEREST zobowiązał się do zmiany treści tego postanowienia. Dodatkowo Spółka podała, iż w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki, dokonuje rozliczeń z konsumentami, w sposób proporcjonalny odnoszący się do kosztów pozaodsetkowych oraz na bazie efektywnej stopy procentowej tj. w sposób degresywny w odniesieniu do kosztów odsetkowych.

(dowód: k. 72-96, 101-104)

Mając na względzie powyższe ustalenia faktyczne, Prezes UOKiK zważył, c o na stępuje:

I. Interes publiczny.

I. Prezes UOKiK, zgodnie z art. 1 ust. 1 u.o.k.i.k., podejmuje się ochrony interesów konsumentów wyłącznie w interesie publicznym. Interes publiczny przejawia się także w postaci zbiorowego interesu konsumentów. Naruszenie zbiorowego interesu konsumentów może mieć miejsce wtedy, gdy daną praktyką przedsiębiorcy może być dotknięty każdy konsument w analogicznych okolicznościach 1 .

Niniejsze postępowanie dotyczy naruszania przez Spółkę przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Przedsiębiorca oferuje swoje usługi powszechnie na obszarze całego kraju, a umowy zawiera z konsumentami na odległość, za pośrednictwem strony internetowej. Praktyki stosowane przez EVERST nie dotykają jedynie interesów indywidualnych konsumentów, lecz dotyczyć mogą każdego, kto skorzystał lub może skorzystać z jego oferty udzielenia pożyczki pieniężnej. Oznacza to de facto, że przedmiotowe praktyki mogły dotyczyć nieokreślonego z góry kręgu adresatów, a zatem mogły naruszać zbiorowy interes konsumentów. Uznać wobec tego należy, iż niniejsze postępowanie prowadzone jest w interesie publicznym.

II. Przepis art. 24 ust. 1 u.o.k.i.k. stanowi, iż "Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.", natomiast art. 24 ust. 2 określa, iż

"Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności: (...) 2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji (...)".

W związku z powyższym, dla uznania zachowania przedsiębiorcy za niezgodne z zawartym w u.o.k.i.k. zakazem stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów należy wykazać, że spełnione zostały kumulatywnie trzy następujące przesłanki:

Ad a) Status przedsiębiorcy.

Zgodnie z art. 4 pkt 1 u.o.k.i.k. pod pojęciem przedsiębiorcy rozumie się przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.). W myśl zaś art. 4 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorcą jest osoba prawna, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.

W przedmiotowej sprawie strona postępowania jest przedsiębiorcą, prowadzącym we własnym imieniu działalność gospodarczą w formie spółki akcyjnej, będąc osobą prawną, wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 541824. Tym samym EVEREST przy wykonywaniu działalności gospodarczej podlega rygorom określonym w u.o.k.i.k., a jego działania mogą podlegać ocenie w aspekcie naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Ad b) Bezprawność działań przedsiębiorcy.

Bezprawność w rozumieniu art. 24 ust. 1 u.o.k.i.k. polega na zachowaniu przedsiębiorcy - w postaci działania, jak również zaniechania - które jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym lub dobrymi obyczajami. Bezprawność jest przy tym obiektywnym czynnikiem, a więc niezależna jest od winy i jej stopnia, jak również bez znaczenia jest świadomość przedsiębiorcy istnienia naruszeń lub wystąpienia szkody.

W odniesieniu do przesłanki bezprawności, w przypadku wydania decyzji zobowiązującej, przy jej wykazywaniu należy uwzględnić art. 28 ust. 1 u.o.k.i.k. Zgodnie z tym przepisem

"Jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione - na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 100 ust. 1, lub będących podstawą wszczęcia postępowania - że został naruszony zakaz, o którym mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań. W przypadku gdy przedsiębiorca zaprzestał naruszania zakazu, o którym mowa w art. 24, i zobowiąże się do usunięcia skutków tego naruszenia, zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio".

1. Spółce postawiony został zarzut naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 u.o.k.i.k.

Artykuł 24 ust. 2 u.o.k.i.k. zawiera przykładowe wyliczenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wśród których znajduje się naruszanie przez przedsiębiorcę obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji (art. 24 ust.

