RWR.610.4.2019.MO - Decyzja Nr RWR 7/2019

I. Na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 369 z późn. zm.) w związku z art. 27 ust. 1 tej ustawy oraz stosownie do art. 33 ust. 4, 5 i 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

- działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów -

uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, zachowanie Fritz Group Spółka Akcyjna z siedzibą w Wadowicach, polegające na zamieszczeniu na stronie internetowej www.fritzexchange.pl informacji o: prowadzeniu działalności kantorowej, wpisie do rejestru działalności kantorowej oraz spełnianiu kryteriów i norm stawianych przez Narodowy Bank Polski, a także logo Narodowego Banku Polskiego, co mogło wywoływać u konsumenta wrażenie, że działalność prowadzona za pośrednictwem ww. strony internetowej stanowi działalność kantorową w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 679 z późn. zm.), a jako taka podlega kontroli Prezesa Narodowego Banku Polskiego, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1, ust. 2 pkt 2), w związku z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2070, z późn. zm.), a w konsekwencji stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3) ww. ustawy o ochronie konkurencji konsumentów

i stwierdza się zaniechanie jej stosowania z dniem 26 października 2018 r.

II. Na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 369 z późn. zm.) w związku z art. 83 tej ustawy oraz w związku z art. 263 § 1 i 2 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn. zm.)

i stosownie do art. 33 ust. 4, 5 i 6 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

- działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów -

Na skutek pisma otrzymanego od Narodowego Banku Polskiego, postanowieniem nr RWR- 39/2018 z 25 września 2018 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes Urzędu lub Prezes UOKiK), wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające w celu wstępnego ustalenia, czy w związku z działaniami Fritz Group Spółka Akcyjna z siedzibą w Krakowie (obecnie siedziba znajduje się w Wadowicach) (dalej: Spółka lub Fritz Group), polegającymi na zamieszczeniu na stronie internetowej www.fritzexchange.pl informacji o prowadzeniu działalności kantorowej, wpisie do rejestru działalności kantorowej oraz spełnianiu kryteriów i norm stawianych przez Narodowy Bank Polski, a także logo Narodowego Banku Polskiego, nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

W trakcie postępowania wyjaśniającego, pismami z 25 września 2018 r., 22 listopada 2018 r. oraz 24 stycznia 2019 r. Prezes UOKiK wystąpił do Spółki, na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 369) (dalej: UoOKiK) o udzielenie informacji w sprawie. Spółka została ponadto poinformowana, że w ocenie Prezesa Urzędu mogła wprowadzać konsumentów w błąd, gdyż zamieściła na ww. stronie internetowej informacje o prowadzeniu działalności kantorowej, wpisie do rejestru działalności kantorowej oraz spełnianiu kryteriów i norm stawianych przez Narodowy Bank Polski, a także logo Narodowego Banku Polskiego. W odpowiedzi, Spółka przekazała wnioskowane informacje pismami z 18 października 2018 r., 5 grudnia 2018 r. i 31 stycznia 2019 r. Jednocześnie zaprzeczyła, że podejmowane przez nią działania mogły skutkować wprowadzeniem konsumentów w błąd. Oświadczyła również, że informacje te miały na celu jedynie przedstawienie wszystkich form prowadzonych działalności oraz podkreślenie doświadczenia w zakresie wymiany walut.

W następstwie czynności podjętych w postępowaniu wyjaśniającym, postanowieniem nr RWR-14/2019 z 21 lutego 2019 r., Prezes Urzędu wszczął postępowanie w sprawie w sprawie podejrzenia stosowania przez Fritz Group S.A. z siedzibą w Krakowie, praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, polegającej na zamieszczeniu na stronie internetowej www.fritzexchange.pl: informacji o prowadzeniu działalności kantorowej, wpisie do rejestru działalności kantorowej oraz spełnianiu kryteriów i norm stawianych przez Narodowy Bank Polski, a także logo Narodowego Banku Polskiego, co mogło wywołać u konsumenta wrażenie, że działalność prowadzona za pośrednictwem ww. strony internetowej stanowi działalność kantorową w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (obecnie tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 160) (dalej: PD), a jako taka podlega kontroli Prezesa Narodowego Banku Polskiego - co może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1, ust. 2 pkt 2), w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2070), a w konsekwencji praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3) UoOKiK.

