PO/436/02/0002/06 - Podstawa opodatkowania umowy zamiany lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego.

Na podstawie art. 14b § 5 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) - w wyniku wszczęcia z urzędu postępowania na podstawie postanowienia z dnia 27 września 2006 r. Nr PO/436/02/0002/06 - zmienia się ostateczne postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni z dnia 17.07.2006 r. Nr IV/436-2/06/PCC, udzielające Pani ... zam. Gdynia ... pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego - ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - z uwagi na rażące naruszenie prawa.

Dnia 05.06.2006 r. w piśmie skierowanym do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni Pani ... zam. Gdynia -...wystąpiła z zapytaniem dotyczącym stosowania przepisów ustawy z dnia 9 grudnia 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 41 poz. 399 z późn. zm.) o następującej treści:

"Czy umowa zamiany własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na udział wynoszący X; części we własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, przy czym wartości obu ww. praw są równe - jest zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych".

W ocenie podatniczki tego rodzaju umowa zamiany będzie zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem:

Zdaniem wnioskodawcy omawiany stan faktyczny nie wywoła konsekwencji podatkowych:

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni postanowieniem z dnia 17 lipca 2006 r. Nr IV/436-2/06/PCC, wydanym na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa orzekł, iż stanowisko przedstawione we wniosku podatnika jest nieprawidłowe w odniesieniu do opisanych okoliczności faktycznych.

W ocenie wymienionego organu podatkowego - podstawa opodatkowania umowy wynikającej z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika z art. 6 ust. 1 pkt 2 lit a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, odnoszącego się do zamiany lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu, lecz z art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b regulującego "pozostałe przypadki" i stanowić ją winna wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek. Ponieważ jednak wartości przedmiotów zamiany są równe, podstawę opodatkowania stanowi wartość jednego z nich według stawki 2% określonej w art. 7 ust. 1 pkt 2 lit a ww. ustawy.

Do przedmiotowego przypadku - w ocenie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni nie ma również zastosowania zwolnienie wynikające z treści art. 9 pkt 5 ww. ustawy z uwagi na fakt, iż w powołanym przepisie ustawodawca odnosi się jedynie do "części budynku mieszkalnego" nie zaś do "części lokalu mieszkalnego" będącego przedmiotem umowy zamiany. Tym samym - wyżej opisana umowa zamiany podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Po analizie treści rozstrzygnięcia Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni i stanu faktycznego przedstawionego we wniosku podatnika Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku postanowieniem z dnia 27 września 2006 r. Nr PO/436/02/0002/06 wszczął z urzędu postępowanie, w celu jego zmiany. Przedmiotowe postanowienie - w świetle art. 14b § 5 pkt 2 Ordynacji podatkowej - wydane bowiem zostało z rażącym naruszeniem prawa.

Na wstępie, za treścią zakwestionowanego postanowienia organu podatkowego I instancji, powołać należy art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który wskazuje na objęcie obowiązkiem podatkowym m.in. umowy zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Odstępstwo od powyższej zasady reguluje art. 9 pkt 5 wskazanej ustawy, na mocy, którego zwalnia się od przedmiotowego podatku zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

W treści cytowanego przepisu ustawodawca zawarł warunki, jakie muszą być spełnione, aby zwolnienie mogło mieć zastosowanie, tj.:

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku zastosowania omawianego zwolnienia nie wyłącza natomiast fakt, iż przedmiotem zamiany jest udział (w X częściach) w prawie do lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość nie zaś prawo własności całego lokalu.

Jakkolwiek bowiem w treści niniejszego przepisu istotnie ustawodawca posłużył się sformułowaniem "lub jego części" jedynie w stosunku do "budynku mieszkalnego", to w świetle celowościowej wykładni niniejszego przepisu (tj. uproszczenia procedur zamiany substancji mieszkaniowych pomiędzy członkami najbliższej rodziny) stwierdzić należy, iż literalna interpretacja przepisu byłaby sprzeczna z zamysłem ustawodawcy.

Skoro zatem strony planowanej umowy zamiany należą względem siebie do I grupy podatkowej (wstępni, zstępni - art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o psd), co przesądza o wypełnieniu drugiego z ustawowych warunków - tut. organ podatkowy orzeka o prawidłowości stanowiska podatnika, co do zwolnienia, w przedstawionym stanie faktycznym od podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jednocześnie tut. organ podatkowy kwestionuje prawidłowość interpretacji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdyni, w aspekcie ustalenia podstawy opodatkowania w sytuacji zamiany własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na udział wynoszący X; części we własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku, właściwą w tego rodzaju przypadku jest regulacja art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. a, z której wynika, iż przy umowie zamiany lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu podstawę opodatkowania stanowi różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali, nie zaś - jak orzekł wymieniony organ podatkowy - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek odnosząca się do "pozostałych przypadków" (por. art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy). W ocenie tut. organu wymienione przez ustawodawcę w powołanym przepisie (lit. a) dwie kategorie lokali mieszkalnych i użyty końcowy zwrot "na taki lokal lub prawo do lokalu" oznaczają, bowiem przyjęcie za podstawę opodatkowania różnicy wartości rynkowych zarówno w przypadku:

W kontekście stanowiska podatniczki o nie wystąpieniu różnicy wartości należy natomiast podkreślić, iż wartość rynkową definiuje art. 6 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wartość ta jest ustalana na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia dokonania czynności cywilnoprawnej. Kompetencje ustawowe do zweryfikowania ceny umownej z wyznacznikami wartości rynkowej przyznane zostały, w świetle ust. 3 powołanego przepisu, organowi podatkowemu. W określonej sprawie może, zatem zostać wdrożona procedura podwyższenia wartości (w przypadku umowy zamiany np. jednego z przedmiotów tej umowy), nie wyłączając dopuszczenia dowodu z opinii biegłego.

Regulacja art. 6 ust. 1 pkt 2, dotycząca określenia podstawy opodatkowania, nie będzie mieć jednakże w omawianej sprawie znaczenia, wobec zastosowaniu w przedmiotowym stanie faktycznym zwolnienia z art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, z zaznaczeniem, że zwolnienie to nie odnosi się do udziału w prawie własności gruntu, przynależnego do lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.