2 pkt 2 u.o.k.i.k.). Zarzut naruszenia obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w przedmiotowej sprawie dotyczy niewypełnienia obowiązków ustawowych nałożonych na przedsiębiorcę ustawą o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 3 ustawy o kredycie konsumenckim, umowa o kredyt konsumencki powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały oraz zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. W art. 30 ust. 1 tej ustawy, w sposób taksatywny, zostały wymienione informacje, jakie powinny być ujęte w umowie kredytu zawieranej z konsumentem. Wymogi zawarte w ww. przepisach prawnych mają również zastosowanie do umów pożyczek (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim).

Natomiast, w myśl art. 14 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, Pożyczkodawca ma obowiązek przekazać konsumentowi w formularzu informacyjnym dotyczącym pożyczki informacje m.in. o kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności Pożyczkodawcy (art. 13 ust. 1 pkt 8) oraz o sposobie zabezpieczenia pożyczki (art. 13 ust. 1 pkt 14).

W niniejszej sprawie EVEREST nie wypełnił nałożonego na niego w art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim obowiązku, poprzez niezamieszczenie w stosowanych wzorcach umów informacji o:

a) Umowa pożyczki, Aneks d o umowy, Ugoda, Aneks d o ugody:

- kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności (art. 30 ust. 1 pkt 8 tej ustawy),

- warunkach zmiany rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego (art. 30 ust. 1 pkt 11 tej ustawy),

- sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu (art. 30 ust. 1 pkt 14 tej ustawy),

b) Formularz:

- kolejności zaliczania rat pożyczki na poczet należności (art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 8 tej ustawy),

- sposobie zabezpieczenia spłaty kredytu (art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 14 tej ustawy).

Powyższe uchybienia mogą stanowić naruszenie przepisów art. 30 ust. 1 pkt 8, 11, 14 oraz art. 14 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 8 i 14 ustawy o kredycie konsumenckim, a tym samym stanowią naruszenie obowiązku udzielania konsumentom pełnej informacji.

Zatem uprawdopodobnione zostało, że powyżej opisane działanie, polegające na niewypełnieniu obowiązku informacyjnego ciążącego na Spółce, narusza powyżej powołane przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, co jednocześnie stanowi uchybienie ustawowemu obowiązkowi udzielania konsumentom rzetelnej i pełnej informacji.

2. Kolejnym zarzutem postawionym Spółce jest naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, poprzez zamieszczenie w Umowie pożyczki, Aneksie do umowy, Ugodzie i Aneksie do ugody postanowienia, zgodnie z którym obniżanie całkowitego kosztu pożyczki o wartość oprocentowania pożyczki i kosztów dla skróconego okresu obowiązywania umowy, następuje tylko w przypadku przedterminowej spłaty całej kwoty pożyczki.

Stosownie do treści art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o jaki skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Zgodnie z art. 49 ust. 2 tej ustawy, w przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, ust. 1 stosuje się odpowiednio.

W ocenie Prezesa Urzędu, 2 art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę, z tymże wyjątkiem, iż redukcja ta ma charakter proporcjonalny, tj. odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie - i to stanowi jedyny, wskazany w ustawie o kredycie konsumenckim, ogranicznik ustalenia redukcji kosztu kredytu związanego z jego wcześniejsza spłatą. Należy wskazać, że zgodnie z literalnym brzmieniem art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, przepis ten obejmuje swoim zakresem całkowity koszt kredytu. Definicja całkowitego kosztu kredytu zawarta została z kolei w art. 5 pkt 6 tej ustawy i zgodnie z tym przepisem obejmuje: "wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

Tym samym, art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 tej ustawy.

Artykuł 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim jasno wskazuje również, że rekalkulacja (redukcja) kosztów odnosi się nawet do tych kosztów, które już zostały poniesione przez konsumenta. Brak jest przedmiotowego wyłączenia kosztów podlegających redukcji określonych opłat jako jednej z kategorii kosztów.

Podkreślić także należy, że w myśl zaś art. 49 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, art. 49 ust. 1 stosuje się odpowiednio. Zatem, mając na uwadze, że umowa pożyczki, traktowana jest jak umowa o kredyt konsumencki (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim), przytoczone powyżej rozważania mają zastosowanie również w sytuacji wcześniejszej spłaty części pożyczki.

EVEREST, za udzielenie pożyczki, pobiera od konsumentów opłaty, których wysokość określona jest w Umowie pożyczki, Aneksie do umowy, Ugodzie, Aneksie do ugody. Zgodnie z postanowieniami zamieszczonymi w tych wzorcach cyt.:

"Pożyczkobiorca może, w każdym czasie, niezależnie od wcześniejszego poinformowania Pożyczkodawcy, spłacić część lub całość łącznego zobowiązania do spłaty na rzecz Pożyczkodawcy przed terminem ustalonym w Umowie pożyczki pieniężnej. W przypadku całkowitej spłaty pożyczki pieniężnej przed terminem wskazanym w Umowie Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do pomniejszania Całkowitego kosztu pożyczki wobec "BOCIAN pożyczki" o tę część, która dotyczy okresu, o który skrócono czas obowiązywania Umowy."

Z powyższego postanowienia można wnioskować, że konsument ma prawo do pomniejszenia całkowitego kosztu pożyczki wyłącznie w przypadku całkowitej spłaty pożyczki. Uregulowania dotyczącego częściowej spłaty pożyczki brak jest również w innych postanowieniach wzorców umów. Wobec powyższego uznać należy, że zamieszczenie tego postanowienia we wzorcach umów zawieranych z konsumentami kształtuje sytuację prawną konsumentów w sposób sprzeczny z art. 49 ust. 2 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Nie niweluje tego nawet okoliczność, iż EVEREST dokonuje faktycznie zwrotów części kosztów w przypadku przedterminowej, częściowej spłaty pożyczki.

Uprawdopodobnione zatem zostało, iż zamieszczenie we wzorcach umów postanowienia, zgodnie z którym obniżanie całkowitego kosztu pożyczki o wartość oprocentowania pożyczki i kosztów dla skróconego okresu obowiązywania umowy następuje tylko w przypadku przedterminowej spłaty całej kwoty pożyczki, stanowi naruszenie art. 49 ust. 2 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

Ad c) Naruszenie zbiorowego interesu konsumentów, tj. zachowanie przedsiębiorcy godzące w zbiorowy interes konsumentów.

Pojęcia "zbiorowego interesu konsumentów" nie definiuje u.o.k.i.k., ograniczając się jedynie do sprecyzowania (art. 24 ust. 3), że nie jest nim suma indywidualnych interesów konsumentów. Przez godzenie w zbiorowe interesy konsumentów (które może polegać zarówno na naruszeniu zbiorowych interesów konsumentów, jak i na samym zagrożeniu ich naruszenia) należy rozumieć narażenie na uszczerbek interesów znacznej grupy lub wszystkich konsumentów, poprzez stosowaną przez przedsiębiorcę praktykę obejmującą zarówno działania, jak i zaniechania.

W oparciu o wykładnię przepisu art. 24 ust. 2 i 3 u.o.k.i.k., zbiorowy interes konsumentów rozumiany jest jako interes dotyczący ogółu (zbiorowości), zaś jego naruszenie ma miejsce, gdy skutkami działań dotknięty jest pewien krąg uczestników rynku - konsumentów. Z tego względu zachowanie przedsiębiorcy godzące w zbiorowe interesy konsumentów jest w stanie wywołać niekorzystne następstwa w odniesieniu do każdego z konsumentów - nie zaś jedynie określonego konsumenta - i zagraża ono, przynajmniej potencjalnie, interesom każdego z członków zbiorowości konsumentów. Jak już wskazywano, w niniejszej sprawie bez wątpienia mamy do czynienia z prawdopodobieństwem naruszenia praw potencjalnie nieograniczonej liczby konsumentów. Oferta Spółki kierowana jest bowiem do każdego, kto tylko ubiega się o udzielenie mu pożyczki.

