PP I 443/150/04 - Świadczenie usług w zakresie architektury, urbanistyki, geodezji na terenie Unii Europejskiej po 1.05.2004 r.

Pytanie podatnika

1. Czy świadczenie usług w zakresie architektury, urbanistyki, geodezji na terenie Unii Europejskiej wymaga uzyskania "zgody" władz polskich.

2. Możliwość zastosowania stawki VAT 0% do świadczenia usług szkoleniowych (szkolenie organizowane i finansowane przez Powiatowy Urząd Pracy w ramach programu zw. z pierwszą pracą absolwenta).

Ad. 1

W dniu 26.03.2004 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z dnia 05.04.2004 r.). Przepisy podatkowe nie przewidują żadnych ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej - takie ograniczenia mogą natomiast wynikać z innych uregulowań reglamentujących określone przejawy działalności.

Po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia ustawy wchodzą w życie przepisy art. 96, 97 i 98 dotyczące rejestracji podatników i od tego dnia wejdzie w życie nowy wzór zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R). Przedsiębiorcy, którzy nie zamierzają handlować z krajami Unii, co do zasady nie muszą się ponownie rejestrować.

Zgodnie z przepisami ustawy z 11 marca 2004 r. podatnicy zarejestrowani na podstawie obecnie obowiązującej ustawy na ostatni dzień przed wejściem w życie nowych przepisów o rejestracji, którzy w swoim zgłoszeniu rejestracyjnym zgłosili, że będą składać deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług - zostaną z urzędu zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, a w pozostałych przypadkach - zostaną z urzędu zarejestrowani jako podatnicy VAT zwolnieni. W tych przypadkach podatnicy nie składają ponownie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Zostaną oni zarejestrowani automatycznie.

Powyższa zasada nie dotyczy m. in. podatników, którzy zgłosili, że będą składać deklaracje podatkowe VAT, a takich deklaracji nie składali za 6 kolejnych miesięcy lub za 2 kolejne kwartały poprzedzające ostatni miesiąc przed wejściem w życie ustawy, tj. w przypadku wejścia w życie ustawy w kwietniu 2004 r., nie zostaną zarejestrowani podatnicy, którzy nie złożyli deklaracji za miesiące od września 2003 r. do lutego 2004 r., a podatnicy rozliczający się za okresy kwartalne - za III i IV kwartał 2003 r. (art. 157 ustawy z 11.03.2004 r.)

Zgodnie z przepisami nowej ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy dokonujący lub zamierzający dokonywać transakcji z podmiotami z państw będących członkami Unii Europejskiej (obecnymi i przystępującymi z dniem 1 maja 2004 r.), będą obowiązani do zarejestrowania się dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego.

Rejestracji tej podatnicy dokonywać będą w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R, w którym zgłoszą (poprzez zaznaczenie odpowiednich kwadratów w załączniku do tego zgłoszenia oznaczonym symbolem VAT-RUE), że:

1) będą dokonywać wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub

2) będą dokonywać wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub

3) będą nabywać od podatników z innych państw członkowskich UE:

- wewnątrzwspólnotowe usługi transportu towarów lub usługi związane z tego rodzaju usługami,

- niektóre usługi pośrednictwa, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług.

Po wejściu w życie przepisów dotyczących rejestracji, podatnicy obecnie zarejestrowani jako podatnicy VAT, którzy wykonują czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług i w zgłoszeniu VAT-R zgłoszą, że będą wykonywać czynności wymienione wyżej w pkt 1)-3), zostaną zarejestrowani jako podatnicy VAT-UE dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego.

Podatnicy, którzy dostaną potwierdzenie o zarejestrowaniu ich jako podatników VAT-UE (potwierdzenie - druk VAT-5UE), będą obowiązani po 1 maja 2004 r. w transakcjach wewnątrzwspólnotowych posługiwać się numerem identyfikacji podatkowej (NIP), nadanym zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. Nr 142, poz. 702 ze zm.), poprzedzonym kodem "PL".

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z treścią art. 8 ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jak odpłatne świadczenie usług traktuje się nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.

Usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych.

