PP/443-114/04 - Opodatkowanie VAT czynności biegłego rzeczoznawcy wykonywanych na podstawie umowy zlecenia

Pytanie podatnika

Czy wykonywane czynności na podstawie umowy zlecenia biegłego rzeczoznawcy na żądanie sądów i prokuratury oraz na rzecz Komisji Arbitrażowej Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Natomiast w świetle art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

O zakresie podmiotowym w świetle ustawy o podatku od towarów i usług decyduje zatem rodzaj prowadzonej działalności przez podatnika. Jeżeli rodzaj działalności mieści się w definicji zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy, wówczas podmiot prowadzący tego rodzaju działalność co do zasady jest podatnikiem podatku od towarów i usług (jeżeli w ramach tej działalności wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu o których mowa w art. 5 ustawy).

Ustawodawca w art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług wskazał wyłączenia z uznania określonych czynności za działalność gospodarczą. Między innymi, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 wymienionej ustawy, nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Między innymi, zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) przychodami z działalności wykonywanej osobiście są również przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym (...).

Natomiast w świetle art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z działalności wykonywanej osobiście są przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło zawartej wyłącznie:

z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, osobą prawną i jej jednostkami organizacyjnymi oraz jednostkami niemającymi osobowości prawnej (...) z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

W ocenie tutejszego organu podatkowego czynności biegłego rzeczoznawcy wykonywane na rzecz Komisji Arbitrażowej Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych, mieszczą się w katalogu przychodów wymienionych w art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Sąd na podstawie art. 278 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii.

Prokurator zaś może zasięgnąć opinii biegłego na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 z późn. zm.), który stanowi: jeżeli wymaga tego ochrona praworządności w sprawach, o których mowa w art. 42, może żądać nadesłania lub przedstawienia akt oraz dokumentów i pisemnych wyjaśnień, przesłuchać świadków i zasięgnąć opinii biegłych, a także przeprowadzić oględziny w celu wyjaśnienia sprawy.

W postanowieniu o powołaniu biegłego zlecający określa rodzaj i zakres czynności przekazanych do wykonania.

Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych (Dz. U. Nr 18, poz. 112 z późn. zm.) biegły nie może odmówić wykonania należących do jego obowiązków czynności w okręgu sądu okręgowego, przy którym został ustanowiony, zleconych przez sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych, z wyjątkiem wypadków określonych w przepisach regulujących postępowanie przed tymi organami.

Kwestia wynagrodzeń biegłych sądowych została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U. z 1975 r. Nr 46, poz. 254 z późn. zm.)

Tak więc usługi rzeczoznawstwa wykonywane na zlecenie sądu i prokuratora, świadczone na podstawie postanowienia o powołaniu biegłego rzeczoznawcy - biegłego sądowego, mieszczą się w katalogu przychodów osiąganych z działalności wykonywanej osobiście zawartym w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Osoby, z tytułu wykonywania tych czynności, związane są ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Natomiast po przeanalizowaniu przedłożonej dnia 20 października 2004 r. treści kserokopii umowy o dzieło zawartej z Komisją Arbitrażową Polskiej Federacji Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych, wynika, że:

zleceniodawca w umowie ustalił wynagrodzenie za wykonanie czynności, zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za wykonanie przedmiotu umowy, w umowie zostały ustalone terminy: rozpoczęcia i zakończenia prac a warunki wykonania czynności zostały określone w § 1 umowy (zgodnie z Regulaminem Działania Komisji Arbitrażowej).

Zatem czynności wynikające z postanowień zawartej umowy wykonywane w powyżej określonych warunkach nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług

Reasumując, tutejszy organ podatkowy wskazuje, że tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy czynności wykonywane w ramach umowy o dzieło lub umowy zlecenia mieszczą się w granicach przychodu zgodnie z brzmieniem art. 13 pkt 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a jednocześnie spełnione są kumulatywne wszystkie warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, usługi te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednocześnie tutejszy organ podatkowy informuje, że niniejsza informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego obowiązuje jedynie w zakresie zadanego przez stronę zapytania i w przedstawionym stanie faktycznym (pod warunkiem, że przedstawiony przez stronę stan jako faktyczny jest zgodny z rzeczywistością).