RP.0441/113/83/31838/2013 - Korekta deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w razie zmiany wysokości stawki przez radę gminy

Wnioskiem z dnia 30 sierpnia 2013 r. (doręczonym w dniu 2 września 2013 r.) zwrócił się Pan o wyjaśnienie: "Czy w związku z tym, iż zmiana danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi wynika z podjętej uchwały, wymagane jest złożenie korekty deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez mieszkańców? Czy wystarczy wysłanie z urzędu zawiadomienia o zmienionej wysokości przedmiotowej opłaty do mieszkańców?"

Powyższe zagadnienie związane jest z obowiązywaniem ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391 z późn. zm.), dalej zwanej także "ustawą", a w szczególności z przepisem art. 6m ust. 2 ustawy, zgodnie z którym: W przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub określonej w deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie 14 dni od dnia nastąpienia zmiany. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana.

Z zacytowanego przepisu wynika, że w razie zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty konieczne jest złożenie nowej deklaracji przez właściciela nieruchomości. Przepis ten został sformułowany w jasny, niebudzący wątpliwości sposób, a co istotne, nie przewiduje on, aby jego zastosowanie było zróżnicowane w zależności od podstaw (przyczyn) zaistnienia zmian. Co za tym idzie, okoliczność, że zmiana danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty wynika z podjętej przez radę gminy uchwały, nie wpływa na obowiązek złożenia nowej deklaracji, a konkretnie na zwolnienie z przedmiotowego obowiązku.

Również z zakresu pojęcia danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty nie można wykluczyć stawki opłaty, która bez wątpienia stanowi element niezbędny do ustalenia wysokości opłaty - notabene konieczność wskazywania stawki opłaty wprost została przewidziana w obu działach B i C wzoru deklaracji uchwalonego przez radę gminy. Zmiana zatem stawki opłaty stanowi jednocześnie zmianę danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty.

Warto także w tym miejscu wskazać, iż przepis art. 6m ust. 2 zd.1 ww. ustawy znalazł odzwierciedlenie w treści § 2 ust. 3 uchwały nr XIX/168/2013 Rady Gminy Stare Pole z dnia 6 marca 2013 r. w sprawie wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, gdzie właściwie powtórzono zasadę wynikającą z ustawy.

Co więcej, proponowane we wniosku "zawiadomienie" mieszkańców o zmienionej wysokości opłat - zamiast składania nowych deklaracji przez mieszkańców - nie tylko nie znajduje swojego oparcia w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ale wręcz może prowadzić do naruszenia przepisu art. 6n ust. 1 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym: Rada gminy, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ułatwienia składania deklaracji, określi, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego: I) wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości, obejmujący objaśnienia dotyczące sposobu jej wypełnienia oraz pouczenie, że deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego; uchwała zawiera także informację o terminach i miejscu składania deklaracji; (...).

Proponowane "zawiadomienie" mające zostać wysłane przez urząd gminy, którego skutkiem - jak się wydaje - ma być automatyczna zmiana deklaracji w zakresie wysokości opłaty, stanowiłoby zatem naruszenie ww. przepisu, który przewiduje wyłączną kompetencję mieszkańców do składania deklaracji (w tym ich zmian poprzez składanie nowych deklaracji).

Znaczenie deklaracji podkreślono także w zacytowanym wyżej przepisie art. 6n ust. 1 pkt 1 ustawy, który przewiduje, że deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, a tym samym prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 z późn. zm.). Stąd też deklaracja winna obejmować aktualne dane oraz być złożona przez właściciela nieruchomości.

Na marginesie należy także zauważyć, iż ustawa nie posługuje się pojęciem korekty deklaracji, a sformułowaniem w postaci "nowa deklaracja" (art. 6m ust. 2 ustawy).

Odnosząc się natomiast do porównania deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi do informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych na potrzeby podatku od nieruchomości, uznać należy, iż brak jest podstaw do tożsamego ich traktowania.

Przede wszystkich należy zwrócić uwagę na okoliczność, iż w przypadku opłat za gospodarowanie odpadami mamy do czynienia z tzw. samowymiarem (tekst jedn.: samodzielnym obliczeniem wysokości opłaty i przedstawieniem wysokości tej opłaty w deklaracji). Dopiero w razie niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi albo uzasadnionych wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji ustawodawca przewidział podstawę do ustalenia wysokości opłaty w drodze decyzji (art. 6o ustawy). Odmiennie jest natomiast w przypadku podatku od nieruchomości w odniesieniu do osób fizycznych - zasadą jest, że jest on ustalany przez organ podatkowy w drodze decyzji.

Wobec tak różnych zasad wymierzania opłat za gospodarowanie odpadami i podatku od nieruchomości różny jest również charakter i znaczenie odpowiednio deklaracji o wysokości opłaty oraz informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych (w szczególności z uwagi na to, że zobowiązanie w przypadku opłat powstaje z mocy prawa, a deklaracja może stanowić podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego), co w konsekwencji powoduje, iż niewłaściwe jest przypisywanie obu tym dokumentom tożsamych znaczeń i skutków.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż jakkolwiek brak jest podstaw prawnych dla zawiadomienia mieszkańców o zmienionej wysokości opłat (zamiast złożenia nowych deklaracji przez właścicieli nieruchomości), za uzasadnione uznać należy wysłanie przez urząd gminy zawiadomienia do mieszkańców o uchwaleniu przez radę gminy nowych zasad ustalania opłat za gospodarowanie odpadami, w tym nowych stawek opłat, w oparciu o które właściciele będą mogli złożyć nowe deklaracje.

Jednocześnie pragnę przypomnieć, iż jest to wyłącznie stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku, która nie posiada uprawnień do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa.