PO 3-MD-722-145/97 - Rezerwy na pokrycie wierzytelności nieściągalnych

Odpowiadając na pismo (...) w sprawie rezerw tworzonych na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia:

Od 1 stycznia 1997 r., stosownie do art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482, z późn. zm.), wprowadzono dodatkową możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, poprzez udokumentowanie protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe, związane z dochodzeniem wierzytelności, byłyby wyższe od jej kwoty - jeżeli uprzednio na tę wierzytelność utworzono rezerwę uznaną za koszty uzyskania przychodu.

Wobec tego, aby taka wierzytelność, uprzednio zarachowana jako przychody należne, mogła być uznana za koszty uzyskania przychodów, podatnik musi wcześniej utworzyć na tę wierzytelność rezerwę uznawaną za koszty uzyskania przychodów, a więc uprawdopodobnić nieściągalność wierzytelności, a podatkowy skutek w tej sytuacji będzie taki, że rozwiązanie rezerwy nie spowoduje zmiany w kosztach uzyskania przychodów (zmniejszenie kosztów w dacie rozwiązania rezerwy), a więc negatywnych, fiskalnych konsekwencji dla podatnika.

Wprowadzona od 1 stycznia 1997 r. taka procedura postępowania podatkowego wskazuje na obowiązek dochodzenia swoich wierzytelności również przy niewielkich kwotach, bowiem utworzenie i utrzymanie rezerwy nie zwalnia z tego obowiązku, jeżeli podatnik zamierza osiągnąć pozytywne dla siebie skutki podatkowe poprzez uznanie rezerwy za koszty uzyskania przychodów.

Okoliczności uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności nie mogą być jednak, co do zasady, bardziej rygorystyczne niż warunki uznania jej za nieściągalną.

W art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych wymienione zostały tylko niektóre przesłanki uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności. Ze względu na użyty przez ustawodawcę zwrot "w szczególności" katalog uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności jest otwarty, mogą zatem istnieć inne okoliczności tego uprawdopodobnienia niż wymienione w ustawie, np. gdy wierzytelność stanowi niewielką kwotę i istnieją przesłanki uprawdopodobniające nieściągalność tej wierzytelności.

Podstawą do utworzenia rezerwy w przypadku tych niewielkich kwot wierzytelności będzie zatem również protokół sporządzony przez podatnika, stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby wyższe od jej kwoty, i wskazanie na okoliczności uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności w ramach podjętych we własnym zakresie działań w kierunku jej ściągnięcia, jednak mniej kosztownych dla podatnika niż w przypadku warunków ustawowych.