PO 3-JW/722-594/5756/97 - Wydatki na objęcie lub nabycie udziałów i akcji.

Jak wynika z docierających do Ministerstwa Finansów sygnałów, w spółdzielniach ogrodniczo-pszczelarskich wystąpił problem właściwego rozliczenia zobowiązań z tytułu podatku dochodowego, powstałych w związku ze sprzedażą udziałów tych spółdzielni w spółce "HORTEX" sp. z o.o., nabytych w 1991 r. w związku z wniesieniem do niej praw do części majątku otrzymanego przez te spółdzielnie nieodpłatnie w wyniku likwidacji Centrali Spółdzielni Ogrodniczych i Pszczelarskich w Warszawie.

Likwidacja Centrali była wynikiem realizacji postanowień zawartych w ustawie z dnia 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (Dz. U. Nr 6, poz. 36 ze zm.).

Nabycie przez spółdzielnie praw do majątku likwidowanej Centrali zwolnione było od podatków, w tym również od podatku dochodowego, na podstawie art. 18 ust. 1 tej ustawy, znowelizowanego art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach i zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 83, poz. 373).

Majątek Centrali przypadający na spółdzielnie ogrodniczo-pszczelarskie został przez nie wniesiony w 1991 r. do spółki z o.o. "HORTEX" na poczet udziałów tej spółki, bezpośrednio w dacie otrzymania do niego tytułu.

O ile więc, z czysto formalnego punktu widzenia, miały miejsce dwie czynności prawne: nabycie przez spółdzielnie praw do majątku Centrali Spółdzielni Ogrodniczych i Pszczelarskich oraz wniesienie tego majątku (praw) do spółki z o.o. "HORTEX", to w istocie czynności te, w wyniku ówczesnych uwarunkowań, były nierozłączne. Z tej właśnie przyczyny w poczuciu większości zainteresowanych spółdzielni panowało i panuje przekonanie, iż faktycznym skutkiem podziału majątku Centrali było otrzymanie udziałów spółki z o.o. "HORTEX".

Spółdzielnie, dokonując zbycia udziałów, o których mowa, nie uwzględniały więc w rachunku podatkowym przychodów otrzymanych z tego tytułu, traktując całą operację jak źródło wolne od podatku.

Jak wynika ze stanu prawnego określonego przepisami ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 ze zm.), sprzedaż przez spółdzielnie przedmiotowych udziałów nie pozostaje jednak obojętna podatkowo. Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 12 tej ustawy, w dacie sprzedaży udziałów, o których mowa, podatnik-spółdzielnia uzyskuje bowiem przychód.

Sprzedaż udziałów, o których mowa, jest opodatkowana w tym sensie, że uzyskaną cenę zalicza się do przychodów. Równocześnie z pojęciem przychodu wiąże się bezpośrednio pojęcie kosztu jego uzyskania, który zgodnie z konstrukcją podatku dochodowego wpływa na wysokość podstawy opodatkowania tym podatkiem. W przedmiotowej sprawie kluczowym zagadnieniem jest ustalenie tej właśnie kwoty.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym, w szczególności nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów w spółce albo akcji... Ten sam przepis stanowi równocześnie, że wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodów przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży (obecnie: zbycia - przypis red.) tych udziałów lub akcji.

W związku z powyższym, kosztem uzyskania przychodów przy sprzedaży udziałów spółdzielni w spółce z o.o. HORTEX, otrzymanych przez ww. spółdzielnie od likwidatora Centrali Spółdzielni Ogrodniczych i Pszczelarskich w Warszawie, a następnie przekazanych jako wkład niepieniężny spółce z o.o. HORTEX, jest nominalna wartość tych udziałów, wynikająca z ksiąg rachunkowych z dnia nabycia udziałów (tj. w 1991 r.).