PP-B/406-7/05/IJ - Opodatkowanie podatkiem VAT świadczonych przez adwokata usług w zakresie pomocy prawnej.

Na podstawie art. 14b § 5 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60);

Pismem z dnia 20 stycznia 2005 r. podatnik złożył wniosek do Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań-Grunwald o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego dotyczącego podatku od towarów usług. Zapytanie dotyczyło kwestii opodatkowania podatkiem VAT świadczonych przez adwokata usług w zakresie pomocy prawnej z urzędu (na zlecenie sądu).

Ze stanu faktycznego sprawy wynika, iż podatnik jest zarejestrowanym i czynnym podatnikiem podatku od towarów usług prowadzącym kancelarię adwokacką. Oprócz prowadzonej działalności świadczy również na zlecenie sądu usługi w postaci pomocy prawnej z urzędu. Od przychodów uzyskiwanych z tego tytułu sąd pobiera zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Pozostałe usługi adwokackie wykonywane w ramach prowadzonej kancelarii podlegają opodatkowaniu 22% stawką VAT.

Zdaniem podatnika - świadczenie usług w zakresie pomocy prawnej z urzędu podlega wyłączeniu z ustawy o podatku od towarów usług. Postanowieniem nr BPI/443-10/05 z dnia 8 stycznia 2005 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań-Grunwald uznał stanowisko strony za prawidłowe.

Po przeanalizowaniu stanu faktycznego sprawy, a także treści ww. postanowienia oraz odnoszących się do przedmiotowego zagadnienia przepisów prawnych - stwierdzam, iż przedstawione powyżej stanowisko jest nieprawidłowe.

Przepis art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 535), wskazuje, iż podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (por. art. 15 ust. 2).

Z kolei ust. 3 tego artykułu określa katalog zamknięty tych czynności, których nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Należą do nich czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do: warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Takie zdefiniowanie działalności gospodarczej wskazuje, że dla statusu podatnika nie jest istotny cel oraz wynik prowadzonej działalności. Nie ma również znaczenia, że dana czynność następuje w realizacji zawartej umowy, czy też polega na wykonaniu obowiązków nakładanych i regulowanych przez prawo w interesie publicznym - jak w przypadku adwokata działającego z urzędu na zlecenie sądu. Zaś kryteria warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności są tymi, które pozwalają ustalić, czy konkretna usługa jest usługą mogącą być wykonywaną samodzielnie w ramach działalności gospodarczej.

W opisywanym stanie faktycznym nie jest spełniona jedna z przesłanek określonych w cyt. art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, tj. odpowiedzialność zlecającego wykonanie czynności za zleceniobiorcę. Sąd wyznaczając pełnomocnika z urzędu może udzielić i cofnąć swoje pełnomocnictwo, jednakże nie ponosi odpowiedzialności za działania lub zaniechania pełnomocnika. W momencie bowiem ustanowienia pełnomocnika z urzędu, pomiędzy nim, a podmiotem na rzecz którego został wyznaczony, tworzy się stosunek prawny, w którym mocodawcą staje się reprezentowana przez niego osoba. Samodzielność adwokata polega na tym, że ma on prawo działać nawet niezależnie od osoby, którą broni z tym jednak ważnym zastrzeżeniem, że może podejmować czynności tylko na jej korzyść. Adwokat ponosi odpowiedzialność za wyrządzone szkody wskutek własnych zaniedbań i błędów konsekwencją których jest przegranie sprawy, której wynik byłby korzystny gdyby pełnomocnik zachował należytą staranność przed mocodawcą, a nie przed sądem. Z uwagi na szczególny charakter stosunków łączących adwokata ze swoim klientem, jego działanie lub zaniechania podlegają ocenie przy uwzględnieniu profesjonalnego charakteru ich działalności. Z powyższych względów nie można podzielić stanowiska organu pierwszej instancji opartego na twierdzeniu, iż świadczone przez adwokata na zlecenie sądu usługi w zakresie pomocy prawnej z urzędu nie będą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Odmiennie - przedstawione argumenty przemawiają za uznaniem, iż świadczenie ww. usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Niniejsza interpretacja prawa podatkowego została wydana w oparciu o przedstawiony przez wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący w dniu jej wydania stan prawny.

Jest ona wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy. Nie jest natomiast wiążąca dla podatnika (por. art. 14b § 1 i 2 Ordynacji podatkowej).

W przypadku zmiany przepisów podatkowych interpretacja przestaje wiązać. Zmiana postanowienia wywiera skutek począwszy od rozliczenia podatku za miesiąc następujący po miesiącu, w którym niniejsza decyzja została doręczona podatnikowi (por. art. 14b § 5).