PP/443-19/06/O/IR - Czy komornik sądowy jest zobowiązany do obliczenia i poboru VAT, czy też obowiązek ten spoczywa na sądzie, jako organie egzekucyjnym?
Pismo z dnia 28 sierpnia 2006 r. Urząd Skarbowy w Kluczborku PP/443-19/06/O/IR Czy komornik sądowy jest zobowiązany do obliczenia i poboru VAT, czy też obowiązek ten spoczywa na sądzie, jako organie egzekucyjnym?
POSTANOWIENIE
Działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 oraz art. 216 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) Naczelnik Urzędu Skarbowego w Kluczborku uznaje za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy przedstawione w piśmie złożonym w Urzędzie Skarbowym w dniu 19 czerwca 2006 r. w sprawie udzielenia interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 14a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego (...) na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta, jest obowiązany do udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym.
Stan faktyczny sprawy:
Stosownie do postanowień art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. - o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 z późn. zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.
Zapytania wnioskodawcy:
I. Czy komornik sądowy obowiązany jest do obliczenia i poboru podatku VAT, czy też obowiązek ten spoczywa na sądzie, jako organie egzekucyjnym? Jeżeli za organ egzekucyjny obowiązany do naliczenia i poboru podatku VAT zostanie uznany komornik sądowy proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
Który z etapów egzekucji z nieruchomości skutkuje powstaniem czynności opodatkowanej podatkiem VAT?
Jak kształtuje się odpowiedzialność komornika jako organu egzekucyjnego za nie odprowadzenie podatku lub jego nieterminowe odprowadzenie, jeśli sąd jako organ egzekucyjny nie powiadomi komornika o terminie uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu i nie przekaże w terminie środków na opłacenie podatku VAT?
Jeśli w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego ze względu na brak kontaktu z dłużnikiem lub nie udzielenie przez niego żądanych informacji nie można ustalić danych umożliwiających ustalenie czy nieruchomość podlega podatkowi VAT, należy czy też nie należy naliczać podatku VAT?
Jeśli jest kontakt z dłużnikiem, to czy dla ustalenia czy obowiązek podatkowy występuje wystarczy samo oświadczenie dłużnika, który jest za nie odpowiedzialny (zwalnia odpowiedzialności komornika) czy też komornik ma dokonywać ustalenia z urzędu. Jeżeli z urzędu to jaki zakres czynności należy uznać za wystarczający do uznania przez US czy komornik dokonał wszystkich koniecznych czynności zwalniających go od odpowiedzialności?
Stanowisko wnioskodawcy:
I. Komornik sądowy nie jest organem uprawnionym, ani zobowiązanym do poboru i odprowadzenia podatku VAT. Za zobowiązanego należy uznać sąd, jako organ egzekucyjny.
Momentem powodującym powstanie obowiązku VAT jest uprawomocnienie się postanowienia o przesądzeniu własności, które dopiero przenosi własność nieruchomości (art. 999 k.p.c.).
Komornik nie ponosi żadnej odpowiedzialności.
Komornik nie nalicza i nie pobiera podatku VAT - na ryzyko i koszt dłużnika.
Oświadczenie złożone przez dłużnika jest wystarczające do ustalenia obowiązku podatkowego na odpowiedzialność i ryzyko dłużnika.
Ocena prawna stanowiska wnioskodawcy:
I. Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W myśl ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882 z późn. zm.), komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, wykonującym czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów.
Według art. 18 ustawy o VAT, komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od towarów i usług od dostawy dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów. Powyższe dotyczy zarówno przypadku, gdy przedmiotem dostawy są rzeczy ruchome, jak też nieruchomości.
Z treści wskazanego wyżej przepisu wynika, iż komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy dokonanej w trybie egzekucji, w przypadku gdy wykonuje czynności egzekucyjne. Należy zauważyć, że przez czynność egzekucyjną rozumie się każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji. Z art. 759 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego wynika jednoznacznie, że czynności egzekucyjne, co do zasady, wykonywane są przez komorników, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów. Na określony rodzaj egzekucji (np. egzekucji z nieruchomości) składa się szereg czynności egzekucyjnych, z których tylko nieliczne wykonywane są przez sąd. Wykonywanie przez sąd niektórych czynności, takich jak przybicie, wezwanie do złożenia do depozytu sądowego oraz przysądzenie, nie oznacza, że w przypadku egzekucji z nieruchomości komornik nie wykonuje żadnych czynności egzekucyjnych.
Warunek z art. 18 ww. ustawy do uznania komornika za płatnika podatku od dostawy dokonanej w wyniku prowadzenia określonego rodzaju egzekucji zostanie spełniony również, gdy w trakcie prowadzenia egzekucji będzie on dokonywał tylko niektórych czynności egzekucyjnych, tak jak ma to miejsce w przypadku egzekucji z nieruchomości.
A zatem, komornicy sądowi w zakresie, w jakim stosując środki przymusu zastrzeżone dla władzy publicznej, wykonują władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, są uznawani za organ władzy publicznej i tym samym są objęci regulacją art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Natomiast czynności wykonywane przez komorników sądowych w pozostałym zakresie, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych.
Moment powstania obowiązku podatkowego.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również: przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.
Za czynność taką - stanowiącą przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel - uznać należy także przeniesienie, mocą postanowienia sądu o przysądzeniu, własności nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji, na osobę nabywcy ustaloną w postanowieniu o przybiciu (będącym końcowym etapem sprzedaży licytacyjnej), co z kolei stanowi wydanie towaru w rozumieniu art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy.
W świetle powyższego należy stwierdzić, iż obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży nieruchomości, uzyskanej w wyniku egzekucji, powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności, gdyż z tą chwilą nabywca może rozporządzać towarem jak właściciel.
Odpowiedzialność komornika.
Według art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Płatnikiem, zgodnie z powołanym art. 8 Ordynacji podatkowej może być podmiot wyznaczony tylko przez przepisy prawa podatkowego. Płatnikiem podatku VAT w przypadku sprzedaży egzekucyjnej towarów (rzeczy ruchomych i nieruchomości) cytowany przepis art. 18 ustawy o VAT ustanowił komorników sądowych. Do ich obowiązków w świetle powyższego należy zatem obliczenie, pobranie i wpłacenie podatku we właściwym terminie organom podatkowym również w przypadku egzekucji sądowej z nieruchomości.
Artykuł 30 § 1 ww. ustawy Ordynacja podatkowa stanowi, że płatnik który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony.
Stosownie do art. 30 § 3 płatnik lub inkasent odpowiada za należności wymienione w § 1 lub 2 całym swoim majątkiem.
Zgodnie z art. 30 § 4, jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność, o której mowa w § 1, organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, w której określa wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.
Według art. 30 § 5, przepisów § 1-4 nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika. Z przytoczonego przepisu wynika, że negatywną przesłanką odpowiedzialności podatkowej płatnika jest wina podatnika.
Aby odprowadzić kwotę podatku VAT we właściwej kwocie, komornik musi zastosować właściwą stawkę podatku. W przypadku zastosowania niewłaściwej stawki zostanie uszczuplona należność i komornik będzie odpowiadał całym swoim majątkiem z tego tytułu. Z praktycznego punktu widzenia nie będzie miał zastosowania przepis art. 30 § 5 Ordynacji podatkowej, gdyż osobą, która dokonuje wpłaty należności, będzie uczestnik licytacji, a należność musi zostać uregulowana bezpośrednio do rąk komornika.
W świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Artykuł 43 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, z zastrzeżeniem pkt 10, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego; zwolnienie dotyczy również używanych budynków i budowli lub ich części, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Zgodnie z art. 43 ust. 2 ww. ustawy o VAT, przez towary używane, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się: 1) budynki i budowle lub ich części - jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat; 2) pozostałe towary, z wyjątkiem gruntów, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku.
Należy również zauważyć, iż zgodnie z art. 30 § 5 (ustawy z dnia 2 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa), przepisów dotyczących odpowiedzialności płatnika (tj. art. 30 § 1-4 ww. ustawy) nie stosuje się jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika (...).
Zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych (Dz. U. z dnia 29 października 1997 r.) organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy rentowe, o których mowa w art. 476 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i podmioty prowadzące działalność maklerską na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538), zobowiązane są na piśmie pisemne żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych dla prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Przepisy art. 762 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio.
W związku z powyższym komornik sądowy powinien dokonać wszelkich czynności umożliwiających pozyskanie informacji (np. korespondencja z ww. organami) niezbędnych do ustalenia czy dana nieruchomość podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług, czy też przy egzekucji z tej nieruchomości należy naliczyć podatek VAT.
W przypadku kontaktu z dłużnikiem i uzyskania stosownego oświadczenia czy przy egzekucji z danej nieruchomości występuje obowiązek podatkowy, to od komornika sądowego zależy czy dane oświadczenie jest dla niego wiarygodne. Jeżeli komornik uzna, że powyższe oświadczenie nie jest zgodne z prawdą, to według cytowanego wyżej art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych (Dz. U. z dnia 29 października 1997 r.) może zwrócić się do określonych w powyższym przepisie organów o potwierdzenie uzyskanych informacji.
Niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego na dzień wydania postanowienia. Na podstawie art. 14b § 1 i § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, wiąże natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej - do czasu jej zmiany lub uchylenia.
Zgodnie z art. 14a § 4 i 236 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa na niniejsze postanowienie przysługuje zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu za pośrednictwem Naczelnika tutejszego Urzędu w terminie 7 dni od daty jego doręczenia. Zażalenie na postanowienie organu podatkowego zgodnie z art. 222 w związku z art. 239 powinno zawierać zarzuty przeciw postanowieniu, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.