PP/443-190-1/05 - Czy zamawiający postąpił zgodnie z obowiązującymi przepisami, naliczając kary umowne za zwłokę od umownej kwoty brutto, w tym również podatku VAT?

Działając na podstawie art. 216 § 1 w związku z art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu po rozpatrzeniu wniosku z dnia 7 października 2005 r. Nr 2/83/Op/10/2005, uzupełnionego pismem z dnia 28 października 2005 r. Nr 2/84/Op/10/2005 w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kary umownej - stwierdza, iż stanowisko Podatnika jest nieprawidłowe.

Pismem z dnia 7 października 2005 r. Podatnik zwrócił się do tut. organu podatkowego z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w Jego indywidualnej sprawie, w której na dzień złożenia wniosku nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. Podatniczka przedstawiła następujący stan faktyczny:

Podatniczka po wygraniu przetargów podpisała dziewięć umów na wykonanie projektów budowlano- wykonawczych kanalizacji sanitarnej. Z przedmiotowej umowy podatniczka wywiązała się ze zwłoką 26 dni, za co Zamawiający naliczył kary umowne.

Na tle tych okoliczności Podatniczka sformułowała następujące pytanie: Czy zamawiający postąpił zgodnie z obowiązującymi przepisami naliczając kary umowne za zwłokę od umownej kwoty brutto w tym również podatku VAT? Jednocześnie Podatniczka stoi na stanowisku, że Zamawiający niesłusznie naliczył kary za zwłokę od wartości podatku VAT.

Po przeanalizowaniu przedstawionego stanu faktycznego, oraz obowiązującego stanu prawnego Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu wyjaśnia co następuje.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Natomiast w myśl art. 29 ust. 1 ustawy podstawą opodatkowania jest obrót, którym jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług. Przez dostawę towarów, o której mowa wyżej, stosownie do przepisu art. 7 ust. 1 powołanej powyżej ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast przez świadczenie usług w myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy. W rozumieniu ustawy o podatku VAT usługą jest więc każde nie będące dostawą towarów świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, przy czym spełniony musi być warunek, iż usługa ma charakter świadczenia wzajemnego, a w ramach odpłatnej umowy zobowiązaniowej jedna ze stron jest bezpośrednim beneficjentem zobowiązania. W sytuacji, gdy którakolwiek z ww. przesłanek nie zostanie spełniona, przedmiotowe zobowiązanie nie będzie podlegało opodatkowaniu.

Z przepisu tego jednoznacznie wynika, iż aby w ogóle mogła być mowa o opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi dojść do jakiegoś świadczenia. W przypadku nałożenia kary na kontrahenta trudno mówić o jakimkolwiek świadczeniu na jego rzecz. Nałożenie kary, w żadnym razie nie stanowi świadczenia na rzecz osoby trzeciej. Przyczyna, dla której zamawiający nalicza dodatkową kwotę, leży po Pani stronie tzn. po stronie kontrahenta, który narusza warunki umowy. Naliczanie kary z tytułu nienależytego wywiązania się z umowy jest swego rodzaju odszkodowaniem. Nie jest zatem, w świetle przywołanych przepisów art. 29 ust. 1 kwotą należną z tytułu sprzedaży usług. Zapłata kwot mających charakter rekompensaty - odszkodowania z tytułu nie wykonania w terminie umownym usługi projektowej nie podwyższa podstawy opodatkowania, tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Oznacza to, że kara za nieterminowe wykonanie usługi nie może być dokumentowana fakturą VAT, który to dokument właściwy jest dla czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - zgodnie z art. 106 ustawy o podatku od towarów i usług.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z jednostronnym ekwiwalentem pieniężnym wypłaconym Zamawiającemu przez Podatnika za niedotrzymanie warunków umowy. Zatem skoro przedmiotowa opłata - kara umowna - nie jest czynnością wymienioną w art. 5 ustawy o VAT ani też nie jest związana z czynnościami tam wymienionymi tzn. nie wpływa na ich podstawę opodatkowania, należy uznać, że nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stąd naliczone przez Zamawiającego kary umowne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a dokumentem potwierdzającym jej otrzymanie winna być nota księgowa.

W świetle powyższego stanowisko Podatnika w sprawie opodatkowania podatkiem VAT kary umownej jest nieprawidłowe.

Ponadto zgodnie z przedłożoną umową z dnia 20 grudnia 2004 r. strony uzgodniły w § 6 umowną wartość wynagrodzenia. Natomiast w § 8 pkt 1.1.1. strony ustaliły wartość kary umownej za zwłokę w wykonaniu przedmiotu w wysokości 0,2% wynagrodzenia umownego za każdy dzień opóźnienia. Zgodnie z § 12 w sprawach nieuregulowanych w przedmiotowej umowie zastosowanie mają przepisy Kodeksu Cywilnego.

W związku z tym Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu dodatkowo wyjaśnia, że przepisy prawa podatkowego nie ingerują w treść umów cywilno - prawnych, gdyż takie działanie wykracza poza zakres postępowania podatkowego. Z przedmiotowej umowy jednoznacznie wynika jak powinna być naliczana kara umowna za zwłokę w realizacji przedmiotu umowy. W sprawach nieuregulowanych jak wskazuje umowa mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego. Natomiast do obowiązków organów podatkowych należy miedzy innymi ocena zgodności dokumentacji zawartych przez podatnika transakcji z postanowieniami wynikającymi z przepisów prawa podatkowego a w konsekwencji prawidłowego opodatkowania.

Jednocześnie Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu informuje, iż przedmiotowa informacja o zakresie stosowania prawa podatkowego ma zastosowanie wyłącznie w przedstawionym stanie faktycznym i w stanie prawnym obowiązującym na dzień zaistnienia omawianego zdarzenia.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu informuje również, iż interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta, wiąże natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej - do czasu jej zmiany lub uchylenia przez organ odwoławczy oraz do czasu zmiany przepisów prawnych.

Na podstawie art. 14a § 4 w związku z art. 236 § 1 i art. 236 § 2 pkt 1 oraz art. 239 w związku z art. 223 § 1 powołanej ustawy Ordynacja podatkowa, na niniejsze postanowienie służy zażalenie, które wnosi się do Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu, za pośrednictwem tut. organu podatkowego w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego postanowienia.

Zażalenie podlega opłacie skarbowej.