PO 4/AK-722-495/96 - Związki gospodarcze i rodzinne.

Odpowiadając na pismo z dnia 5.06.1996 r. Nr US.DP. 74/263/96 Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia:

Przepis § 10 Wytycznych Ministra Finansów z dnia 29.04.1996 r. w sprawie określenia sposobu i trybu ustalania dochodów z drodze oszacowania (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 13, poz. 60) stanowi, iż decyzja dotycząca wysokości zobowiązania podatkowego wynikająca z innego niż przyjęte przez podatnika określenia cen w transakcjach tego podatnika z podmiotem powiązanym, jest decyzją ustalającą zobowiązanie podatkowe.

Zasada wyrażona w tym paragrafie wynika z przyczyn ostrożności procesowej. Artykuł bowiem 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i odpowiednio art. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierają w swej treści stwierdzenia, iż "... dochód danego podatnika ustala się ...".

Zgodzić się jednak należy ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, wyrażonym w wyroku z dnia 13 stycznia 1995 r., sygn. akt III SA 863/94, w którym zarzucił on ustawodawcy tworzącemu ustawę o zobowiązaniach podatkowych oraz ustawy podatkowe niekonsekwencję w posługiwaniu się pojęciami - "decyzja ustalająca" i "decyzja określająca".

Podobne stanowisko ugruntowuje się obecnie w doktrynie prawa.

Przykładem opinii w tej sprawie jest artykuł prof. dr hab. Bogumiła Brzezińskiego pt. "Magiczne myślenie o prawie podatkowym" (Przegląd Podatkowy Nr 10 z 1996 r.), w którym autor stawia tezę, iż decyzje organów podatkowych dotyczące zobowiązań z tytułu podatku dochodowego tak osób fizycznych, jak i prawnych, w związku z przyjętym rozwiązaniem przez ustawodawcę (obowiązek samoopodatkowania podatników), mają charakter deklaratoryjny, potwierdzający jedynie wysokość zobowiązań podatkowych podatników.

Są więc decyzjami określającymi zobowiązanie podatkowe (w rozumieniu przyjętym przez ustawę o zobowiązaniach podatkowych).

Biorąc powyższe pod uwagę, wobec zgodnego w tym zakresie orzecznictwa NSA oraz doktryny prawa, przyjąć należy, iż decyzje wydawane w oparciu o wspomniane art. 11 i 25 ustaw podatkowych są decyzjami, o których mowa w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.).

Końcowo, Ministerstwo Finansów pragnie wyjaśnić, iż nowe zapisy art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 25 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu uchwalonym przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21.11.1996 r. stanowią, iż "...dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się..." (są opublikowane w Dz. U. Nr 137, poz. 638 i 639 - przypis red.).

Zmiana tych przepisów (obowiązująca od dnia 1 stycznia 1997 r.), ma na celu m.in. ujednolicenie pojęć stosowanych w ustawach o podatku dochodowym z pojęciami użytymi przez ustawodawcę w art. 5 ustawy o zobowiązaniach podatkowych oraz wyeliminowanie tym samym wątpliwości interpretacyjnych.