RO-XV/423/PDOP-397/476/JB/06 - Wydatki na poczet zasądzonych kosztów procesu jako koszt uzyskania przychodu.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku, działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: z 2005 r. Dz. U. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 sierpnia 2006 r., stwierdza, że poniesione wydatki na poczet zasądzonych kosztów procesu, w tym zasądzone prawomocnymi wyrokami Sądu na rzecz wierzyciela są kosztami uzyskania przychodu dla dłużnika, jeżeli wynikają z okoliczności związanych z prowadzeniem działalności - nawet w przypadku, gdy nie wiążą się z konkretnym przewidywanym do otrzymania przychodem

Pismem z dnia 29 sierpnia 2006 r., (data wpływu 30 sierpnia 2006 r.), uzupełnionym w dniu 29 września 2006 r., Spółka zwróciła się z prośbą o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, przedstawiając następujący stan faktyczny:

Spółka poniosła wydatki na poczet zasądzonych kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego w związku z wytoczonym jej procesem dotyczącym wydania dzierżawionych maszyn i urządzeń oraz roszczeń o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nich. W dniu 9 września 2003 r. "X " S.A. będąca w upadłości, zawarła ze Spółką Y sp. z o. o., obecnie występującą pod nazwą "Y", umowę najmu pomieszczeń na cele użytkowe przy ulicy,... oraz wydzierżawiła maszyny i urządzenia znajdujące się w tych pomieszczeniach. Dzierżawione urządzenia Spółka" Y " wykorzystywała w prowadzonej działalności gospodarczej i uzyskiwała z tego tytułu przychody.

Maszyny i urządzenia, które znajdowały się w pomieszczeniach upadłego "X" przy ul.,... nabyła" I " S.A. Ponieważ ruchomości te były w posiadaniu "Y" sp. z o.o. "I" S.A. wyraziła zgodę na ich użytkowanie jeszcze przez miesiąc. Następnie w dniu 29 października 2004 r. "I" S.A. wezwała Spółkę Y do wydania tych ruchomości i zaprzestania ich użytkowania z dniem 30 października 2004 r. Na tym tle między stronami powstał spór. Strony podjęły negocjacje w celu polubownego załatwienia sporu. W ramach przedprocesowych kontaktów nie doszło jednak do zawarcia porozumienia, wobec czego w dniu 19 kwietnia 2005 r. "I" S.A. wytoczyła przeciwko X Spółce z o. o. powództwo o wydanie maszyn i urządzeń będących przedmiotem sporu.

Powód, "I" Białystok S.A. w pozwie skierowanym przeciwko Spółce z o. o. "Y" wniósł o wydanie stanowiących jego własność ruchomości, szczegółowo oznaczonych w pozwie pod pozycjami I - I10. Wskazał jednocześnie, iż nabył przedmiotowe maszyny i urządzenia na podstawie umowy z dnia 5 października 2004 r. od Kredyt Banku S.A. Ruchomości te jako należące do Banku na podstawie umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie kredytu, zostały wyłączone z masy upadłości "X" S.A. w Białymstoku.

W piśmie procesowym z dnia 15 sierpnia 2005 r. Spółka "Y" wskazała, że aneksem z dnia 28 czerwca 2005 r. została przedłużona umowa najmu i dzierżawy zawarta z Syndykiem Masy Upadłości "X" S.A., w związku z tym pozwany jest nadal posiadaczem zależnym przedmiotowej nieruchomości w tym maszyn i urządzeń stanowiących składowe części tych budynków. Podkreślono jednocześnie, że pozwany nie kwestionuje praw powoda do ruchomości, a więc do rzeczy, które mogą być przedmiotem odrębnej własności. Ponadto "Y" sp. z o. o. zwróciła uwagę na fakt, iż demontaż oraz wydanie urządzeń w tak krótkim terminie uniemożliwiłoby prowadzenie procesu produkcyjnego, a co za tym idzie, naraziłoby to Spółkę "Y" na szkody w postaci obowiązku zapłaty kar umownych oraz straty w tytułu utraconych korzyści (przychodów). Wskazała również, że demontaż urządzeń będzie wiązał się z uszkodzeniem i dewastacją zarówno odłączonych urządzeń jak i budynku, a nawet w niektórych przypadkach wręcz z koniecznością użycia ciężkiego sprzętu i uzyskaniem stosownych zezwoleń organów administracji na rozbiórkę. Ponadto między "I" S.A. a "Y" Sp. z o.o. nie została również rozstrzygnięta kwestia kosztów demontażu i zabezpieczenia ewentualnych szkód, jakie powstaną w związku z wydaniem. W opinii specjalistów z zakresu budownictwa, którzy po oględzinach objętych żądaniem powoda - "I" orzekli, iż demontaż części maszyn, w szczególności suwnic, wiąże się z koniecznością rozebrania części dachu hal produkcyjnych po uprzednim uzyskaniu pozwolenia na rozbiórkę. Natomiast w przypadku urządzeń wbudowanych w ziemię wiąże się z ich zniszczeniem, a w stosunku do instalacji ich zdjęcie wiąże się z pocięciem na kawałki. Działania Spółki "Y" L zmierzały do wykazania, że "I" S.A. nie nabyła prawa własności do urządzeń, które stanowią części składowe nieruchomości. Spółka "Y" nie dała podstawy do wytoczenia tegoż powództwa, działania podejmowane przez Spółkę "I" L w celu odbioru rzeczy jednoznacznie wskazywały, że powód - Spółka "I" zamierzał demontować w pierwszej kolejności suwnice i inne urządzenia trwale połączone z budynkami i gruntem. Ponadto Spółka "I" nie przedstawiła również żadnego dokumentu, który potwierdzałby przejęcie na własność przedmiotowych urządzeń.

Wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku sygn. Akt VII,.. (opatrzonego klauzulą wykonalności) Spółka "Y" L została zobowiązana do wydania urządzeń będących przedmiotem sporu. "Y" Spółka z o. o. wniosła apelację od powyższego wyr. Sąd Apelacyjny w Białymstoku oddalił apelację i podtrzymał rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji. W związku z powyższym Spółka poniosła wydatki na poczet zasądzonych kosztów procesu, a w związku z kolejnym pozwem Spółka ponosi wydatki na poczet kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, w związku z wytoczonym jej procesem dotyczącym roszczeń o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z przedmiotowych urządzeń. Od wyr. Sądu Apelacyjnego w Białymstoku Spółka złożyła skargę kasacyjną, w której powołała się na naruszenie zarówno przepisów prawa materialnego jak i procesowego

W związku z przedstawionym stanem faktycznym Spółka zwróciła się z następującym pytaniem: Czy w opisanym stanie faktycznym poniesione wydatki na poczet zasądzonych kosztów procesu, w tym zasądzone prawomocnymi wyrokami Sądu na rzecz wierzyciela, są kosztami uzyskania przychodu dla dłużnika, jeżeli wynikają z okoliczności związanych z prowadzeniem działalności - nawet w przypadku, gdy nie wiążą się z konkretnym przewidywanym do otrzymania przychodem, ale prowadzą do zachowania źródła przychodów?

Spółka sformułowała też własne stanowisko w sprawie stwierdzając, iż Poniesione wydatki na poczet kosztów procesu, w tym wydatków na rzecz wierzyciela, są kosztami uzyskania przychodu dla dłużnika, jeżeli wynikają z okoliczności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - nawet w przypadku, gdy nie wiążą się z konkretnym przewidywanym do otrzymania przychodem. Za stanowiskiem takim przemawia fakt, iż zaangażowanie dłużnika w spór, co do istnienia zobowiązania, służy utrzymaniu stanu aktywów i wysokości dochodu oraz stanowi naturalne ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, podobnie jak mogące być konsekwencją tego sporu wydatki na postępowania sądowe, mające przymusowy charakter. Brak skutków, tj. przychodu nie dyskwalifikuje wydatku jako kosztu poniesionego w celu osiągnięcia przychodu. Ponieważ w przedstawionej sytuacji Spółka poniosła już koszty procesowe w związku z procesem dotyczącym nakazania wydania przedmiotowych ruchomości oraz ponosi koszty w związku z pozwem dotyczącym roszczenia o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z ruchomości, w celu uzyskania przychodu - koszty te mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów. Proces cywilny, o którym mowa, był związany z podejmowanymi przez Spółkę operacjami gospodarczymi, które miały na celu osiągnięcie przychodów. Wydatki na spór sądowy nie były konsekwencją nieracjonalnego działania, czy też zachowania sprzecznego z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Wydatki te były związane z obroną przed zarzutami wierzyciela, a to powoduje że Spółka powinna mieć prawo do ich zaliczenia w koszty uzyskania przychodów, mimo negatywnego w części dla siebie efektu postępowania sądowego.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku mając na uwadze stan faktyczny przedstawiony przez wnioskodawcę i stan prawny obowiązujący w dacie zaistnienia tego zdarzenia, postanawia udzielić następującej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż poniesiony przez podatnika koszt, powinien być rozważany jako element kształtujący dochód, jeżeli spełnione są następujące przesłanki:

Wymienione przesłanki muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie jednej z nich skutkuje tym, że chociaż dany wydatek został przez podatnika poniesiony, to nie może on stanowić kosztu w ujęciu podatkowym.

Przepis ten nie zawiera jednak wyraźnego stwierdzenia, że pomiędzy poniesionym wydatkiem a osiągniętym przychodem musi zachodzić skonkretyzowany i bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, ponieważ nie wszystkie koszty ponoszone przez podatników są bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodu. Związek ten może mieć także charakter pośredni, jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. Koszty funkcjonowania podatnika, jakkolwiek poniesione w celu uzyskania przychodu, nie są bezpośrednim czynnikiem uzyskania konkretnego przychodu.