Zawiadomieniem z 21 lutego 2019 r., poinformowano Spółkę o wszczęciu postępowania w sprawie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Spółka nie ustosunkowała się do postawionych zarzutów.

Pismem z 10 września 2019 r. Prezes UOKiK zawiadomił Spółkę o zakończeniu zbierania materiału dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z aktami sprawy. Nie skorzystała ona jednak z tego uprawnienia.

Prezes UOKiK ustalił, co następuje:

Fritz Group S.A. jest przedsiębiorcą zarejestrowanym w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonym przez XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie pod numerem KRS: 0000384708. Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym nastąpiła 27 kwietnia 2011 r. W toku przedmiotowego postępowania Spółka powiadomiła o zmianie siedziby wskazując, iż obecnie mieści się ona pod adresem ul. Trybunalska 1/3, 34-100 Wadowice.

dowód:

 wydruk informacji dotyczącej Spółki, odpowiadającej odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców, k. 67-70,

 pismo Spółki z 10 maja 2019 r., k. 59-60.

Przedmiotem działalności Spółki jest m.in. działalność holdingów finansowych oraz działalność kantorowa. Działalność kantorową, polegającą na kupnie i sprzedaży walut obcych, wykonuje w punktach pod adresami wskazanymi we wpisie do rejestru działalności kantorowej (dalej: Rejestr) z 25 maja 2011 r., o numerze 9348/2011.

dowód:

 wydruk informacji dotyczącej Spółki, odpowiadającej odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców, k. 67-70,

 pismo Spółki z 18 października 2018 r., k. 22-25,

 wydruk informacji dotyczącej Spółki z rejestru działalności kantorowej, znajdującej się pod adresem http://www.kantor.nbp.pl/, k. 66.

Spółka prowadziła również działalność w zakresie internetowego kantoru wymiany walut, za pośrednictwem strony internetowej www.fritzexchange.pl. Ze świadczonych tą drogą usług mogli korzystać konsumenci, czego potwierdzeniem jest m.in. § 4 ust. 7 "Regulaminu świadczenia usług za pośrednictwem platformy wymiany walut Fritz Exchange" wskazujący na dane, które musi podać osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej podczas rejestracji na stronie, a także znajdujący się tam § 5 ust. 12, będący oświadczeniem składanym przez konsumenta w trakcie zawierania transakcji.

dowód:

 Regulamin świadczenia usług za pośrednictwem platformy wymiany walut Fritz Exchange, w wersji obowiązującej od 5 lutego 2017 r., k. 18-21,

 pismo Spółki z 18 października 2018 r., k. 22-25.

Z danych, jakie zaprezentowane były na ww. stronie internetowej wynika, iż w zakładce "O platformie", w tekście "bezpieczeństwo", pod hasłem "zaufanie", Przedsiębiorca zamieścił znak graficzny Narodowego Banku Polskiego oraz informację o treści: "Fritz Groups S.A. jest zarejestrowane w Rejestrze Działalności Kantorowej NBP (nr. 9348/2011), co potwierdza, że spełniamy kryteria i normy stawiane przez Narodowy Bank Polski".

Treść § 2 ust. 2 "Regulaminu świadczenia usług za pośrednictwem platformy wymiany walut Fritz Exchange" wskazywała natomiast, że świadczona za pośrednictwem tej strony usługa wymiany walut prowadzona była przez "dostawcę", tj. "Fritz Group Spółka Akcyjna z siedzibą w Krakowie (...), prowadząca działalność kantorową w rozumieniu ustawy - Prawo dewizowe, wpisana do rejestru działalności kantorowej prowadzonego przez Narodowy Bank Polski pod numerem 9348/2011".