Jednocześnie działanie przedsiębiorcy godzi w interesy konsumentów wtedy, gdy wywołuje negatywne skutki w sferze ich praw i obowiązków. Interes konsumentów należy rozumieć jako interes prawny (a nie faktyczny), a więc uznany przez ustawodawcę za zasługujący na ochronę i zabezpieczenie.

Ustawodawca, ustalając przepisy dotyczące zawierania przez przedsiębiorcę z konsumentami umów pożyczki gotówkowej, położył szczególny nacisk na zapewnienie konsumentom jako słabszym uczestnikom rynku, ochrony prawnej. Dlatego w ustawie o kredycie konsumenckim (przepisy o kredycie stosuje się wprost do umów pożyczki) określony został katalog informacji, które obligatoryjnie powinny być zamieszczone zarówno w formularzu, jak i w umowie zawieranej z konsumentem. Zatem przedsiębiorca nie może, tak jak zrobiła to Spółka, w sposób dowolny redagować, stosowanych w obrocie z konsumentami, wzorców umów, pomijając wymagane prawem informacje.

Zatem działanie Spółki polegające na niepodaniu prawem wymaganych informacji lub też podaniu ich w sposób naruszający ww. przepisy ustawy o kredycie konsumenckim niewątpliwie godzi w podstawowe prawo konsumenta, jakim jest prawo do rzetelnej informacji, a także w jego interes ekonomiczny.

Wskazując zaś na skutki uprawdopodobnionej praktyki opisanej w pkt I.2 sentencji Decyzji, przypomnieć należy, że postanowienia wzorców umów stosowanych przez Spółkę w obrocie konsumenckim regulują tylko kwestie rozliczeń w przypadku wcześniejszej, całkowitej spłaty pożyczki, pomijając - wbrew zapisom art. 49 ust. 2 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim - kwestie rozliczenia w przypadku częściowej jej spłaty przed terminem. Może to skutkować wzbudzeniem w konsumentach mylnego przekonania, że wcześniejsza częściowa spłata pożyczki nie przyniesie im wymiernych korzyści w postaci proporcjonalnego obniżenia kosztów pożyczki.

W ocenie Prezesa UOKiK, zakwestionowane w pkt I.1. i I.2. sentencji decyzji zachowanie EVEREST, może godzić w zbiorowe interesy konsumentów, bowiem każdy konsument, który zawarł lub zawarłby w przyszłości umowę pożyczki, na postawie stosowanych przez Spółkę wzorców umów, został lub byłby dotknięty stosowaną przez nią praktyką.

III. Zastosowanie art. 28 u.o.k.i.k.

Zgodnie z art. 28 u.o.k.i.k., jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione - na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu lub innych informacji będących podstawą wszczęcia postępowania z urzędu - że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24 tej ustawy, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków, Prezes UOKiK może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań.

Analiza przepisu art. 28 ust. 1 u.o.k.i.k. pozwala jednoznacznie stwierdzić, że Prezes Urzędu może wydać powyższą decyzję w sytuacji łącznego spełnienia przesłanek:

* uprawdopodobnienia w trakcie postępowania stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów;

* zobowiązania się przedsiębiorcy do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków;

* uznania przez Prezesa UOKiK za celowe nałożenia obowiązku wykonania przedłożonego przez przedsiębiorcę zobowiązania.

Istota decyzji zobowiązującej polega na zawarciu quasi-porozumienia pomiędzy Prezesem UOKiK a przedsiębiorcą 3 . W doktrynie podkreśla się, że decyzja zobowiązująca stanowi jeden z najbardziej skutecznych mechanizmów będących w dyspozycji Prezesa UOKiK, których celem jest doprowadzenie działań przedsiębiorców do stanu zgodności z prawem ochrony konkurencji i konsumentów 4 ^.

