Przyjmowanie darowizn przez organizacje pożytku publicznego

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Jakuba Szulca przesłaną przy piśmie z dnia 6 maja 2008 r., dotyczącą zasad księgowania darowizn przekazywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego, przedstawiam wyjaśnienia w tej kwestii.

Jak wynika z przekazanej interpelacji, wątpliwości odnoszą się do ustalania przez obdarowanego wartości darowizny przekazywanej w innej formie niż pieniądze i jej właściwego księgowania. W ocenie pana posła problemem może być ustalenie przez strony umowy wartości przedmiotu darowizny, szczególnie w sytuacji, gdy ta wartość nie została przez strony określona.

Odnosząc się do poruszonego problemu, pragnę zauważyć, iż organizacje pożytku publicznego prowadzące księgi rachunkowe i sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości zobowiązane są do stosowania zasad określonych w tej ustawie z uwzględnieniem przepisów regulujących działalność tych jednostek, w tym w szczególności regulacji wynikających z ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Z przepisów ustawy o rachunkowości wynika, iż składniki aktywów wprowadza się do ksiąg rachunkowych jednostki w wartości początkowej, którą stanowi, w przypadku składników przyjętych nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, cena nabycia (art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Jest to cena zakupu składnika aktywów obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Natomiast w sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu (art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

W sytuacji otrzymania przez organizacje pożytku publicznego w drodze darowizny składników aktywów winny one zostać ujęte w księgach rachunkowych tych jednostek w wartości wynikającej z umowy darowizny. Gdy wartość ta nie została określona w umowie darowizny, to do jej określenia zastosowanie mają wskazane powyżej przepisy ustawy o rachunkowości (tj. cena nabycia, cena - wartość - sprzedaży netto lub wartość godziwa).

Również przepisy podatkowe zawierają rozwiązania umożliwiające ustalenie wartości darowizny. Dla celów podatku dochodowego od osób prawnych podatnicy mają możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania (dochodu) wartość przekazanej darowizny na rzecz uprawnionego podmiotu (w tym organizacji pożytku publicznego), z tym że wartość odliczenia z tego tytułu nie może przekroczyć 10% dochodu.

W przypadku gdy przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru uwzględniającą należny podatek od towarów i usług (art. 18 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 14 tej ustawy, a więc zasady dotyczące ustalania wartości rynkowej. Rozwiązanie to ma jednak zastosowanie wyłącznie do darczyńcy.

Darczyńca ma możliwość dokonania odliczenia darowizny innej niż pieniężna, jeżeli wysokość darowizny jest udokumentowana dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu (art. 18 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). A zatem możliwość dokonania odliczenia jest uwarunkowana m.in. wskazaniem wartości darowizny.

Ponadto podatnicy korzystający z odliczenia mają obowiązek wykazania w zeznaniu m.in. kwoty przekazanej darowizny i kwoty dokonanego odliczenia (art. 18 ust. 1g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Natomiast obdarowany (podatnik podatku dochodowego od osób prawnych) otrzymujący darowiznę, w stosunku do której darczyńcy przysługiwało prawo do skorzystania z odliczenia, jest obowiązany w zeznaniu wyodrębnić z przychodów kwotę ogółem otrzymanych darowizn ze wskazaniem celu jej przeznaczenia, wraz z wyszczególnieniem darowizn pochodzących od osób prawnych, z podaniem nazwy i adresu darczyńcy, jeżeli jednorazowa kwota darowizny przekracza 15.000 zł lub jeżeli suma wszystkich darowizn otrzymanych w danym r. podatkowym od jednego darczyńcy przekracza 35.000 zł (art. 18 ust. 1e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Jeżeli podatnik (obdarowany) nie składa zeznania, to wówczas ma obowiązek przekazania wskazanych danych w terminie przewidzianym dla złożenia zeznania (art. 18 ust. 1f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).