Powyższe dane były ogólnodostępne dla każdej osoby przeglądającej omawianą stronę internetową.

dowód:

 wydruk strony internetowej https://fritzexchange.pl/o-platformie-szczegoly/bezpieczenstwo z 21 sierpnia 2018 r., k. 32,

 Regulamin świadczenia usług za pośrednictwem platformy wymiany walut Fritz Exchange, w wersji obowiązującej od 5 lutego 2017 r., k. 18-21,

 pismo Spółki z 5 grudnia 2018 r., k. 40-42,

Powyższe informacje znajdowały się na stronie https://fritzexchange.pl co najmniej od 5 lutego 2017 r. - w stosunku do postanowienia zamieszczonego w "Regulaminie świadczenia usług za pośrednictwem platformy wymiany walut Fritz Exchange" oraz od 21 sierpnia 2018 r. - w stosunku do pozostałych danych. Prezes UOKiK wystąpił do Fritz Group oraz do Prokuratury Okręgowej w Krakowie - prowadzącej postępowanie przygotowawcze wobec Spółki i OVH sp. z o.o. - podmiotu, na którego serwerach znajdowała się ww. strona internetowa, o przekazanie informacji dotyczących okresu, w którym zamieszczone były powyższe informacje, a także o wskazanie ewentualnej modyfikacji ich treści od początku 2018 r. Podmioty te nie były jednak w stanie udzielić w tym zakresie odpowiedzi.

dowód:

 wydruk strony internetowej https://fritzexchange.pl/o-platformie-szczegoly/bezpieczenstwo z 21 sierpnia 2018 r., k. 32,

 Regulamin świadczenia usług za pośrednictwem platformy wymiany walut Fritz Exchange, w wersji obowiązującej od 5 lutego 2017 r., k. 18-21,

 pismo Spółki z 5 grudnia 2018 r., k. 40-42,

 pismo Prokuratury Okręgowej w Krakowie Wydział II do Spraw Przestępczości Gospodarczej z 7 stycznia 2019 r., k. 43-44,

 pismo Prokuratury Regionalnej w Krakowie Wydział II do Spraw Przestępczości Finansowo- Skarbowej z 18 stycznia 2019 r., k. 45-46,

 pismo Spółki z 31 stycznia 2019 r., k. 47-49,

 pismo OVH sp. z o.o. z 28 lutego 2019 r., k. 55-56.

W prowadzonym postępowaniu zgromadzono dokumentację, z której wynika, że do Narodowego Banku Polskiego zgłaszali się konsumenci skarżący się na działalność prowadzoną przez Spółkę za pośrednictwem ww. strony internetowej.

dowód:

 kopia skargi (...) z 20 czerwca 2018 r., k. 14,

 kopia skargi (...) z 2 sierpnia 2018 r. wraz z załącznikami, k. 8-9,

 kopia skargi (...) z 23 sierpnia 2018 r., k. 15,

Zgodnie z informacjami, które zamieszczone były na tej stronie 30 października 2018 r., działalność internetowego kantoru wymiany walut została zakończona z dniem 26 października 2018 r.

dowód:

 wydruk zrzutu ekranu strony internetowej https://fritzexchange.pl z 30 października 2018 r., k. 34.

Mając na względzie powyższe ustalenia faktyczne, Prezes UOKiK zważył, co następuje: Interes publiczny

Stosownie do art. 1 ust. 1 UoOKiK, ochrona interesów przedsiębiorców i konsumentów podejmowana w ramach działań Prezesa Urzędu jest prowadzona w interesie publicznym. Naruszenie interesu publicznego stanowi podstawę do rozstrzygnięcia sprawy w oparciu o przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Interes publiczny zostaje naruszony w szczególności wówczas, gdy określonymi działaniami przedsiębiorcy dotknięty jest szerszy krąg uczestników rynku, względnie, gdy wywołują one na rynku niekorzystne zjawiska, powodując zaburzenia w jego prawidłowym funkcjonowaniu. W ocenie Prezesa Urzędu, rozpatrywana sprawa ma charakter publiczny, gdyż wiąże się z ochroną praw potencjalnie nieograniczonej liczby konsumentów, którzy mogli być narażeni na negatywne skutki działań stosowanych przez Spółkę. Tym samym, istniała podstawa do przeprowadzenia postępowania w sprawie.

Zakaz stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

Zgodnie z art. 24 ust. 1 UoOKiK zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Natomiast art. 24 ust. 2 UoOKiK stanowi, że przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy. Dla uznania zachowania przedsiębiorcy za niezgodne z zakazem stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów należy zatem wykazać, że spełnione zostały kumulatywnie następujące przesłanki:

W przedmiotowej sprawie, ocena, czy zachowanie Spółki jest sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami musi zostać dokonana również w oparciu o art. 24 ust. 2 pkt 3 UoOKiK. Zgodnie z jego treścią, za zachowanie przedsiębiorcy niezgodne z ww. zakazem należy uznać w szczególności nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.

Status przedsiębiorcy

Fritz Group jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 UoOKiK. Przepis ten stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646, 1479, 1629, 1633 i 2212). Zgodnie zaś z art. 4 ust. 1 ww. ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Fritz Group jest spółką prawa handlowego wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Tym samym, jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a jej zachowanie podlega kontroli z punktu widzenia przepisów tej ustawy.

Bezprawność zachowania Spółki

Na gruncie UoOKiK sankcjonowane jest zachowanie przedsiębiorcy sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami. Sprzeczność z prawem działania lub zaniechania przedsiębiorcy może być ujmowana jako zachowanie niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa stanowionego. Dobre obyczaje natomiast pozostają klauzulą generalną, która podlega konkretyzacji na okoliczność danego stanu faktycznego. Naruszenie przez przedsiębiorcę przepisów prawa stanowionego lub dobrych obyczajów jest jednocześnie wyrazem naruszenia obowiązującego porządku prawnego, który obejmuje zarówno nakazy i zakazy wynikające z norm prawa powszechnie obowiązującego, jak i nakazy i zakazy wynikające z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów 1 . Rozważenia, przy ocenie możliwości przypisania przedsiębiorcy stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, wymaga zatem kwestia, czy jego zachowanie było zgodne, czy też niezgodne z obowiązującymi zasadami porządku prawnego.

W ocenie Prezesa Urzędu, w niniejszym przypadku zachowanie Spółki należy uznać za sprzeczne z art. 3 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2070, z późn. zm.) (dalej: UoPNPR). Przepis ten stanowi, iż zakazane jest stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych.

Mając na uwadze powyższe, konieczne jest wykazanie, iż w ustalonym stanie faktycznym Spółka dopuściła się stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej, a mianowicie działania uznanego za wprowadzające w błąd, polegającego na rozpowszechnianiu prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd, tj. zachowania określonego w art. 5 ust. 1, ust. 2 pkt 2, w związku z art. 4 ust. 2 UoPNPR.

Analizę zachowania Spółki pod kątem stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej należy rozpocząć od art. 2 pkt 4 UoPNPR, definiującego pojęcie praktyki rynkowej. Zgodnie z tym przepisem, pod tym pojęciem rozumie się działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta. Praktyka rynkowa nabiera nieuczciwego charakteru m.in. wtedy, gdy spełnione zostają przesłanki określone w art. 4 ust. 2 UoPNPR, który wskazuje, iż za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu praktyk, przy czym praktyki te nie podlegają ocenie w świetle przesłanek określonych w art. 4 ust. 1 UoPNPR.

Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął - o czym stanowi art. 5 ust. 1 UoPNPR. Dokonanie oceny, czy dana praktyka jest nieuczciwą praktyką rynkową wymaga zatem odniesienia do adresata, którym jest przeciętny konsument. Zgodnie z art. 2 pkt 8 UoPNPR, pod pojęciem przeciętnego konsumenta rozumieć należy konsumenta, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny. Oceny tej powinno się dokonywać z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa. Wzorzec przeciętnego konsumenta nie jest stały, zmienia się bowiem w zależności od okoliczności konkretnego przypadku. Należy jednocześnie podkreślić, że wskazanie na takie cechy jak dostateczne poinformowanie, uwaga i ostrożność określa pewien zespół cech mentalnych konsumenta (jego przeciętność) znajdujących wyraz w tym, że z jednej strony możemy wymagać od niego pewnego stopnia wiedzy i orientacji w rzeczywistości, a z drugiej - nie możemy uznać, że jego wiedza jest kompletna i profesjonalna i że konsument nie ma prawa pewnych rzeczy nie wiedzieć. Przeciętny konsument nie posiada bowiem wiedzy specjalistycznej w danej dziedzinie. Rozumie kierowane do niego informacje i potrafi je wykorzystać do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej produktu. Nie jest naiwny, ale nie potrafi też ocenić sytuacji tak jak profesjonalista. Definicja przeciętnego konsumenta zamieszczona w UoPNPR jest wynikiem dorobku orzeczniczego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał). Stopniowy rozwój orzecznictwa TSUE doprowadził do utrwalenia modelu konsumenta jako konsumenta rozważnego, przeciętnie zorientowanego, mającego prawo do rzetelnej informacji niewprowadzającej w błąd, zawierającej wszelkie niezbędne dane wynikające z funkcji i przeznaczenia danego towaru. W świetle orzecznictwa Trybunału, poziom percepcji i uwagi konsumenta różni się w zależności od tego, jakiego produktu dotyczy praktyka rynkowa oraz w jakich okolicznościach produkt ten jest nabywany 2 .

W niniejszym przypadku, za przeciętnego konsumenta uznano osobę zainteresowaną wymianą walut za pośrednictwem strony internetowej prowadzonej przez Spółkę, która jest dostatecznie poinformowana, uważna i ostrożna przy dokonywaniu analizy informacji tam zamieszczonych. Posiada również dostateczną wiedzę techniczną w zakresie zasad i rozwiązań stosowanych w ramach funkcjonowania internetowych kantorów wymiany walut. Nie można jednak od takiego konsumenta wymagać, aby miał wiedzę prawną, co do sposobu funkcjonowania rynku walutowego i obowiązujących na nim reguł nadzorczych. W tym zakresie będzie się on kierował informacjami przekazywanymi przez przedsiębiorcę, a czego potwierdzeniem w niniejszym przypadku są m.in. skargi kierowane przez konsumentów do NBP, wskazujące, że konsumenci wiązali funkcjonowanie kantoru wymiany walut online z nadzorem prowadzonym przez Prezesa NBP.

