PPI/443-72/04 - Podatek VAT od czynności zleconych przez sąd

Pytanie podatnika

Czy wykonywanie czynności zleconych przez sąd, polegających na obronie z urzędu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zatem również świadczenie usług na podstawie umowy zlecenia czyni świadczącego je podatnikiem podatku VAT.

Od tej ogólnej zasady ustawodawca przewidział jednakże wyjątki zawarte w art. 15 ust. 3 ustawy o VAT wyłączając z opodatkowania czynności, które nie są uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Do takich należą m.in. czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności (pkt 3).

W myśl art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody osób, którym (...) sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody w postępowaniu sądowym (...) uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście.

Aby uznać, że dana czynność - zaliczana do wymienionych w punktach od 2 do 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie podlega ustawie, musi ona być wykonywana po spełnieniu łącznie wszystkich warunków określonych przepisem art. 15 ust. 3 ustawy o VAT. Jednym z nich jest odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności.

W myśl art. 78 § 1 ustawy z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) sąd, na żądanie oskarżonego, który nie ma obrońcy z wyboru, wyznacza obrońcę z urzędu do osobistego udzielenia pomocy prawnej. Brak jest jednak, w tym zakresie, tak daleko idącej ingerencji sądu, by można mówić o przyjęciu przezeń odpowiedzialności za działania obrońcy. Z regulacji ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że nie podlegają obowiązkowi podatkowemu usługi wykonywane pod nadzorem, a także na ryzyko i odpowiedzialność zleceniodawcy, świadczone w warunkach szczególnej podległości osoby je wykonującej.

W omawianym przypadku sytuacja taka nie zachodzi, zatem nie można uznać obrony z urzędu za wyłączonej z opodatkowania podatkiem VAT tylko na podstawie faktu, że zleca ją sąd.