RIO.III.0753-43/11 - Obowiązek złożenia przez organy wykonawcze j.s.t. zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-2 oraz zgłoszenia rejestracyjnego w podatku od towarów i usług VAT-R.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie, reagując na informacje urzędów skarbowych wzywające organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego na formularzu NIP-2 oraz zgłoszenia rejestracyjnego w podatku od towarów i usług VAT-R, informuje że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o NIP, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych przepisów są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numery identyfikacji podatkowej, zwane numerami "NIP". Obowiązkowi ewidencyjnemu podlegają również inne podmioty niż wymienione powyżej, jeżeli na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, a w szczególności zakłady (oddziały) osób prawnych oraz podatnicy podatków: podmioty te również otrzymują NIP. Podstawową przesłanką decydująca o nadaniu podmiotowi numeru identyfikacji podatkowej jest podleganie przez niego na mocy obowiązujących ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Należy także wskazać, iż konkretny numer identyfikacji podatkowej może być przypisany wyłącznie jednemu podatnikowi (płatnikowi).

Zgodnie bowiem z przepisem art. 11 ustawy o NIP podmiot zobowiązany jest do podawania NIP na wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należnościach budżetowych, tj. identyfikacja danego podatnika (płatnika) odbywa się na podstawie numeru identyfikacji podatkowej nadanego temu podmiotowi.

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) przyznała gminie osobowość prawną. Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Oznacza to, że gmina może występować jako pełnoprawny uczestnik obrotu cywilnoprawnego, do którego mają zastosowanie wszystkie reguły wyznaczające sposób działania osób prawnych. Zgodnie z art. 38 Kodeksu cywilnego działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustaw

ie i opartym na niej statucie. Organy osoby prawnej wchodzą w skład struktury organizacyjnej osoby prawnej i realizują jej zadania. Oświadczenie woli składa i dokonuje czynności prawnej nie organ osoby prawnej, lecz sama osoba prawna oznacza to, że zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych dotyczy osoby prawnej a nie jej organów.

Gmina w myśl art. 2 ustawy o samorządzie gminnym wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Zgodnie z art. 33 ustawy o samorządzie gminnym wójt działając jako organ wykonawczy gminy, wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Z powyższej konstrukcji prawnej jednoznacznie więc wynika, iż urząd gminy, uczestnicząc w realizacji określonych zadań spoczywających na gminie a skutkujących obowiązkiem podatkowym np. w zakresie podatku od towarów i usług występuje jako jednostka organizacyjna działająca w imieniu i na rzecz gminy. Wszelkie więc dokumenty wymagające oznaczenia numerem identyfikacji podatkowej sporządzane i wystawiane przez urząd z tytułu czynności przypisanych prawnie gminom, powinny być sygnowane NIP osoby prawnej, w której imieniu wykonywane są te czynności, tj. w takim przypadku NIP gminy. Należy w tym kontekście podkreślić, iż w takich sytuacjach urząd gminy posługuje się numerem identyfikacji podatkowej gminy tylko i wyłącznie dlatego, że działa jako jej reprezentant.

Inna sytuacja zachodzi wówczas, gdy urząd gminy jako jednostka organizacyjna sama staje się w świetle obowiązujących ustaw podatkowych podatnikiem lub płatnikiem. Przykładem takim może być ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), w świetle której urząd gminy jest płatnikiem podatku dochodowego.

Status prawny pracowników samorządowych określają bowiem przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 z późn. zm.), w myśl których są oni zatrudnieni m.in. w urzędzie gminy. Zakładem pracy dla tych osób jest zatem urząd gminy i na nim spoczywa obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od dokonanych wypłat ze stosunku pracy. Zgodnie więc z przepisem art. 11 ustawy o NIP urząd gminy - płatnik podatku winien wówczas posługiwać się na wszelkich dokumentach własnym numerem identyfikacji podatkowej, odrębnym od NIP gminy, której zadania wykonuje. Wymienione podmioty pomimo pewnej zbieżności w zakresie realizacji niektórych zadań, powinny posiadać i posługiwać się odrębnymi numerami identyfikacji podatkowej. Nie ma prawnie dopuszczalnej możliwości nadania jednego numeru identyfikacji podatkowej dwóm podmiotom (z których jeden jest na przykład podatnikiem podatku od towarów i usług, a drugi płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych). Numer identyfikacji podatkowej nie może być także w żadnym przypadku używany w oderwaniu od nazwy podmiotu, która występuje w decyzji administracyjnej o nadaniu NIP. Konsekwencją wydania takiej decyzji jest identyfikacja podatkowa podmiotu, na którym z tytułu posiadanego statusu podatnika lub płatnika ciążą określone obowiązki.

Gmina ze względu na przyznaną osobowość prawną powinna być podatnikiem podatku od towarów i usług, jeżeli spełnia pozostałe warunki, określone w art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o podatku od towarów i usług, tj. wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zatem to gmina, a nie urząd obsługujący jednostkę powinna być traktowana jako podatnik VAT w związku z obrotem prawnymi składnikami majątku komunalnego (sprzedaż, dzierżawa mienia). Czynności te wykonywane są na podstawie umów cywilnoprawnych, które wykraczają poza zadania nałożone odrębnymi przepisami prawa. Art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, iż nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższe stanowisko potwierdzają m.in. wyroki:

Stosownie do art. 81 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 930 z późn. zm.) podatnik lub płatnik, który wbrew obowiązkowi: