PP 443-217/273/04 - Obowiązek wystawiania faktur VAT i podstawa opodatkowania

Pytanie podatnika

Z przedmiotowego pisma wynika, że podatnik prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m. in. obrotu wierzytelnościami. Wątpliwości podatnika dotyczą opodatkowania obrotu wierzytelnościami po dniu 1 maja 2004 r. Ponadto podatnik pyta, czy ma obowiązek wystawiania faktur VAT i co jest podstawą opodatkowania

Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław-Krzyki informuje, że zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W oparciu o art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tymrównież m. in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej. Zatem przeniesienie praw do wierzytelności, jako niematerialnych praw majątkowych, a także wszelki odpłatny obrót nimi stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy i podlega opodatkowaniupodatkiem VAT.

Na podstawie umowy przelewu (cesji) wierzytelności wierzyciel zwany cedentem, przenosi na osobę trzecią (cesjonariusza) określoną wierzytelność (art. 509 i następne kodeksu cywilnego). W wyniku takiej umowy zmienia się wierzyciel; w miejsce dotychczasowego wstępuje cesjonariusz. Sam stosunek zobowiązaniowy nie zmienia się, albowiem właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika pozostają bez zmian. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa. Przeniesienie wierzytelności następuje generalnie na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Na podstawie umowy przelewu cesjonariusz może dochodzić od dłużnika spełnienia świadczenia. Wolnomu też rozporządzić wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Obrót wierzytelnościami zawiera się w katalogu usług określonych mianem pośrednictwa finansowego, tym samym korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów iusług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy w związku z poz. nr 3, załącznika nr 4 do ustawy. Zgodnie bowiem z tym artykułem usługi pośrednictwa finansowego są zwolnione od podatku VAT (PKWiU sekcja ex 65-67), z wyłączeniem:

a) działalności lombardów, z wyjątkiem usług świadczonych przez banki,

b) usług polegających na oddaniu w odpłatne użytkowanie rzeczy ruchomej,

c) usług doradztwa finansowego (PKWiU 67.13.10-00.20),

d) usług doradztwa ubezpieczeniowego oraz wyceny dla towarzystw ubezpieczeniowych (PKWiU ex 67.20.10-0020,-00.30) z wyjątkiem świadczonych przez zakład ubezpieczeń w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz świadczonych w tym zakresie przez podmioty działające w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń,

e) usług ściągania długów oraz faktoringu,

f) usług zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub w związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,

g) usług przechowywania akcji, udziałów w spółkach lub związkach, obligacji i innych rodzajów papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,

h) transakcji dotyczących dokumentów ustanawiających tytuł własności,

i) transakcji dotyczących praw w odniesieniu do nieruchomości.

Ww. usługi podlegają opodatkowaniu 22% stawką podatku.

Tut. organ wskazuje, że decydujące znaczenie przy kwalifikowaniu określonych czynności związanych z "wierzytelnościami" do podlegających opodatkowaniu podatkiemVAT, bądź zwolnionych z opodatkowania mają umowy zawarte między cedentem a cesjonariuszem, z których jednoznacznie powinien wynikać zakres świadczonych usług między stronami, sposób rozliczeń między cesjonariuszem i cedentem itp. Przelew powierniczy jest umową, na podstawie której cedent przenosi nacesjonariusza wierzytelność, aby ją ściągnąć od dłużnika lub dalej odsprzedać oraz wydać cedentowi świadczenie pomniejszone o wynagrodzenie przysługujące cesjonariuszowi. Wtakiej umowie cedentem jest wierzyciel korzystający z usług cesjonariusza jako podmiotu profesjonalnie trudniącego się obsługą wierzytelności. Celem umowy nie jest zatem powiększanie majątku cesjonariusza o wartość przelanej wierzytelności, lecz odpłatne świadczenie usług windykacyjnych i pośrednictwo w obrocie wierzytelnościami. Cesjonariusz działa w imieniu własnym, lecz na rzecz cedenta, wykorzystując w ten sposób tzw. efekt strony trzeciej. Przyjęte od dłużnika świadczenie lub cena odsprzedaży wierzytelności jest następnie wydawane wierzycielowi (cedentowi).

Usługi obrotu wierzytelnościami nie należy identyfikować z usługą ściągania długów.

Choć są to czynności najczęściej powiązane ze sobą, jednak nie są to czynności tożsame. Nabywanie wierzytelności nie musi być w ogóle połączone z późniejszym prowadzeniem windykacji nabytych wierzytelności, lecz może nastąpić z zamiarem jej dalszej odsprzedaży.

Należy zatem rozgraniczyć czynności nabywania wierzytelności, obrotu nimi od czynności ściągania długów. Podatnik podatku od towarów i usług dokonując czynności w zakresie obrotu wierzytelnościami działa we własnym imieniu i na własny rachunek. Obrót wierzytelnościami polega na zakupie wierzytelności w celu ich windykacji na własn yrachunek lub w celu ich dalszej odsprzedaży. Natomiast usługi ściągania długów są to usługi pośrednictwa finansowego, które polegają na windykacji wierzytelności na zlecenie wierzyciela. Cesjonariusz zawierając umowę powierniczego przelewu wierzytelności, nietylko świadczy usługi w obrocie wierzytelnościami, lecz ponadto - w przypadku, gdy jest zobowiązany do ściągania należności od dłużnika - świadczy usługi ściągania długów.

Cesjonariusz działa bowiem w istocie na rzecz cedenta, albowiem przyjęte od dłużnika świadczenie jest obowiązany wydać z powrotem cedentowi.

Zaliczenia świadczonych usług do podlegających opodatkowaniu bądź zwolnionych z opodatkowania dokonuje się na podstawie ich klasyfikacji wg właściwego grupowania Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług. Organem właściwym do wydawania opinii klasyfikacyjnych jest Urząd Statystyczny - Ośrodek Interpretacji Standardów Klasyfikacyjnych w Łodzi, ul. Suwalska 29. Zatem, o ile wykonywane przez podatnika czynności nie stanowią ani usługi ściągania długów, ani usługi faktoringu, są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Odpowiadając na drugie pytanie, Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław-Krzykistwierdza, że czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy dokumentuje się fakturami VAT, które stwierdzają w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika inabywcy. Szczegółowe zasady wystawiania faktur, danych które powinny zawierać orazsposobu i okresu ich przechowywania uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku towarów iusług (Dz. U. Nr 97, poz. 971) w rozdziale 4. W § 11 tego rozporządzenia postanowiono m. in., że zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami "Faktura VAT".

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Biorąc zatem pod uwagę, że na wierzytelność składa się nie tylko należność główna, ale i także odsetki i koszty postępowania, przyjąć należy, że wszystkie te elementy składają się na usługę pośrednictwa finansowego obrotu wierzytelnością. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega bowiem usługa, a nie poszczególne elementy składowe jej ceny.