Wprowadzającym w błąd działaniem może być w szczególności rozpowszechnianie prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd (art. 5 ust. 2 pkt 2) UoPNPR). Odnosić się ono może m.in. do cech produktu, w szczególności zezwoleń oraz ryzyka związanego z produktem (art. 5 ust. 3 pkt 2) UoPNPR). W przedmiotowej sprawie, za takie działanie należy uznać zamieszczanie przez Spółkę na swojej stronie internetowej prawdziwych informacji, o których mowa w osnowie decyzji, tj. informacji o prowadzeniu działalności kantorowej, wpisie do rejestru działalności kantorowej oraz spełnianiu kryteriów i norm stawianych przez Narodowy Bank Polski, a także logo Narodowego Banku Polskiego - wskutek czego w niniejszym przypadku konsument zostaje wprowadzony w błąd co do cech świadczonej przez Spółkę usługi. Zaznaczyć bowiem należy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 160 z późn. zm.) (dalej: PD), działalnością kantorową jest regulowana działalność gospodarcza polegająca na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży. Definicję tę rozszerza art. 11 ust. 1 PD, który przewiduje, że działalność kantorowa jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców i wymaga wpisu do Rejestru. Wedle brzmienia art. 16 ust. 1 PD, organem prowadzącym Rejestr jest Prezes Narodowego Banku Polskiego (dalej: Prezes NBP). Jednocześnie, pełni on również funkcję kontrolną wobec podmiotów prowadzących działalność kantorową, o czym stanowi art. 33 ust. 1 pkt 2 PD. Polega ona m.in. na tym, że Prezesowi NBP przysługuje kompetencja do przekazania kontrolowanej jednostce zaleceń pokontrolnych (art. 40 PD) oraz do wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności kantorowej (art. 40c pkt 2) PD). W razie powstania w toku kontroli uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia lub przestępstwa przez kontrolowaną jednostkę lub inny podmiot, zgodnie z art. 41 PD, Prezes NBP powiadamia o tym fakcie właściwy organ. Przepisy PD nie zawierają zaś uregulowań odnoszących się do zasad, na jakich może się dokonywać wymiana walut za pośrednictwem kantorów internetowych. Definicja działalności kantorowej nie obejmuje zatem transakcji wykonywanych z wykorzystaniem Internetu, bez fizycznej wymiany walut. Prowadzenie kantorów internetowych nie jest tym samym uznawane za działalność regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców i nie wymaga wpisu do Rejestru. Skutkuje to także tym, że działalność kantorów internetowych nie podlega kontroli Prezesa NBP. Wskazać więc należy, że Fritz Group prowadzi działalność kantorową w rozumieniu PD, niemniej jednak, dotyczy to jedynie działalności prowadzonej w lokalach, tj. miejscach wpisanych do Rejestru. Informacje zamieszczone przez Spółkę były prawdziwe, aczkolwiek z uwagi na miejsce, w którym były rozpowszechniane - mogły wprowadzać konsumentów w błąd. Umieszczone zostały na stronie internetowej, w miejscach które miały bezpośrednie odniesienie do działalności prowadzonej za jej pośrednictwem, podczas gdy de facto nie dotyczyły one działalności prowadzonej tą drogą. Co więcej, część z nich usytuowano w tekście "bezpieczeństwo", pod hasłem "zaufanie", co miało na celu zaprezentowanie okoliczności świadczących o bezpieczeństwie przeprowadzanych transakcji. Wszystko to sprawiało, że konsumenci mogli być w błędnym przekonaniu, iż działalność prowadzona za pośrednictwem strony www.fritzexchange.pl podlega ochronie przewidzianej w przepisach PD. Przedstawione informacje mogły wywołać u nich wrażenie, że działalność ta jest bezpieczna, gdyż spełnia wymogi ustawowe, a nad jej prawidłowym wykonywaniem czuwa organ państwowy, jakim jest Prezes NBP. Nie bez znaczenia jest przy tym okoliczność, iż w ocenie konsumentów, działania podejmowane przez NBP służą efektywnemu zabezpieczeniu obrotu walutami oraz są przez nich obdarzone szczególnym zaufaniem. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Centrum Badań Opinii Społecznej, w okresie zbliżonym do terminu, w którym Prezes Urzędu otrzymał zawiadomienie o kwestionowanych praktykach Spółki, tj. we wrześniu 2018 r., działalność Narodowego Banku Polskiego została pozytywnie oceniona przez 55% badanych osób 3 . Zasadne jest przy tym uznanie, że konsumenci wiązali funkcjonowanie kantoru wymiany walut online z nadzorem prowadzonym przez Prezesa NBP, o czym świadczą skargi adresowane do NBP. W konsekwencji, mogli podjąć decyzję o zawarciu ze Spółką umowy dotyczącej wymiany walut, której z kolei mogliby nie podjąć, gdyby mieli świadomość, że owa działalność nie jest objęta wspomnianym nadzorem.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że zachowanie Spółki jest sprzeczne z zakazem określonym w art. 3 UoPNPR, gdyż stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1, ust. 2 pkt 2, w związku z art. 4 ust. 2 UoPNPR.

Godzenie w zbiorowe interesy konsumentów

Przepisy zawarte w UoOKiK nie zawierają definicji zbiorowego interesu konsumentów, wskazując jednak w art. 24 ust. 3, że nie jest nim suma indywidualnych interesów konsumentów. Godzenie w zbiorowe interesy konsumentów oznacza zatem narażenie na uszczerbek interesów pewnej grupy lub wszystkich konsumentów, poprzez stosowaną przez przedsiębiorcę praktykę, obejmującą tak działania, jak i zaniechania. Ponadto, godzenie w zbiorowe interesy konsumentów może polegać zarówno na ich naruszeniu, jak i na zagrożeniu ich naruszenia. Ochrona zbiorowych interesów konsumentów ma miejsce wówczas, gdy działania przedsiębiorcy są powszechne w tym znaczeniu, że mogą dotknąć każdego konsumenta będącego lub mogącego być potencjalnie kontrahentem przedsiębiorcy. Przedmiotem ochrony są zatem interesy wszystkich aktualnych lub potencjalnych klientów - traktowanych jako grupa uczestników rynku zasługująca na szczególną ochronę (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2008 r., sygn. akt VI ACa 306/08).

Stanowisko to potwierdzone zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu jednego z wyroków stwierdził, iż: "nie jest zasadne uznawanie, że postępowanie z tytułu naruszenia ustawy antymonopolowej można wszczynać tylko wtedy, gdy zagrożone są interesy wielu odbiorców, a nie jest to możliwe w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest tylko jeden konsument. Wydawane orzeczenie ma bowiem wymiar znacznie szerszy, pełni także funkcję prewencyjną, służy bowiem ochronie także nieograniczonej liczby potencjalnych konsumentów" 4 .

Nie ulega wątpliwości, że działanie przedsiębiorcy godzi w interesy konsumentów wtedy, gdy wywołuje negatywne skutki w sferze ich praw i obowiązków. Natomiast przez interes zbiorowy należy rozumieć interes dotyczący konsumentów, jako określonej zbiorowości. Dla stwierdzenia godzenia w zbiorowe interesy konsumentów istotne jest ustalenie, że konkretne działanie przedsiębiorcy nie ma ściśle określonego adresata, lecz jest kierowane do nieoznaczonego z góry kręgu podmiotów. Jak słusznie uznał Sąd Najwyższy w swoim rozstrzygnięciu "przedmiotem ochrony nie jest indywidualny interes konsumenta, ani suma interesów indywidualnych konsumentów, lecz interes zbiorowy. Zbiorowy to «odnoszący się do pewnej grupy osób lub zbioru rzeczy, właściwy jakiemuś zbiorowi, złożony z wielu jednostek, składający się na jakiś zbiór; gromadny, kolektywny, wspólny». Gramatyczna wykładnia pojęcia praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów prowadzi do wniosku, że chodzi o zachowanie przedsiębiorcy, które godzi w interesy grupy osób stanowiących określony zbiór" 5 . Ponadto Sąd ten wskazał, że "praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest bowiem takie zachowanie przedsiębiorcy, które podejmowane jest w warunkach wskazujących na powtarzalność zachowania w stosunku do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład grupy, do której adresowane są zachowania przedsiębiorcy, w taki sposób, że potencjalnie ofiarą takiego zachowania może być każdy konsument będący klientem lub potencjalnym klientem przedsiębiorcy". Stanowisko to jest szeroko popierane w najnowszym orzecznictwie 6 . Oznacza to, że nie ilość faktycznych, potwierdzonych naruszeń, ale przede wszystkim ich charakter, a w związku z tym możliwość (chociażby tylko potencjalna) wywołania negatywnych skutków wobec określonej zbiorowości przesądza o naruszeniu zbiorowego interesu. Nie jest zatem konieczne ustalenie, że którykolwiek z konsumentów został rzeczywiście poszkodowany wskutek stosowanej przez przedsiębiorcę praktyki.

Zakwestionowane w przedmiotowej decyzji zachowanie Fritz Group dotyczy wszystkich konsumentów, na rzecz których Spółka świadczyła usługi wymiany walut drogą elektroniczną. Praktyka ta mogła zatem dotyczyć nieokreślonego z góry kręgu adresatów. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów polegało zaś na naruszeniu interesów gospodarczych konsumentów. Pod tym pojęciem należy rozumieć m.in. prawo konsumentów do uczestniczenia w przejrzystych i niezakłóconych przez przedsiębiorcę warunkach rynkowych, zapewniających konsumentom dokonywanie transakcji handlowych z przedsiębiorcami przy całkowitym zrozumieniu rzeczywistego sensu prawnego dokonywanych czynności. Przejawem tego może być prawo do uzyskania przez konsumenta rzetelnej informacji o niejednolitych zasadach, którymi objęta jest działalność w zakresie wymiany walut, zależna od miejsca zawarcia umowy. Konsument powinien być jednoznacznie i rzetelnie poinformowany o ryzyku wiążącym się z wymianą walut drogą elektroniczną. Ma prawo przypuszczać, że informacje rozpowszechniane przez Spółkę na stronie internetowej są nie tylko prawdziwe, ale mają również zastosowanie do usług świadczonych za jej pośrednictwem.