Po przedstawieniu zarzutów, zawartych w postanowieniu nr 42/2018 z dnia 4 października 2018 r., EVEREST złożył wniosek o wydanie decyzji zobowiązującej, w trybie art. 28 u.o.k.i.k., w zakresie praktyk wskazanych w pkt I.1. i I.2. sentencji decyzji. W przedstawionym zobowiązaniu Spółka zobowiązała się do:

- wypełnienia obowiązków informacyjnych wynikających z ustawy o kredycie konsumenckim i zamieszczenia we wzorcach umów prawem wymaganych informacji,

- skorygowania treści postanowienia dotyczącego rozliczeń w przypadku wcześniejszej częściowej spłaty pożyczki przez konsumenta.

Jednocześnie Spółka zobowiązała się do przesłania propozycji aneksów do umów pozostających w obrocie prawnym.

Należy uznać, że nałożone na Spółkę - w pkt I.A. i I.B. sentencji decyzji - zobowiązanie obejmuje działania zmierzające do zakończenia naruszeń art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 oraz art. 24 ust. 1 i 2 u.o.k.i.k., opisanych w pkt I.1. i I.2. sentencji decyzji, i uprawdopodobnionych w toku niniejszego postępowania. Natomiast przyjęta przez Spółkę forma wprowadzenia zmian daje gwarancję, ze każdemu konsumentowi, w którego umowie znajdują się braki informacyjne, stosowna propozycja aneksu zostanie doręczona osobiście przez Doradców Klienta lub listem poleconym albo na konto konsumenta w internetowym systemie zewnętrznym (tzw. trwały nośnik).

Dodatkowo oświadczenie zamieszczone na stronie internetowej Spółki (pkt I C sentencji decyzji) ma za zadanie poinformowanie konsumentów o fakcie wydania decyzji. Dzięki temu wiedza o rozstrzygnięciu będzie mogła dotrzeć do konsumentów, mediów, a także innych przedsiębiorców działających w branży pożyczkowej.

Zdaniem Prezesa UOKiK rozstrzygnięcie niniejszej sprawy w oparciu o art. 28 ust. 1 u.o.k.i.k. zapewni szybką i skuteczną eliminację praktyki opisanej w punkcie I.A., I.B. i I.C. sentencji niniejszej decyzji, co odbędzie się z korzyścią dla konsumentów.

Z uwagi na powyższe, zasadnym jest skorzystanie z instrumentu prawnego przewidzianego w art. 28 ust. 1 u.o.k.i.k.

Wobec powyższego orzeczono, jak w pkt I sentencji decyzji.

IV. Stosownie do art. 28 ust. 3 u.o.k.i.k. "w decyzji (...) Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań."

Zgodnie z tym przepisem EVERST został zobowiązany do złożenia sprawozdania z wykonania przyjętego zobowiązania, poprzez przedłożenie w terminie 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji:

Nałożenie obowiązku sprawozdawczego zwalnia Prezesa Urzędu z konieczności monitorowania zachowań Spółki, a pozwala skoncentrować się na efekcie końcowym realizacji zobowiązań, jakim jest sprawozdanie. Termin wyznaczono w taki sposób, by EVEREST miał możliwość dokonania tych działań oraz zebrania informacji o stopniu ich wykonania.

Mając powyższe na uwadze należało orzec, jak w pkt II sentencji.

V. Zgodnie z art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256 z późn. zm., dalej: k.p.a.), gdy postępowanie administracyjne z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

I. Umorzenie postępowania na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. jest obligatoryjne, co oznacza, iż ustalenie przesłanki bezprzedmiotowości postępowania stwarza obowiązek zakończenia postępowania w danej instancji przez jego umorzenie, ponieważ brak podstaw do rozstrzygnięcia sprawy co do jej istoty. Dalsze prowadzenie postępowania w takim przypadku stanowiłoby o jego wadliwości.

Podkreślić przy tym należy, iż przesłanka umorzenia postępowania może istnieć jeszcze przed wszczęciem postępowania, co zostanie ujawnione w toczącym się postępowaniu, a może ona powstać także w czasie trwania postępowania, a więc w sprawie już zawisłej przed organami administracyjnymi.