Ponadto dany wydatek nie może mieć charakteru wydatku zbędnego. Ważnym elementem jest również, aby dany rodzaj wydatku pozostawał w związku z działalnością przedsiębiorstwa i nie stanowił wydatków ponoszonych na cele osobiste podmiotów zarządzających przedsiębiorstwem lub osób trzecich.

Biorąc pod uwagę wyłączenia z kosztów uzyskania przychodu w art. 16 ust. 1 ww. ustawy należy stwierdzić, że wyłączeniem tym nie zostały objęte koszty procesowe w tym koszty zastępstwa procesowego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wykazu wydatków, które przesądzają o ich zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Przyjmuje się zatem, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągniecie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów.

Należy mieć również na uwadze to, iż rozstrzygniecie spraw przed sądem niesie za sobą ryzyko przegrania takiego sporu. Przegranie procesu nie powinno dyskredytować działania podatnika jako działania nieracjonalnego i pozbawionego gospodarczo- ekonomicznych podstaw. Poniesione przez podatnika wydatki związane z kosztami sądowymi, należy przede wszystkim analizować pod kątem, czy były ponoszone w celu obrony przed ewentualnym zmniejszeniem przychodu lub zwiększeniem straty oraz w związku z funkcjonowaniem podatnika. Nie można uzależniać kwalifikacji przedmiotowych kosztów procesu w kosztach uzyskania przychodu Spółki od stwierdzenia, że skoro zostały one poniesione przez dłużnika, a nie przez wierzyciela, to nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych brak jest ograniczenia w tym zakresie.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Spółka "Y " dzierżawiła maszyny i urządzenia od przedsiębiorstwa "X". Dzierżawione urządzenia wykorzystywała w prowadzonej działalności gospodarczej i uzyskiwała z tego tytułu przychody. Maszyny i urządzenia, które znajdowały się w posiadaniu Spółki "Y" na podstawie umowy z dnia 5 października 2004 r. Nabyła Spółka "I". i jednocześnie wyraziła zgodę na ich użytkowanie przez Spółkę "Y" jeszcze przez miesiąc. Następnie w dniu 29 października 2004 r. "I" S.A. wezwała Spółkę do wydania tych ruchomości i zaprzestania ich użytkowania z dniem 30 października 2004 r. Na tym tle między stronami powstał spór. W ramach przedprocesowych kontaktów nie doszło jednak do zawarcia porozumienia, wobec czego w dniu 19 kwietnia 2005 r. "I" S.A. wytoczyła przeciwko "Y" Spółce z o.o. powództwo o wydanie maszyn i urządzeń będących przedmiotem sporu. Spółka "Y" w odpowiedzi na pozew uznała tylko częściowo powództwo, tj. w zakresie prawa powoda do ruchomości, a więc do rzeczy, które mogą być przedmiotem odrębnej własności. Wniosła natomiast o dokładne sprecyzowanie żądania i podniosła, że będące przedmiotem sporu maszyny nie są ruchomościami lecz stanowią składowe części budynków, a pozwany na mocy umowy najmu jest najemcą części nieruchomości wobec tego pozwanemu przysługuje skuteczne prawo władania nimi. Ponadto ze względu na sporną kwestię kosztów demontażu i zabezpieczenia ewentualnych szkód, odmówiła wydania ww. ruchomości w żądanym okresie. Wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku sygn. Akt VII GC 168/05 (opatrzonego klauzulą wykonalności) Spółka "Y" została zobowiązana do wydania urządzeń będących przedmiotem sporu.

Odnosząc powyższe regulacje prawne do stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie należy stwierdzić, że działania Spółki jako pozwanego o uchylenie powództwa w zakończonym procesie o wydanie maszyn i urządzeń oraz w toczącym się procesie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z dzierżawionej ruchomości zmierzały do wykazania, że Spółka wykorzystywała ww. maszyny i urządzenia w procesie produkcyjnym, z której otrzymywała przychody, a demontaż tych maszyn w ciągu jednego dnia uniemożliwiłby prowadzenie procesu produkcyjnego i naraziłyby Spółkę na szkody w postaci obowiązku zapłacenia kar umownych oraz straty z tytułu utraconych korzyści (przychodu), a demontaż w pierwszej kolejności suwnic i innych urządzeń trwale połączonych z budynkami i gruntem wiązałby się z uszkodzeniem i dewastacją zarówno odłączonych urządzeń jak i budynków. Ponadto działania Spółki zmierzały również do wykazania, że w stosunku do maszyn i urządzeń stanowiących części składowe nieruchomości "I" S.A. nie nabyła prawa własności.

W związku z powyższym nie były to więc działania, które uznaje się za szkodliwe, nieracjonalne, sprzeczne z prawem, pozbawione gospodarczo-ekonomicznych podstaw, lecz działania mające na celu zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Wobec powyższego poniesione przez Spółkę wydatki na spór sądowy mieszczą się w art. 15 ust. 1 i stanowią koszt uzyskania przychodów w momencie zapłaty.

Zatem Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku uznaje, że stanowisko podatnika przedstawione we wniosku z dnia 29 sierpnia 2006 r., jest prawidłowe.