PO 6/D-408-3009/96 - Warunki i tryb postępowania oddłużeniowego wobec podatników.

Dotychczas stosowane formy oddłużania - aczkolwiek w wielu przypadkach spełniły swą rolę, umożliwiając podmiotom gospodarczym restrukturyzację zaległości podatkowych i wpływając na istotną poprawę sytuacji ekonomicznej tych podmiotów - generalnie nie dały oczekiwanych efektów. Szereg podmiotów nie mogło skorzystać, również z obiektywnych przyczyn (np. dość rygorystyczne warunki postępowania oddłużeniowego na podstawie zarządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 1994 r.), z możliwości restrukturyzacji zadłużenia wobec Skarbu Państwa z tytułu zaległych podatków.

Dlatego też uznałem za słuszne, aby dać wszystkim podmiotom, również tym, które korzystały już uprzednio z postępowań oddłużeniowych, ostatnią szansę całkowitego pozbycia się starych zadłużeń w podatkach zniesionych. Postępowania oddłużeniowe - ze względów społecznych bądź gospodarczych - będą szczególnie pożądane w warunkach, gdy okazana pomoc mogłaby wpłynąć na znaczącą poprawę sytuacji podmiotu. Ponadto istnieje konieczność radykalnego rozwiązania istniejącego od kilku lat problemu "starych długów" - w tym nieściągalnych lub trudno ściągalnych - w sposób możliwie korzystny zarówno dla zainteresowanych podmiotów, jak również dla budżetu państwa.

W związku z powyższym zalecam określony w załączonych wytycznych tryb postępowania w sprawie udzielania podmiotom gospodarczym ulg w spłacaniu niektórych podatków i innych należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych. (...)

Na podstawie § 1 oraz § 6 ust. 1 statutu Ministerstwa Finansów stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1993 r. w sprawie nadania statutu Ministerstwu Finansów (Dz. U. Nr 52, poz. 241, z 1994 r. Nr 86, poz. 399, z 1995 r. Nr 38, poz. 185 i z 1996 r. Nr 21, poz. 98) - zalecam określony w poniższych wytycznych tryb postępowania w sprawie udzielania podmiotom gospodarczym ulg w spłacaniu niektórych podatków i innych należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych, zwanego dalej postępowaniem oddłużeniowym.

Wytyczne określają:

I. Zakres przedmiotowy postępowania oddłużeniowego

1. Postępowanie oddłużeniowe prowadzone jest w stosunku do podatników, których zaległości podatkowe dotyczą:

1) podatku od wynagrodzeń należnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1949 r. o podatku od wynagrodzeń (Dz. U. Nr 7, poz. 41, z 1956 r. Nr 44, poz. 201, z 1959 r. Nr 11, poz. 69 i z 1963 r. Nr 57, poz. 309);

2) podatku obrotowego należnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o podatku obrotowym (Dz. U. z 1983 r. Nr 43, poz. 191, z 1985 r. Nr 12, poz. 50, z 1989 r. Nr 3, poz. 12 i Nr 74, poz. 443, z 1991 r. Nr 9, poz. 30 i Nr 35, poz. 155, z 1992 r. Nr 21, poz. 86 i Nr 68, poz. 341 oraz z 1993 r. Nr 28, poz. 127);

3) podatku dochodowego należnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o podatku dochodowym (Dz. U. z 1989 r. Nr 27, poz. 147, Nr 74, poz. 443 oraz z 1991 r. Nr 9, poz. 30, Nr 35, poz. 155 i Nr 60, poz. 253);

4) należnych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej (Dz. U. z 1987 r. Nr 12, poz. 77, z 1989 r. Nr 3, poz. 12, Nr 35, poz. 192 i Nr 74, poz. 443, z 1990 r. Nr 21, poz. 86 i Nr 68, poz. 341 oraz z 1993 r. Nr 28, poz. 127) podatków:

a) obrotowego,

b) dochodowego,

c) od płac;

5) podatku dochodowego od osób prawnych należnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1991 r. Nr 49, poz. 216, Nr 80, poz. 350 i Nr 101, poz. 444);

6) podatku od wzrostu wynagrodzeń należnego na podstawie przepisów:

a) ustawy z dnia 27 grudnia 1989 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń w 1990 r. (Dz. U. Nr 74, poz. 438 i z 1990 r. Nr 56, poz. 324),

b) ustawy z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń (Dz. U. z 1991 r. Nr 1, poz. 1, z 1992 r. Nr 21, poz. 85, Nr 73, poz. 361, Nr 100, poz. 498 i z 1993 r. Nr 28, poz. 127);

7) opłat sankcyjnych należnych na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1994 r. o metodach kształtowania wynagrodzeń i środków na wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 368);

8) dywidendy obligatoryjnej od przedsiębiorstw państwowych należnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. z 1992 r. Nr 6, poz. 27 i z 1993 r. Nr 18, poz. 82);

9) należności z tytułu oprocentowania kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa należnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 1991 r. o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa (Dz. U. Nr 75, poz. 330 i z 1992 r. Nr 45, poz. 200).

II. Zakres podmiotowy postępowania oddłużeniowego

1. Postępowaniem oddłużeniowym objęte są w szczególności:

1) osoby prawne,

2) osoby fizyczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (również te, które zaprzestały prowadzenia działalności), spółki cywilne i spółki prawa handlowego nie posiadające osobowości prawnej,

3) państwowe i komunalne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej,

4) osoby trzecie odpowiedzialne za zaległości podatkowe podatnika, na podstawie art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U z 1993 r. Nr 108, poz. 186, Nr 134, poz. 646 oraz z 1995 r. Nr 5, poz. 25 i Nr 85, poz. 426).

III. Warunki ogólne postępowania oddłużeniowego

1. Postępowanie oddłużeniowe wszczyna się w razie:

1) złożenia przez podatnika (osobę trzecią) we właściwym urzędzie skarbowym wniosku w sprawie podjęcia postępowania oddłużeniowego, wniosek ten powinien zawierać informacje co do aktualnej sytuacji ekonomiczno-gospodarczej i perspektyw rozwojowych (m.in. o zawartych kontraktach, rynkach zbytu);

2) braku zadłużenia wnioskodawcy z tytułu innych, nie objętych oddłużaniem podatków przypadających na rzecz budżetu państwa - w tym jako płatnik zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, wpłat z zysku należnych od przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa oraz składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i Fundusz Pracy; zastosowanie ulg, o których mowa w wytycznych, możliwe jest również wówczas, gdy na skutek rozłożenia zadłużenia z tego tytułu na raty lub odroczenia terminu płatności, stało się ono niewymagalne;

3) dokonania wpłaty 15% kwoty zaległości podlegającej oddłużeniu - bez odsetek za zwłokę - w nieprzekraczalnym terminie do dnia 31 października 1996 r.; urząd skarbowy może w konkretnym indywidualnym przypadku, po dokonaniu oceny aktualnej sytuacji ekonomiczno-finansowej i perspektyw rozwojowych podmiotu, obniżyć wysokość wpłaty do 10% kwoty zaległości.

IV. Warunki szczegółowe i zakres oddłużania

1. Urząd skarbowy, po rozpatrzeniu wniosku w sprawie podjęcia postępowania oddłużeniowego:

1) wydaje decyzję o umorzeniu odsetek za zwłokę od dokonanej wpłaty oraz umorzeniu kwoty pozostałego zadłużenia wraz z odsetkami za zwłokę - jeżeli wniosek jest zasadny;

2) wydaje decyzję odmowną - jeżeli podatnik nie spełnia warunków określonych w wytycznych.

2. Jeżeli zadłużenie z tytułu podatków, o których mowa w cz. I, dotyczy podmiotu, którego działalność uległa likwidacji w celu przekształcenia, ocena zasadności wniosku dotyczyć będzie nowego podmiotu zobowiązanego do spłaty zadłużenia; jeżeli zadłużenie zostało uwzględnione w cenie nabycia majątku zlikwidowanego podmiotu, oddłużenie na warunkach określonych niniejszymi wytycznymi nie jest możliwe.

3. Jeżeli postępowanie oddłużeniowe związane jest z równoczesnym odroczeniem płatności lub rozłożeniem na raty zaległości z tytułu innych, nie objętych oddłużaniem zobowiązań podatkowych (w tym jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych), wpłat z zysku należnych od przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa oraz składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i Fundusz Pracy - wydanie decyzji oddłużeniowej może nastąpić dopiero po całkowitym spłaceniu tych zobowiązań w ratach lub odroczonym terminie płatności.

4. Podatnik, któremu - na skutek przeprowadzonej kontroli - zostaje określona kwota uszczupleń w zobowiązaniach podatkowych, o których mowa w cz. I wytycznych, może skorzystać z oddłużenia, jeżeli dokona pierwszej wpłaty najpóźniej w terminie określonym w cz. III pkt 3, niezależnie od tego czy decyzja w sprawie uszczupleń została już wydana.

5. W odniesieniu do podatników podlegających przepisom ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń w podmiotach gospodarczych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 i Nr 43, poz. 221) należy brać również pod uwagę skutki ustalenia wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w trybie art. 4 ust. 1 lub ust. 3 wyżej wymienionej ustawy; jeżeli ustalenie tego wskaźnika w 1996 r. na poziomie wyższym, niż określony przez Komisję Trójstronną do Spraw Społeczno-Gospodarczych, spowoduje pogorszenie sytuacji ekonomicznej podatnika, urzędy skarbowe odmówią wydania decyzji pozytywnej w sprawach, których dotyczą wytyczne.

V. Zasady i tryb postępowania oddłużeniowego w stosunku do podatników, korzystających uprzednio z oddłużenia w różnych formach

1. W odniesieniu do podatników, którzy przystąpili do oddłużenia na podstawie przepisów zarządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 1994 r. w sprawie częściowego zaniechania poboru podatków i innych należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych oraz warunków tego zaniechania (Mon. Pol. Nr 18, poz. 137) lub na zasadach zbliżonych:

1) jeżeli pierwsza wpłata została dokonana w terminie do dnia 30 listopada 1994 r., a następnie podatnik w terminach wyznaczonych decyzją ratalną regulował zaległości objęte tym postępowaniem (również wówczas, gdy terminy płatności poszczególnych rat były następnie odraczane) urząd skarbowy - na wniosek strony - podejmuje decyzję o umorzeniu reszty zaległości wraz z odsetkami za zwłokę;

2) jeżeli pierwsza wpłata została dokonana po 30 listopada 1994 r. i wynosiła:

a) mniej niż 10% kwoty zaległości - urząd skarbowy podejmuje, na wniosek strony, decyzję o umorzeniu reszty zaległości wraz z odsetkami, po spłaceniu przez podatnika w ratach przynajmniej 20% pozostałego z tego tytułu zadłużenia,

b) co najmniej 10% kwoty zaległości - urząd skarbowy podejmuje, na wniosek strony, decyzje o umorzeniu reszty zaległości wraz z odsetkami, po uregulowaniu przez podatnika w ratach nie mniej niż 15% pozostałej kwoty zaległości z tego tytułu.

2.W sprawach, w których wydane decyzje indywidualne określały warunki oddłużenia podmiotów w sposób zbliżony do przepisów zarządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 1994 r.:

1) jeżeli podatnik dokonał pierwszej wpłaty, o której mowa w cz. V ust. 1 pkt 1 i 2 wytycznych, urząd skarbowy podejmuje - na wniosek strony - decyzję o umorzeniu reszty zaległości wraz z odsetkami, po uregulowaniu przez podatnika w ratach części zadłużenia z tego tytułu w wysokości określonej w cz. V ust. 1 pkt 1 i 2;

2) jeżeli podatnik nie dokonywał pierwszej wpłaty, urząd skarbowy podejmuje - na wniosek strony - decyzję o umorzeniu reszty zaległości wraz z odsetkami, po uregulowaniu przez podatnika w ratach przynajmniej 25% kwoty zaległości z tego tytułu.

3. Podatnicy, którzy zawarli układ sądowy z wierzycielami, mogą skorzystać z oddłużenia z tytułu zobowiązań, o których mowa w wytycznych, na zasadach określonych w cz. III (warunki ogólne postępowania oddłużeniowego).

4. Podatnicy, którzy zawarli z wierzycielami ugodę, o której mowa w ustawie z dnia 3 lutego 1993 r. o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 18, poz. 82), mogą skorzystać z oddłużenia z tytułu nie objętych ugodą zobowiązań, o których mowa w wytycznych.

VI. Konsekwencje narastania zadłużeń z tytułu zobowiązań podatkowych

1. Urzędy skarbowe zobowiązane są do wszczęcia postępowania egzekucyjnego w stosunku do podatników, którzy do dnia 31 października 1996 r. nie przystąpią do postępowania oddłużeniowego; w podejmowanych postępowaniach egzekucyjnych z rachunku bankowego należy wykorzystać wynikający z przepisów ustawy o działalności gospodarczej obowiązek zawiadamiania urzędów skarbowych przez podmioty gospodarcze o wszystkich posiadanych rachunkach bankowych (w przypadku ujawnienia przez organ podatkowy zaniedbania tego obowiązku przez podmiot gospodarczy należy niezwłocznie zawiadomić o przestępstwie organy ścigania); egzekucja powinna być kierowana również do ujawnionych wierzytelności, składników ruchomych majątku dłużnika, a jeżeli zobowiązany jest właścicielem nieruchomości - należy występować do komornika sądowego o przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości.

2. Takie same reguły postępowania należy stosować w odniesieniu do podatników, którzy poddadzą się oddłużeniu w tym trybie i nie będą terminowo regulować bieżących zobowiązań podatkowych.

VII. Informacje końcowe

1. Zobowiązuję urzędy skarbowe do dokonania przeglądu podmiotów gospodarczych zadłużonych z tytułu podatków, których dotyczą wytyczne i poinformowania tych podmiotów o możliwości oddłużenia.

2. Zalecam podejmowanie decyzji o zaniechaniu podatku dochodowego wynikłego na skutek umorzenia podatków kosztowych w związku z wytycznymi.

3. W nieprzekraczalnym terminie do dnia 30 listopada 1996 r. izby skarbowe nadeślą do Departamentu Podatków Bezpośrednich i Opłat Ministerstwa Finansów informację zawierającą wykaz podmiotów, które przystąpiły do oddłużenia, kwoty objęte postępowaniem w tej sprawie, w tym wpłacone i podlegające umorzeniu.

4. W odstępach kwartalnych izby skarbowe składać będą informacje (pierwsza do dnia 31 stycznia 1997 r.) zawierające:

1) wykaz podmiotów, które nie skorzystały z oddłużenia na podstawie wytycznych oraz informację o przebiegu postępowania egzekucyjnego w stosunku do tych podmiotów,

2) wykaz podmiotów, które przystąpiły do oddłużenia, a następnie popadły w nowe zaległości oraz informację o działaniach podejmowanych w stosunku do tych podmiotów.