Naczelny Sąd Administracyjny podniósł, że bezprzedmiotowość postępowania oznacza brak któregoś z elementów stosunku materialnoprawnego, skutkującego tym, iż nie można załatwić sprawy przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. Jest to orzeczenie formalne, kończące postępowanie bez jego merytorycznego rozstrzygnięcia. 5

Spółce został postawiony zarzut naruszenia obowiązku informacyjnego poprzez niepodanie konsumentom:

Ad

b) W toku postępowania ustalono jednak, że w pkt 30 Umowy pożyczki wskazano cyt. " (...) Organem nadzoru właściwym w sprawach ochrony konsumentów jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie."

Natomiast na końcu wzorców umów zawieranych z konsumentem znajduje się następująca informacja:

- Umowa pożyczki

"Potwierdzam również, że otrzymałem/am w dniu z zawarcia niniejszej Umowy określoną w pkt 1A. niniejszej Umowy do swobodnej dyspozycji Całkowitą kwotę pożyczki w następującej formie:

* Gotówki w wartości....... zł,

(słownie:......) * Karty przedpłaconej nr.... Zasilonej kwotą..... zł

Przedmiotowa Kartę otrzymałem/am o godzinie........"

- Aneks do umowy i Aneks do ugody

"Potwierdzam również, że otrzymałem/am w dniu z zawarcia niniejszego Aneksu określona w pkt 1A. niniejszego Aneksu do swobodnej dyspozycji Całkowitą kwotę pożyczki w następującej formie:

* Gotówki w wartości....... zł,

(słownie:......) * Karty przedpłaconej nr.... Zasilonej kwotą..... zł

Przedmiotowa Kartę otrzymałem/am o godzinie........"

Uznać zatem trzeba, że Everest zamieszcza we wskazanych powyżej wzorcach umów informacje wymagane przepisem art. 30 ust. 1 pkt 5 i art. 30 ust. 1 pkt 21 ustawy o kredycie konsumenckim.

Ad c) W stosowanych przez Spółkę wzorcach zamieszczono postanowienie o treści: "W przypadku skorzystania przez Pożyczkobiorcę z prawa odstąpienia od Umowy pożyczki pieniężnej, Umowę uznaje się za niezawartą, a Pożyczkobiorca jest zobowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, zwrócić Pożyczkodawcy całą kwotę wypłaconą mu na podstawie Umowy poprzez jej wpłatę na rachunek bankowy Pożyczkodawcy w banku (...) lub gotówką w Oddziale "BOCIAN pożyczki". Pożyczkobiorca nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od niniejszej Umowy. Pożyczkobiorca nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od niniejszej umowy. W przypadku gdy Pożyczkobiorca dokonał już jakiejkolwiek spłaty rat pożyczki, Pożyczkodawca dokona z Pożyczkobiorcą stosownych rozliczeń".

Z powyższego jednoznacznie wynika, że konsument odstępując od umowy nie ponosi z tego tytułu żadnych kosztów, a co za tym idzie - nie musi uiszczać żadnych odsetek. Mając to na uwadze uznać należy, że wysokość odsetek należnych Spółce wynosi 0 zł. Tym samym konsument otrzymuje informację, co do odsetek należnych w stosunku dziennym przy odstąpieniu od umowy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy o kredycie konsumenckim.

Zatem w niniejszym zakresie wszczęcie postępowania było bezprzedmiotowe, gdyż zachowanie Spółki w tym zakresie nie jest bezprawne.

Biorąc pod uwagę powyższe, Prezes Urzędu, działając na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 83 u.o.k.i.k., postanowił umorzyć postępowanie administracyjne, jak w pkt III sentencji decyzji.

Pouczenia:

Stosownie do treści art. 81 ust. 1 u.o.k.i.k. w związku z art. 479²⁸ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460 z późn. zm., dalej: k.p.c.) - od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - Delegatury we Wrocławiu.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 9 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 785 z późn. zm., dalej: UoKSwSC), odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podlega opłacie stałej w kwocie 1000 zł. Zgodnie z art. 103 ust. 1 UoKSwSC, Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Zgodnie z art. 105 ust. 1 UoKSwSC, wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.

Stosownie do treści art. 117 § 1, § 3 i § 4 k.p.c. strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, może domagać się ustanowienia adwokata lub radcy prawnego. Osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, może się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego. Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona zgłasza wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.