Ważnym elementem w unijnym systemie opodatkowania usług podatkiem VAT jest określenie miejsca świadczenia usług. Z miejscem świadczenia usług związany jest bowiem obowiązek zapłaty podatku VAT, będzie więc ono wskazywało, do którego budżetu krajowego wpłynie podatek. Określi również zakres obowiązków administracyjnych, które będzie trzeba wypełnić.

Ogólna zasada dotycząca miejsca świadczenia usług została sformułowana w art. 27 ust. 1. Przepis stanowi, iż w przypadku świadczenia usług miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi - miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności; w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności - miejsce stałego zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2-6 i art. 28.

Ustawa wymienia ponadto rodzaje usług objętych szczególnymi regulacjami podatkowymi. Specyfika tej grupy usług polega na tym, że ich wykonywanie nie musi być związane z miejscem prowadzenia działalności.

W przypadku świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych i pośredników w obrocie nieruchomościami oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego - miejscem świadczenia usług jest miejsce położenia nieruchomości. Jeżeli lokalizacja konkretnej nieruchomości znajduje się w państwie członkowskim (poza Polską) podatnik będzie zobowiązany rozliczać się według zasad podatkowych obowiązujących w kraju, w którym nieruchomość jest położona.

Można jednak spotkać sytuacje, w których usługi co do zasady dotyczą obiektów budowlanych przy czym nie posiadających swojego konkretnego usytuowania i wówczas objęte będą innym schematem miejsca świadczenia (np. projekt budowlany nie dotyczący jakiejś konkretnie położonej nieruchomości tzw. projekty typowe).

W art. 27 ust. 4 pkt 3 wymienione zostały m. in. usługi architektoniczne i inżynierskie (PKWiU 74.2). Zgodnie z ust. 3 art. 27 w przypadku, gdy wymienione usługi są świadczone na rzecz:

1. osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego lub

2. podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę

- miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania.

W sytuacji, gdy usługa architektoniczna nie jest związana z konkretną lokalizacją nieruchomości o miejscu rozliczenia podatku VAT zdecyduje status podatkowy odbiorcy usługi (dotyczy odbiorcy z terytorium Wspólnoty):

1. jeśli jest podatnikiem podatku od wartości dodanej to odprowadzi podatek w swoim kraju na zasadzie samoobliczenia. Polski podatnik nie wykaże podatku w swojej fakturze.

2. Jeśli nie jest podatnikiem to polski podatnik nalicza podatek w fakturze i rozlicza go w Polsce (stosujemy zasadę rozliczania świadczonych usług w kraju siedziby usługodawcy).

W każdej sytuacji, gdy nieruchomość jest położona w Polsce lub odbiorca usługi ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w Polsce obowiązek podatkowy powstaje w Polsce i spoczywa na usługodawcy.

Ad. 2

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 08.01.1993 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) o podatku VAT zwalnia się od podatku od towarów i usług oraz od podatku akcyzowego świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 2. W poz. 19 tego załącznika wymieniono usługi w zakresie edukacji - symbol PKWiU 80. W sytuacji, gdy Podatnik świadczy usługi edukacyjne mieszczące się w grupowaniu PKWiU 80, to wystawia fakturę VAT dokumentującą sprzedaż zwolnioną. Gdy Podatnik wykonuje zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione podatek naliczony podlegający odliczeniu winien być ustalany w sposób wskazany w art. 20 ustawy o VAT.

W piśmie zawierającym zapytanie Podatnik nie podaje symbolu PKWiU świadczonej usługi. Tut. Organ podatkowy informuje, że prawidłowe zakwalifikowanie świadczonej usługi lub określonego wyrobu do właściwego grupowania PKWiU jest obowiązkiem Podatnika.

Zarządzeniem nr 5 z dnia 05.11.2002 r. (Dz. Urz. GUS Nr 12, poz. 67) Prezes GUS postanowił, że od dnia 01.01.2003 r. do wydawania opinii interpretacyjnych podstawowych standardów klasyfikacyjnych (PKWiU, PKOB, PCN) właściwy jest tylko jeden organ statystyczny - Urząd Statystyczny w Łodzi - Ośrodek Interpretacji Standardów Klasyfikacyjnych, 97-176 Łódź, ul. Suwalska 29.