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że określona w sentencji niniejszej decyzji praktyka Fritz Group prowadziła do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Stwierdzenie zaniechania stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 i ust. 2 UoOKiK, nie wydaje się decyzji, o której mowa w art. 26 UoOKiK, jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 24 UoOKiK. W tym przypadku, Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania. Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy.

W przedmiotowym postępowaniu, za dzień zaniechania omawianej praktyki uznaje się 26 października 2018 r. Za określeniem tej daty przemawia okoliczność, iż na stronie internetowej www.fritzexchange.pl zamieszczona została przez Spółkę informacja, zgodnie z którą znajdująca się tam platforma wymiany walut zakończyła z tym dniem działalność.

Rozstrzygnięcie zamieszczone w pkt II Decyzji (koszty postępowania)

Zgodnie z art. 80 UoOKiK, Prezes Urzędu rozstrzyga o kosztach w drodze postanowienia, które może być zamieszczone w decyzji kończącej postępowanie. W myśl art. 77 ust. 1 UoOKiK, jeżeli w wyniku postępowania organ ochrony konsumentów stwierdził naruszenie przepisów ustawy, przedsiębiorca, który dopuścił się tego naruszenia, jest obowiązany ponieść koszty postępowania. W świetle natomiast art. 263 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn. zm.) (dalej: k.p.a.) w zw. z art. 83 UoOKiK, do kosztów postępowania zalicza się m.in. koszty doręczenia stronom pism urzędowych.

Stosownie do art. 263 § 2 k.p.a. w zw. z art. 83 UoOKiK organ administracji publicznej może zaliczyć do kosztów postępowania także inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy.

Z kolei zgodnie z art. 264 § 1 k.p.a., jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji publicznej ustala w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich uiszczenia.

Postępowanie w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów zostało wszczęte z urzędu, a w jego wyniku Prezes Urzędu stwierdził naruszenie przepisów UoOKiK.

Do kosztów przeprowadzonego postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów zaliczono poniesione koszty doręczenia pism do Spółki, Urzędu Skarbowego Kraków-Krowodrza oraz Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie, w wysokości 45,60 zł.

Koszty niniejszego postępowania przedsiębiorca obowiązany jest wpłacić na konto Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w NBP o/o Warszawa Nr 51 1010 1010 0078 7822 3100 0000 w terminie 14 dni od uprawomocnienie się decyzji.

Pouczenia

Stosownie do treści art. 81 ust. 1 UoOKiK w związku z art. 479²⁸ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1460 z późn. zm.) (dalej: k.p.c.) - od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów we Wrocławiu.

W przypadku kwestionowania wyłącznie postanowienia o kosztach - zawartego w pkt II decyzji - na podstawie art. 264 § 2 k.p.a. w zw. z art. 83 i art. 81 ust. 5 UoOKiK w związku z 479³² § 1 i § 2 k.p.c., Przedsiębiorcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia do Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie tygodnia od dnia doręczenia niniejszej decyzji, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów we Wrocławiu

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 9 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 785 z późn. zm.) (UoKSwSC), odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podlega opłacie stałej w kwocie 1000 zł. Z kolei, zgodnie z art. 32 ust. 2 tej ustawy zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podlega opłacie w kwocie 500 zł.

Zgodnie z art. 103 UoKSwSC ust. 1 i 2, Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Spółka handlowa powinna wykazać także, że jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki.

Zgodnie z art. 105 ust. 1 UoKSwSC, wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.

Stosownie do treści art. 117 § 1, § 3 i § 4 k.p.c. strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, może domagać się ustanowienia adwokata lub radcy prawnego. Osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, może się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego. Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona zgłasza wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.