PP IV 443/722/05/EK - Zwolnienie od VAT usług w zakresie prowadzenia sądownictwa polubownego (pobierane są opłaty wpisowe) świadczonych przez stowarzyszenie w ramach działalności statutowej

Pytanie podatnika

Czy świadczone przez stowarzyszenie w ramach działalności statutowej usługi w zakresie prowadzenia sądownictwa polubownego (pobierane są opłaty wpisowe) klasyfikowane do symbolu PKWiU 91 podlegają zwolnieniu w podatku od towarów i usług?

Stan faktyczny

Stowarzyszenie prowadzi działalność statutową w zakresie między innymi popularyzacji zasad sądownictwa arbitrażowego, propagowania polubownego załatwiania sporów i rozwoju sądownictwa polubownego. Realizacji tych celów służyć ma utworzony przy nim sąd polubowny, przed którym postępowanie uzależnione jest od uiszczenia opłaty wpisowej określonej w regulaminie Sądu i taryfie opłat. Jak podkreśla Podatnik, prowadzenie stałego sądu polubownego jest podstawową działalnością statutową służącą realizacji celów statutowych i działalność ta nie jest wymieniona w zakresie przewidzianej w statucie działalności gospodarczej. Jednocześnie Podatnik wskazał, iż powyższe usługi klasyfikowane są do symbolu PKWiU 91 jako usługi świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej niesklasyfikowane (wyłącznie statutowe).

Ocena prawna stanu faktycznego

Stowarzyszenie z mocy definicji ustawowej działa jako dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Może również prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dla określenia czy i w jakich okolicznościach jego działalność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług należy przede wszystkim ustalić, czy w konkretnym przypadku spełnione zostały przesłanki o charakterze podmiotowym oraz przedmiotowym.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami (podatku od towarów i usług) są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza w brzmieniu ustępu 2 art. 15 ustawy obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, z także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W świetle przytoczonych wprost przepisów wskazać należy, iż definicja działalności gospodarczej z art. 15 ust. 2 uprzednio cytowanej ustawy różni się swym zakresem od tej zawartej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Jak wynika z treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT prowadzenie przez podmiot samodzielnej działalności gospodarczej nie jest uzależnione ani od jej celów ani też od jej rezultatów. W związku z tym samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej w świetle ustawy o podatku od towarów i usług pozwala na uznanie za podatnika również organizacji o charakterze "non profit" o ile spełniona zostanie kolejna z przesłanek, a mianowicie o charakterze przedmiotowym, tzn. jeżeli stowarzyszenie dokonuje stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług m. in. odpłatnej dostawy towarów albo odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju.

W analizowanym przypadku, jak to wynika z opisu stanu faktycznego, prowadzenie przez Stowarzyszenie sądownictwa polubownego poprzez ustanowiony w tym celu Sąd jest jednym ze sposobów realizacji celów Stowarzyszenia jakimi są m. in.: popularyzacja zasad sądownictwa arbitrażowego, propagowanie polubownego załatwiania sporów oraz rozwój sądownictwa polubownego - przez co dochodzi do świadczenia przez Stowarzyszenie usług w ramach działalności statutowej. Stowarzyszenie realizując swoje cele statutowe świadczy odpłatnie usługi związane z arbitrażem, co pozwala stwierdzić, że prowadzi działalność gospodarczą. Zauważyć jednak należy, że mowa tu o działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, a ta - jak już wcześniej wspomniano, przewiduje znacznie szerszy zakres działalności gospodarczej, niż definicja z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

O odpłatności usług świadczonych przez Podatnika w ramach realizacji celów statutowych przesądzają uiszczane przez strony opłaty sądowe bezpośrednio wiążące się z dobrowolnym postępowaniem przed Sądem. Opłaty te stanowią formę odpłatności za świadczone usługi związane z prowadzeniem stałego sądu polubownego, który ze swej istoty prowadzi postępowanie z woli stron arbitrażu. Zauważyć bowiem należy, że odpłatność danego świadczenia w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie jest uzależniona od charakteru zarobkowego danej działalności (bez znaczenia pozostaje niezarobkowy charakter stowarzyszenia), ani tym bardziej od osiąganych zysków z działalności. Odpłatność za świadczenie zachodzi nawet w sytuacji, gdy wnoszone opłaty w ramach wpisu sądowego służą jedynie pokryciu kosztów funkcjonowania Sądu. Zatem opłaty przewidziane w statucie i uszczegółowione w taryfie opłat Sądu przesądzają o odpłatności w myśl przepisów ustawy o VAT i usług świadczonych w ramach sądownictwa polubownego, a w konsekwencji skutkują podleganiem przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy ustawodawca zwolnił część czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wśród zwolnień znajdują się usługi wymienione w załączniku Nr 4 do ustawy, w katalogu których w poz. Nr 10 znajdują się usługi oznaczone symbolem PKWiU 91 świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej nie sklasyfikowane (wyłącznie statutowe).

Reasumując powyższe stwierdzić należy, iż Stowarzyszenie posiada, w zakresie w jakim odpłatnie wykonuje swoją działalność statutową polegającą na prowadzeniu sądownictwa polubownego, status podatnika podatku od towarów i usług. Jednocześnie przyjmując stanowisko Instytutu, iż świadczone w ramach wyżej wymienionej działalności usługi, o których mowa powyżej, są zaliczane do grupowania o symbolu PKWiU 91, tut. organ podatkowy uznaje, że usługi te korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług w oparciu o wyżej przytoczony art. 43 ust. 1 ustawy.