PP/443-1/37/15/06 - Opodatkowanie opłat pobieranych od przewoźników za ogłaszanie rozkładów jazdy

Pytanie podatnika

Pytanie podatnika dotyczy opodatkowania czynności pobierania opłat od przewoźników za ogłaszanie rozkładów jazdy.

Zgodnie z przedstawionym we wniosku stanem faktycznym Gmina, jako właściciel lub jako zarządca przystanków autobusowych, pobiera od przewoźników opłaty, związane z zamieszczaniem na tych przystankach informacji o obowiązujących rozkładach jazdy. Podstawą prawną do pobierania ww. opłat jest § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 13 stycznia 2006 r. w sprawie treści, sposobu i terminów ogłaszania rozkładów jazdy oraz ich aktualizacji, warunków ponoszenia kosztów związanych z zamieszczaniem informacji dotyczących rozkładów jazdy oraz podawaniem rozkładów jazdy do publicznej wiadomości (Dz. U. Nr 12, poz. 79). Przepis ten stanowi, iż koszty zamieszczania informacji o obowiązujących rozkładach jazdy lub o ich zmianach na dworcach wymienionych w rozkładzie jazdy przewoźnik ponosi na podstawie umowy zawartej z właścicielem albo zarządcą dworca oraz właścicielem albo zarządcą przystanków, przy czym koszty te powinny być ponoszone przez wszystkich przewoźników w wysokości proporcjonalnej do liczby zatrzymań środków transportowych tych przewoźników na przystankach lub powierzchni zajętej na informację.

Należy dodać, że usługi związane z obsługą rozkładów jazdy na przystankach wykonywane są obecnie przez firmę, z którą Urząd ma podpisaną umowę, i opodatkowane 22% stawką podatku od towarów i usług. Gmina zamierza przenieść ponoszone przez nią koszty na przewoźników świadczących usługi transportu pasażerskiego - zamieszczających te informacje.

Mając na uwadze powyższe podatnik zwraca się z zapytaniem, czy w myśl obowiązujących przepisów, dokonanie przeniesienia poniesionych przez Gminę kosztów obsługi rozkładów jazdy na przystankach, na przewoźników zamieszczających te informacje, wiązać się będzie z ewentualnym obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od towarów i usług. Zdaniem podatnika wpływy uzyskane przez niego na podstawie zawartych umów będą stanowić zwrot poniesionych przez wnioskodawcę kosztów, tym samym nie wystąpi czynność podlegająca ustawie o podatku od towarów i usług.

Tutejszy Organ podatkowy, mając na uwadze złożony przez podatnika wniosek oraz przedstawiony w nim stan faktyczny, a także obowiązujące w powyższym zakresie regulacje prawne, zauważa, iż poruszona problematyka wymaga omówienia katalogu czynności opodatkowanych podatkiem VAT, a także powiązanie ich z ustawową definicją podatnika.

I tak, stosownie do zapisów art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem VAT podlega (...) odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Pojęcie odpłatnego świadczenia usług zawarte jest w art. 8 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym jest nim każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (...).

Podatnikami podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, są natomiast osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z treści ust. 2 ww. przepisu wynika, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Co istotne, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT - nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Rozstrzygnięcie przedstawionego przez podatnika zagadnienia wymaga więc ustalenia, czy wykonywane przez wnioskodawcę czynności mieszczą się w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, a także, czy wykonując je, Gmina działa w charakterze podatnika tego podatku.

I tak, w cytowanym wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawodawca wskazał, że przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zastrzegając ponadto, że jest to świadczenie usług, które nie stanowi dostawy towarów. Przyjęcie podziału na dostawę towaru oraz świadczenie usług oznacza w praktyce, że wolą ustawodawcy było określenie maksymalnie szeroko przedmiotu opodatkowania VAT - jeżeli nawet wykazane zostałoby w konkretnym przypadku, że nie występuje dostawa towarów to i tak z reguły należy opodatkować czynność kwalifikowaną wówczas jako świadczenie usług. Powoduje to, iż czynność polegająca na pobieraniu przez Gminę opłaty za umieszczanie na przystankach informacji o obowiązujących rozkładach jazdy (niezależnie od tego, czy jest ona fizycznie wykonywana przez pracowników Gminy, czy też przez podmiot zewnętrzny, któremu Gmina zleciła wykonawstwo tej czynności) jest co do zasady czynnością podlegająca regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym fakt opodatkowania bądź tez nie pobieranej przez Gminę opłaty uzależniony jest od rozstrzygnięcia, czy Gmina w przedstawionej sytuacji działa w charakterze podatnika.

Kwestia ta regulowana jest przez przytoczony wyżej art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, w którym ustawodawca w szczególny sposób określił podmiotowość w zakresie VAT organów władzy publicznej (np. Gminy) oraz urzędów obsługujących te organy (np. Urzędu Gminy). Ustawodawca w odniesieniu do organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy wyodrębnił dwa rodzaje czynności, które wykonują:

- czynności w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, oraz

- czynności wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W zakresie wykonywania czynności zaliczanych do pierwszej grupy podmioty, o których mowa nie są podatnikami VAT. Tak więc, wyłączenie to ma charakter podmiotowo - przedmiotowy (tj. w odniesieniu do części czynności wykonywanych przez wymienione podmioty). Z kolei w przypadku wykonywania czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy są typowymi podatnikami VAT (tj. ciążą na nich obowiązki w zakresie dokumentowania, ewidencjonowania, zapłaty podatku).

W przedstawionej przez podatnika sytuacji, przedmiotowe opłaty pobierane są na podstawie § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 13 stycznia 2006 r. w sprawie treści, sposobu i terminów ogłaszania rozkładów jazdy oraz ich aktualizacji, warunków ponoszenia kosztów związanych z zamieszczaniem informacji dotyczących rozkładów jazdy oraz podawaniem rozkładów jazdy do publicznej wiadomości (Dz. U. Nr 12, poz. 79). Norma prawna zawarta w tym przepisie adresowana jest do wszystkich podmiotów będących właścicielami albo zarządcami dworców oraz przystanków, nie dzieląc ich na organy władzy publicznej oraz podmioty pozostałe. Powoduje to w konsekwencji, iż w obrocie gospodarczym może wystąpić sytuacja, w której analogiczne opłaty pobierane będą przez podmiot inny niż organ władzy publicznej (np. przedsiębiorstwo komunikacji miejskiej).

Co więcej, jak mówi wskazany wyżej przepis, opłata taka pobierana jest na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy, nie jest to więc czynność jednostronnego objawienia woli przez organ administracji publicznej, w celu wywołania określonych skutków prawnych, polegająca na np. wydaniu decyzji lub udzieleniu licencji lecz jedynie czynność z zakresu prawa cywilnego.

Powoduje, to, iż zamieszczanie informacji dotyczących rozkładów jazdy nie ma związku ze sprawowaniem przez Gminę władzy publicznej, i będąc (co udowodniono wcześniej) czynnością podlegająca regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.