PP. 443/46/04 - Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług wynagrodzenia za ustanowienie służebności

Pytanie podatnika

Czy należy opodatkować podatkiem od towarów i usług odszkodowania otrzymanego z tytułu ustanowienia służebności gruntowej?

W odpowiedzi na pismo z dnia 15 czerwca 2004 r. (znak: G-VII-72241-1/34/04, data wpływu do US 21 czerwca 2004 r.), uzupełnione pismem z dnia 2 lipca 2004 r. (znak: G-VII-72241-1/34/04) w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług odszkodowania otrzymanego z tytułu ustanowienia służebności gruntowej, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Krośnie, na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) informuje, co następuje:

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Gmina K. w dniu 20 marca 2003 r. zawarła z P. umowę dotyczącą wyrażenia zgody na założenie i przeprowadzenie linii energetycznej na nieruchomościach Gminy K., a tym samym na ustanowienie służebności gruntowej czynnej polegającej na wyrażeniu zgody na wybudowanie linii, na wykonanie przebudów linii elektroenergetycznych oraz na każdorazowe udostępnianie nieruchomości w celu wykonania niezbędnych robót związanych z budową, eksploatacją, konserwacją i wszelkimi remontami linii elektroenergetycznej. Za ustanowienie wyżej opisanej służebności ustalone zostało odszkodowanie (pierwsza rata odszkodowania wynosząca 75 % została wpłacona w 2003 r., a pozostała kwota zostanie wypłacona po dniu 1 maja 2004 r.). W związku z tym podatnik pyta, czy odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz czy zachodzi konieczność zmiany zawartej umowy. Prezentuje stanowisko, że odszkodowanie nie powinno podlegać przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Tutejszy organ podatkowy po przeanalizowaniu sprawy nie podziela stanowiska zajętego przez podatnika:

W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 maja 2004 r. uregulowanym ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) zasadą jest, że opodatkowaniu generalnie podlega odpłatne świadczenie usług - art. 5 ust. 1 pkt 1. Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy świadczenie usług jest to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Wszelkie świadczenia wykonywane przez podatnika na terytorium kraju odpłatnie - jeśli nie są dostawą towarów - są uznawane za usługi. Ustawa wymienia przykładowo, jakie czynności mogą być uznane za "każde świadczenie". W art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy wskazano, że świadczenie usług nie obejmuje tylko działań podatnika, ale również zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Nie każde jednak zaniechanie czynności lub znoszenie stanów uważane jest za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. Opodatkowaniu podlega jedynie takie zaniechanie czynności lub tolerowanie stanów, które wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji uznawana jest za bezpośredniego beneficjenta usługi. Wśród czynności stanowiących świadczenie usług z tytułu zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji można wymienić służebności gruntowe bierne i czynne, które mogą powstać np. w wyniku czynności prawnej (umowy), orzeczenia sądu.

Ustanowienie służebności za wynagrodzeniem, które otrzymuje od uprawnionego obciążony, czyli świadczący usługę w postaci zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności (służebność bierna) lub do tolerowania czynności lub sytuacji (służebność czynna) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w tym przypadku podstawą opodatkowania jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Tak więc kwota otrzymanego odszkodowania zawiera podatek należny (jest to kwota brutto).

Odnośnie zapytania podatnika w części dotyczącej zmiany umowy informujemy, że naczelnik urzędu skarbowego uprawniony jest do udzielenia pisemnych informacji o zakresie stosowania tylko przepisów prawa podatkowego, przy czym zgodnie z definicją zawarta w art. 3 pkt 2 ordynacji podatkowej pod pojęciem przepisów prawa podatkowego należy rozumieć przepisy ustaw podatkowych oraz przepisy wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych. Brak jest zatem podstaw do interpretacji w kwestiach stosowania innych przepisów prawa (w tym konkretnym przypadku przepisów kodeksu cywilnego).